การค้าขายในอิสลาม (วันที่พ่อค้าแม่ค้าได้กำไรดีที่สุด ไม่ใช่วันที่ขายดีที่สุด)

อาชีพค้าขาย เป็นอาชีพที่แก้ปัญหาให้กับผู้คน ให้คนได้มีอาหารทาน มีเสื้อผ้าใส่ มีของใช้ที่จำเป็นในการใช้ชีวิต มีสิ่งอำนวยความสะดวก ลดเวลาในการทำงานหรือทำความสะอาดดูแลบ้าน ถ้าคนที่ค้าขาย เลือกสินค้าที่ดีมีคุณภาพ และราคาย่อมเยาว์ ก็จะแบ่งเบาภาระของคนที่มีรายได้น้อย ให้เขาสามารถมีเงินเหลือเก็บ นำส่วนหนึ่งไปบริจาค และที่สำคัญมีเงินในการดูแลคนในครอบครัว คนส่วนใหญ่มีรายได้น้อย แต่ถ้าเราขายสินค้าที่มีราคาแพง ก็ทำให้ขายได้บ้าง ไม่ได้บ้าง หรือถ้าเราเลือกสินค้าที่ไม่ดี ไม่รู้ว่าดีหรือไม่ พอลูกค้าซื้อมาแล้วใช้ไป ของไม่ดี ก็ทำให้เขาต้องไปเลือกร้านอื่นที่ดีมีสินค้าดีแทน จะดีกว่าไหมที่สินค้าที่เราขายเป็นของดีมีคุณภาพ และราคาไม่แพง

การค้าขายตามหลักการอิสลาม มีระบุในอัลกุรอานและหะดีษ ดังนี้

1. วันที่พ่อค้าแม่ค้าได้กำไรดีที่สุด ไม่ใช่วันที่ขายดีที่สุด แต่คือวันที่เขาออกไปค้าขายแล้วเขาไม่ลืมอัลลอฮฺ เมื่อหัวใจอยู่กับอัลลอฮฺตลอด บารอกะฮฺมา ความสบายใจมา และเขาไม่มีวันกล้าคดโกง

“โอ้ บรรดาผู้ศรัทธา เมื่อได้มีเสียงร้องเรียก (อะซาน) เพื่อทำละหมาดในวันศุกร์ก็จงรีบเร่งไปสู่การรำลึกถึงอัลลอฮฺ และจงละทิ้งการค้าขายเสีย นั่นเป็นการดีสำหรับพวกเจ้าหากพวกเจ้ารู้ ต่อเมื่อการละหมาดได้สิ้นสุดลงแล้ว ก็จงแยกย้ายกันไปตามแผ่นดิน และจงแสวงหาความโปรดปรานของอัลลอฮฺและจงรำลึกถึงอัลลอฮฺให้มากๆ เพื่อว่าพวกเจ้าจะได้รับชัยชนะ และเมื่อพวกเขาได้เห็นการค้าและการละเล่นพวกเขาก็กรูกันไปที่นั้น และปล่อยเจ้าให้ยืนอยู่คนเดียว จงกล่าวเถิดมุฮัมมัดสิ่งที่มีอยู่ ณ อัลลอฮฺนั้นดีกว่าการละเล่น และการค้าและอัลลอฮฺนั้นทรงเป็นเลิศ ยิ่งในหมู่ผู้ประทานปัจจัยยังชีพ“ (อัลกุรอานซูเราะฮฺอัลญุมุอะฮฺ 9-11)

2. พยายามจนสุดความสามารถในการค้าขาย และมอบหมาย (ตะวักกัล) บรรดานบี และเศาะฮาบะฮฺ ต่างก็ทำงานค้าขาย

“ไม่มีอาหารใดที่คนๆ หนึ่ง รับประทานแล้ว จะมีความประเสริฐมากไปกว่าอาหารที่ได้มาจากการทำงานด้วยน้ำพักน้ำแรงของตน และแท้จริงดาวูดผู้เป็นศาสนทูตแห่งอัลลอฮฺเอง ก็เป็นผู้ที่เลี้ยงชีพโดยการทำงานด้วยตัวเอง” (หะดีษเศาะฮีหฺ บันทึกโดยบุคอรี)

