หลวงปู่มั่น ภูริทัตโต : ธัมมานุธัมมปฏิบัติ
ถาม:
พระผู้มีพระภาคทรงสั่งสอนสาวกในมหาสติปัฏฐานสูตร ให้รู้เรื่องในตัวคือกาย เวทนา จิตธรรม เช่นจิตที่เป็นอกุศลหรือกุศลก็ให้รู้ ตลอดกระทั่งขันธ์ อายตนะธาตุ เพราะฉะนั้นพระสาวกของท่านจึงชำนาญในอริยสัจ ๔ ธรรมเหล่าใดประเภททุกข์ เป็นส่วนควรกำหนดรู้ ธรรมเหล่าใดประเภทสมุทัยเป็นส่วนควรละธรรมเหล่าใด ประเภท นิโรธเป็นส่วนควรทำให้แจ้ง ธรรมเหล่าใดประเภทมรรค เป็นส่วนควรเจริญ ท่านเข้าใจได้ ความกันดีจึงทำหน้าที่ของอริยสัจ ๔ ถูก เพราะฉะนั้นท่านจึงถึงมรรคและผลได้ง่าย
ตอบ:
ถูกแล้ว ก็เดี๋ยวนี้เราไม่รู้ว่าการทำกิจของอริยสัจ ๔ ต้องทำที่ในตัว เช่น
กำหนดทุกข์ ทุกข์ที่มีอยู่ในตัวตามความเป็นจริง คือขันธ์ อายตนะ ธาตุ นามรูป
การละสมุทัยคือกามตัณหา ภวตัณหา วิภาวตัณหา ๓ อย่างนี้ ที่เกิดขึ้นในใจจริงๆ
การทำนิโรธให้แจ้ง คือดับสมุทัย ก็ต้องดับกิเลสความอยากของตนที่เกิดขึ้นในใจให้ หมดไปจริงๆ
และเจริญมรรค คือศีล สมาธิ ปัญญา ๓ สิกขานี้ ก็ต้องให้เกิดขึ้นใน กาย วาจา ใจ และทิฏฐิของตนจริงๆ อย่างนี้ จึงชื่อว่าทำถูกหน้าที่ ของอริยสัจ ๔
พระผู้มีพระภาคทรงแสดงธรรมสั่งสอนสาวกให้ตรัสรู้อริยสัจ ๔ ก็คือให้รู้เห็นของที่มี อยู่ในตัวจริงๆ แต่เราไม่เข้าใจ จึงคิดเห็นเป็นสูง ไม่สามารถจะทำได้ จึงไม่ตรัสรู้ตาม
ถาม:
น่าเลื่อมใสในพระผู้มีพระภาคที่ทรงแสดงธรรมสั่งสอนให้เจริญอสุภสัญญา ความจำหมายในกายว่าไม่งาม ปฏิกูลน่าเกลียดทั้งตนและผู้อื่น หรือพิจารณาให้เห็น โทษของกามเห็นอานิสงส์ของเนกขัมมะ นี่เป็นปฏิปทาเพื่อจะละราคะความกำหนัดยินดี ที่ยังไม่เกิดขึ้นในใจไม่ให้เกิดขึ้น ที่เกิดขึ้นแล้วให้เสื่อมหายไป
และทรงสั่งสอนให้ เจริญเมตตาทั่วไปในสัตว์ไม่มีประมาณและเจริญอพยาบาทสังกัปปะ ดำริไม่พยาบาทและ มีขันติความอดใจไม่โกรธ ธรรมเหล่านี้เป็นปฏิปทาเพื่อจะละโทสะ ความโกรธ ประทุษร้ายที่ยังไม่เกิดขึ้นในใจไม่ให้เกิดขึ้น ที่เกิดขึ้นแล้วให้เสื่อมหายไปและทรงแสดง
ธรรมสั่งสอนให้เจริญอินทรีสังวร ความระวังตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ในเวลาที่ได้เห็นรูป ฟังเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องโผฏฐิพพะ รู้อารมณ์ด้วยใจ ๖ อย่างนี้ ที่ดีคืออิฏฐารมณ์ ที่ไม่ดีคืออนิฏฐารมณ์ ไม่ให้อภิชฌาโทมนัส คือความยินดียินร้าย เกิดขึ้นครอบงำใจได้
และเจริญสติปัฏฐาน ๔ และยินดีในความไม่ประมาท เห็นภัยในความประมาท
และ เจริญอวิหิงสา สังกัปปะ ดำริในความไม่เบียดเบียน ธรรมเหล่านี้เป็นปฏิปทา เพื่อจะละ โมหะ ความหลงที่ยังไม่เกิดขึ้นในใจไม่ให้เกิดขึ้น ที่เกิดขึ้นแล้วให้เสื่อมหายไป
ตอบ:
สาธุ!....ท่านเข้าใจได้ความในคำสอนของพระผู้มีพระภาค ในการละราคะ โทสะ โมหะ ชัดเจน แจ่มแจ้งดีจริง ข้าพเจ้าขออนุโมทนาความสามารถรอบรู้ในธรรม ทั้งหลายเหล่านั้นของท่านด้วย
