อารมณ์นิโรธที่เป็นอารมณ์ปัจจุบัน

ภิกษุที่เจริญอานาปานสติทำให้มากแล้ว จึงบำเพ็ญสติปัฏฐาน ๔ ให้บริบูรณ์ได้ ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุที่เจริญอานาปานสติแล้วอย่างไร ทำให้มากแล้วอย่างไร จึงบำเพ็ญสติปัฏฐาน ๔ ให้บริบูรณ์ได้ ➡ แปล: ภิกษุท

ลักษณะของจิต เช่น ตั้งมั่น สงบ เป็นผลจากการเห็น“วิญญาน“ วิญญานเช่น รูปที่นั่ง การเคลื่อนไหว ความรู้สึกขณะนั้น(เวทนา) การคิด จำได้หมายรู้ เหล่านี้เป็น วิญญาน เห็นวิญญานได้ เพราะมีอีกสิ่งไป

เมื่อตาที่3เปิด จะเห็นถึงเหตุแห่ง“การเกิดจิต” เกิดภพชาติ สายปฎิจสมุปบาท การเกิดจิต เนื่องมาจาก รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน ที่เข้ามาทางอายาตน6 ตาที่3 เป็นความตั้งมั่นภายใน อารมณ์ภายนอก