1) ท่านบนีอาดัม อะลัยฮิสสลาม นั้น ทำงานเป็นเกษตรกรชาวนา อัลลอฮฺทรงประทานความสามารถในการเพาะปลูก ทำเกษตรกรรม ให้แก่ท่านนบีอาดัม มนุษย์คนแรกของโลก

2) ท่านนบีนูหฺ อะลัยฮิสสลาม (โนอา) ทำงานเป็นช่างก่อสร้าง ช่างไม้ มีความสามารถในการต่อเรือ ทำเรือขนาดใหญ่ ปลอดภัยจากน้ำท่วมโลก

3) ท่านนบีอิดรีส อะลัยฮิสสลามทำงานเป็นช่างเย็บเสื้อผ้า อัลลอฮฺทรงประทานความสามารถในการเขียนด้วยปากกาและเย็บผ้า ให้แก่นบีอิดรีส เป็นคนแรกของโลก

4) ท่านนบีอิบรอฮีม อะลัยฮิสสลาม (อับราฮัม) ทำงานเป็นพ่อค้าขายผ้า

5) ท่านนบีลูต อะลัยฮิสสลาม  ทำงานเป็นเกษตรกรชาวสวน

6) ท่านนบีศอและฮฺ อะลัยฮิสสลาม ทำฟาร์มเลี้ยงอูฐและค้าขาย

7) ท่านนบีดาวูด อะลัยฮิสสลาม (เดวิด) ทำงานเป็นช่างฝีมือทำเสื้อเกราะ

8) ท่านนบีมูซา อะลัยฮิสสลาม (โมเสส) และ ท่านนบีชูอัยบฺ  ทำเกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ (แกะ)

9) ท่านนบีอีซา อะลัยฮิสสลาม (หรือเยซูตัวจริง) เป็นแพทย์รักษา หู,ตา

10) ท่านศาสดามูฮัมมัด ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ทำเกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ (แกะ) และค้าขาย และเป็นแพทย์เวชปฏิบัติทั่วไป

เศาะฮาบะฮฺ (สาวกท่านนบีมุฮัมมัด) และ อิหม่าม (ผู้นำศาสนา) ก็มีอาชีพต่างๆ เช่น

- ท่านอบูบักรฺ คอลีฟะฮ์ (ผู้นำของบรรดามุสลิม คนที่ 1 หลังจากท่านนบีมุฮัมมัดเสียชีวิต) เป็นช่างฝีมือและเป็นพ่อค้า

- ท่านอุษมาน อับดุรเราะหฺมาน บินเอาฟฺ เป็นพ่อค้า รวยมาก เวลาที่มุสลิมลำบาก ก็ให้ความช่วยเหลืออย่างมาก เช่น ตอนที่ท่านอุมัร อิบน์ อัลค็อฏฏอบ คอลีฟะฮ์ (ผู้นำของบรรดามุสลิม คนที่ 2 หลังจากท่านนบีมุฮัมมัดเสียชีวิต) มีปัญหาเรื่องรัฐที่ปกครองมีความยากจน ขาดแคลนอาหาร ท่านอับดุรเราะหฺมาน บินเอาฟฺส่งเสบียงคาราวานอาหารมาให้ ต้นคาราวานอยู่ที่มาดีนะฮฺ ปลายคาราวานอยู่ที่อียิปต์