ธรรมะถามตอบของหลวงปู่มั่นใครอ่านแล้วได้อะไรบ้าง
ถาม:
พระผู้มีพระภาคทรงสั่งสอนสาวกในมหาสติปัฏฐานสูตร ให้รู้เรื่องในตัวคือกาย เวทนา จิตธรรม เช่นจิตที่เป็นอกุศลหรือกุศลก็ให้รู้ ตลอดกระทั่งขันธ์ อายตนะธาตุ เพราะฉะนั้นพระสาวกของท่านจึงชำนาญในอริยสัจ ๔ ธรรมเหล่าใดประเภททุกข์ เป็นส่วนควรกำหนดรู้ ธรรมเหล่าใดประเภทสมุทัยเป็นส่วนควรละธรรมเหล่าใด ประเภท นิโรธเป็นส่วนควรทำให้แจ้ง ธรรมเหล่าใดประเภทมรรค เป็นส่วนควรเจริญ ท่านเข้าใจได้ ความกันดีจึงทำหน้าที่ของอริยสัจ ๔ ถูก เพราะฉะนั้นท่านจึงถึงมรรคและผลได้ง่าย
ตอบ:
ถูกแล้ว ก็เดี๋ยวนี้เราไม่รู้ว่าการทำกิจของอริยสัจ ๔ ต้องทำที่ในตัว เช่น
กำหนดทุกข์ ทุกข์ที่มีอยู่ในตัวตามความเป็นจริง คือขันธ์ อายตนะ ธาตุ นามรูป
การละสมุทัยคือกามตัณหา ภวตัณหา วิภาวตัณหา ๓ อย่างนี้ ที่เกิดขึ้นในใจจริงๆ
การทำนิโรธให้แจ้ง คือดับสมุทัย ก็ต้องดับกิเลสความอยากของตนที่เกิดขึ้นในใจให้ หมดไปจริงๆ
และเจริญมรรค คือศีล สมาธิ ปัญญา ๓ สิกขานี้ ก็ต้องให้เกิดขึ้นใน กาย วาจา ใจ และทิฏฐิของตนจริงๆ อย่างนี้ จึงชื่อว่าทำถูกหน้าที่ ของอริยสัจ ๔
พระผู้มีพระภาคทรงแสดงธรรมสั่งสอนสาวกให้ตรัสรู้อริยสัจ ๔ ก็คือให้รู้เห็นของที่มี อยู่ในตัวจริงๆ แต่เราไม่เข้าใจ จึงคิดเห็นเป็นสูง ไม่สามารถจะทำได้ จึงไม่ตรัสรู้ตาม
ถาม:
น่าเลื่อมใสในพระผู้มีพระภาคที่ทรงแสดงธรรมสั่งสอนให้เจริญอสุภสัญญา ความจำหมายในกายว่าไม่งาม ปฏิกูลน่าเกลียดทั้งตนและผู้อื่น หรือพิจารณาให้เห็น โทษของกามเห็นอานิสงส์ของเนกขัมมะ นี่เป็นปฏิปทาเพื่อจะละราคะความกำหนัดยินดี ที่ยังไม่เกิดขึ้นในใจไม่ให้เกิดขึ้น ที่เกิดขึ้นแล้วให้เสื่อมหายไป
และทรงสั่งสอนให้ เจริญเมตตาทั่วไปในสัตว์ไม่มีประมาณและเจริญอพยาบาทสังกัปปะ ดำริไม่พยาบาทและ มีขันติความอดใจไม่โกรธ ธรรมเหล่านี้เป็นปฏิปทาเพื่อจะละโทสะ ความโกรธ ประทุษร้ายที่ยังไม่เกิดขึ้นในใจไม่ให้เกิดขึ้น ที่เกิดขึ้นแล้วให้เสื่อมหายไปและทรงแสดง
ธรรมสั่งสอนให้เจริญอินทรีสังวร ความระวังตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ในเวลาที่ได้เห็นรูป ฟังเสียง ดมกลิ่น ลิ้มรส ถูกต้องโผฏฐิพพะ รู้อารมณ์ด้วยใจ ๖ อย่างนี้ ที่ดีคืออิฏฐารมณ์ ที่ไม่ดีคืออนิฏฐารมณ์ ไม่ให้อภิชฌาโทมนัส คือความยินดียินร้าย เกิดขึ้นครอบงำใจได้
และเจริญสติปัฏฐาน ๔ และยินดีในความไม่ประมาท เห็นภัยในความประมาท
และ เจริญอวิหิงสา สังกัปปะ ดำริในความไม่เบียดเบียน ธรรมเหล่านี้เป็นปฏิปทา เพื่อจะละ โมหะ ความหลงที่ยังไม่เกิดขึ้นในใจไม่ให้เกิดขึ้น ที่เกิดขึ้นแล้วให้เสื่อมหายไป
ตอบ:
สาธุ!....ท่านเข้าใจได้ความในคำสอนของพระผู้มีพระภาค ในการละราคะ โทสะ โมหะ ชัดเจน แจ่มแจ้งดีจริง ข้าพเจ้าขออนุโมทนาความสามารถรอบรู้ในธรรม ทั้งหลายเหล่านั้นของท่านด้วย