นบีส่วนมาก ถ้ามีความสามารถในการผลิต ก็จะทำเองขายเอง ซึ่งเป็นที่มาของการค้าขายที่มีบารอกะฮฺ (ความจำเริญ) คือ การค้าขายที่ดี จะต้องมีการทดลองใช้ก่อนขาย ถ้าทำเองขายเองก็จะขายในราคาย่อมเยาว์ ตัดพ่อค้าคนกลาง เมื่อเรารู้ในสินค้าที่เราขายเป็นอย่างดี ใช้ก่อนขาย ก็จะสามารถตอบลูกค้าได้ ว่าสินค้านั้นมีข้อดีหรือมีตำหนิอะไร และจะเลือกแต่สินค้าที่ดี มีคุณภาพ ราคาย่อมเยาว์มาขาย และเป็นสาเหตุที่ขายดี ขายได้เรื่อยๆ นบีมุฮำมัดเมื่อเคยค้าขาย จะขายดีมาก เพราะนบีจะบอกหมดว่าสินค้าเป็นอย่างไร และขายในราคาย่อมเยาว์ บอกแม้กระทั่งซื้อมาเท่าไหร่ ราคาขายเท่าไหร่ กำไรเท่าไหร่ ความสัจจริง ตรงไปตรงมาของท่านนบี เป็นสาเหตุที่นบีค้าขายได้กำไร และได้รับบารอกะฮฺ(ความจำเริญ) ในชีวิต

3. ค้าขายสินค้าฮาลาล ดุอาอฺถูกตอบรับ ขายของหะรอม วิธีการขายหะรอม ดุอาอฺไม่ถูกตอบรับ

ท่านรอซูลุลลอฮฺ กล่าวว่า “พวกท่านทั้งหลาย อัลลอฮฺผู้ทรงสูงส่ง เป็นผู้ทรงบริสุทธิ์และพระองค์ทรงรับแต่เฉพาะสิ่งที่สะอาด อัลลอฮฺทรงบัญชาบรรดาผู้ศรัทธา เช่นเดียวกับที่พระองค์ทรงบัญชาบรรดารอซูลของพระองค์ว่า “โอ้ บรรดารอซูล จงกินจาก สิ่งที่ดี และจงทำการงานที่ดี แท้จริง ฉันรู้ดี ว่าพวกเจ้าทำอะไรอยู่” (อัลกุรอาน ซูเราะฮฺอัลมุอฺมินูน 51) และ พระองค์ทรงกล่าวว่า “โอ้บรรดาผู้ศรัทธา จงกินสิ่งดีๆ ที่เราได้ประทานแก่สูเจ้าเป็นปัจจัยยังชีพ” (อัลกุรอาน ซูเราะฮฺอัล-บะเกาะเราะฮฺ 172) หลังจากนั้น ท่านได้เอ่ยถึงผู้ชายคนหนึ่งที่เดินทางตามลำพังคนเดียวใน สภาพผมเผ้ารุงรังและเสื้อผ้าที่เขรอะไปด้วยฝุ่น เขาได้ยกมือขึ้นไปบนท้องฟ้าและวิงวอนว่า “โอ้ พระผู้อภิบาลของข้าพระองค์ โอ้พระผู้อภิบาลของข้าพระองค์” ในขณะที่อาหารการกิน เครื่องดื่ม และเสื้อผ้าของเขาเป็นที่ต้องห้าม คำวิงวอนของเขาจะถูกตอบรับได้อย่างไร?” (หะดีษเศาะฮีหฺ บันทึกโดยมุสลิม เลขที่ 1015)

4. ประนีประนอมในการค้าขาย

“อัลลอฮฺจะทรงเมตตาแก่ชายผู้หนึ่งที่มีความประนีประนอมเมื่อยามที่เขาขาย เมื่อยามเขาซื้อ และเมื่อยามที่เขาเรียกเก็บหนี้” (หะดีษเศาะฮีหฺ บันทึกโดยบุคอรี เลขที่ 2076)

5. ผู้ที่มีตักวา (ยำเกรง) ค้าขายตามหลักการอิสลาม อัลลอฮฺจะทรงให้ทางออก

“ผู้ใดยำเกรงอัลลอฮฺ พระองค์ก็จะทรงหาทางออกให้แก่เขา และจะทรงประทานปัจจัยยังชีพแก่เขา จากที่ที่เขามิได้คาดคิด” (อัลกุรอาน ซูเราะฮฺอัฏเฏาะลาก 2-3)

- - -

เงื่อนไขการค้าขายตามหลักการอิสลาม  

“และอัลลอฮฺนั้นทรงอนุมัติการขาย และทรงห้ามการเอาดอกเบี้ย” (ส่วนหนึ่งจากอัลกุรอานซูเราะฮฺอัล-บะเกาะเราะฮฺ 275)

ผู้ศรัทธาค้าขายไม่ได้หวังแค่ตัวเงิน แต่หวังบารอกะฮฺ (ความจำเริญ) จากอัลลอฮฺ (ซ.บ.) คือ แม้จะมีนิดเดียว แต่ใช้พอเพียง เงินที่ได้มาแล้วไม่มีบารอกะฮฺ คือใช้แป๊บเดียวก็หมดเร็ว ซึ่งการค้าขายที่จะมีบารอกะฮฺนั้นจะต้องถูกต้องตามหลักการอิสลาม เงื่อนไขของการค้าขายที่ถูกต้อง ถ้ามีครบ 7 เงื่อนไขนี้ ฮาลาล

1. จะต้องมีความพึงพอใจของผู้ซื้อและผู้ขาย คือ เลือกสินค้าได้ ดูได้เต็มที่ ไม่มีหมกเม็ด/ปิดบัง มีตำหนิก็บอกลูกค้า

2. คนที่จะค้าขาย เมื่อมีการทำสัญญา ให้คนที่บรรลุศาสนภาวะมาทำสัญญา

3. สินค้าที่จะทำการซื้อขาย ต้องเป็นสิ่งที่สามารถใช้ประโยชน์ได้อย่างไม่มีเงื่อนไข ไม่อนุญาตให้ทำการซื้อขายสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์หรือสิ่งต้องห้าม (หะรอม) เช่น สิ่งที่กินไม่ได้ ก็ขายไม่ได้ หรืออาหารที่มีประโยชน์ ใช้วัตถุดิบที่ดี เช่น ใช้มะนาวจริง ไม่ใช้กรดมะนาวเพราะกัดกระเพาะอาหาร ก็เป็นสาเหตุที่ขายดี ขายได้เรื่อยๆ

4. สินค้าที่จะทำการซื้อขายนั้น ต้องเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ขาย หรือได้รับอนุญาตให้ทำการซื้อขายเวลาที่ทำการตกลงซื้อขายกัน คือ มีของในสต๊อค สามารถส่งมอบได้ แล้วค่อยประกาศขาย

5. วัตถุสินค้าที่จะทำการซื้อขายนั้น ต้องเป็นที่รู้กันอย่างชัดเจนระหว่างทั้งสองฝ่าย ด้วยการมองเห็นหรือรู้ลักษณะของมัน คือ เห็นสินค้า หรือมีรูป มีข้อมูลสินค้าชัดเจน

6. ราคาของสินค้าต้องมีการระบุอย่างชัดเจน เช่น ติดป้ายราคาชัด ไม่ใช่ขายเงาะติดป้าย ครึ่งกิโล 10 บาท แต่คำว่า “ครึ่ง” ตัวอักษรเล็กนิดเดียว คนซื้อก็เข้าใจผิด คิดว่ากิโลละ 10 บาท

7. สินค้าต้องเป็นสิ่งที่สามารถส่งมอบได้ ดังนั้น จึงไม่อนุญาตให้ทำการซื้อขายปลาในทะเล นกที่บินในท้องฟ้า เพราะมีการหลอกลวง

วัลลอฮุอะอฺลัม อัลลอฮฺเท่านั้นทรงรู้ดีที่สุด

- - -

ที่มา เนื้อหาจากการบรรยายในยูทูบ
- หัวข้อ “การค้าขายในอิสลาม ตอนที่ 2” สอนโดย  อ.ดาวุด ธิยัน

- หัวข้อ “การค้าขายในอิสลาม” สอนโดย  อ.ดาวุด ธิยัน