ถ้าจิต พระอรหันต์เป็น สังขตธรรม เหตุใดไม่ว่าจิต เกิดดับ กี่่ครั้งก็ยังเป็นจิต พระอรหันต์ เหมือนเดิม ครับ

จิตของผู้ที่ยังไม่บรรลุธรรม และพระอรหันต์ มีส่วนต่าง และส่วนที่เหมือนกัน

ส่วนที่ต่างกัน คือ เกิดดับ

แต่ส่วนที่ต่างกัน คือ "เหตุ"

กล่าวคือ ปุถุชนรวมถึงพระอริยบุคคล จะยังคงมีจิตที่ประกอบด้วยกุศลเหตุ 3 และอกุศลเหตุ 3  จิตนั้นไม่สามารถเกิดเองได้ ต้องอาศัยเหตุสามนี้

จิตฝ่ายอกุศลที่เกิดเพราะเหตุเหล่านี้ เรียกตามชื่อ คือ

โลภะมูลจิต จิตที่มีโลภะเป็นเหตุให้เกิด มีแปดดวง
โทสะมูลจิต จิตที่มีโทสะเป็นเหตุให้เกิด มีสองดวง
โมหะมูลจิต จิตที่มีโมหะเป็นเหตุให้เกิด มีสองดวง


ในฝ่ายอกุศล มี โลภะเหตุ,โทสะเหตุ,และโมหะเหตุ

เมื่อบรรลุเป็นพระอริยบุคคลระดับโสดาบันแล้ว เหตุเหล่านั้นก็ยังคงอยู่  ทำให้จิต "เกิด" ขึ้นมาตามเหตุได้อยู่ แต่จิตเหล่านั้น เมื่อเกิดมาแล้ว  ถึงจะยังมีเหตุ แต่ก็จะไม่ทำกรรม ไม่สร้างผล ที่จะไปอบาย เพราะ โลภะเหตุ,โทสะเหตุ,โมหะเหตุ ที่จะทำให้ไปเกิดในอบาย สลายสิ้นไปแล้ว แต่ยังคงมีความหนักในรัก โลภ โกรธ หลง แบบไม่ผิดศีลธรรมอยู่  ยังมีเหตุเหล่านี้อย่างหยาบอยู่  โลภะมูลจิตถูกทำลายไปสี่ดวง คือ ดวงที่เป็นโสมนัสและอุเบกขา ที่ประกอบด้วยมิจฉาทิฏฐิ  จากนี้ก็จะยังคงเหลือความโลภอยู่ แต่เป็นความโลภ ความอยากที่ไม่ประกอบด้วยมิจฉาทิฎฐิแล้ว เช่น ไหว้เจ้า,ดูดวง,เชื่อศาสนาอื่น,ไม่เชื่อกรรม ต่อจากนี้ อยากได้อะไรก็จะขยันแทน หรือทำบุญรักษาศีลเพื่อให้ชาติหน้าเกิดมาดี เป็นต้น ส่วนโมหะมูลจิตสลายไปอีกหนึ่ง คือวิจิกิจฉา เป็นจิตที่เกิดขึ้นโดยสงสัยในคุณของพระรัตนตรัย สลายไป หายไป เกิดมาไม่ได้อีก เพราะมีปัญญาเห็นแล้ว

เมื่อปฏิบัติธรรมต่อ ได้เป็นพระสกทาคามี ก็ได้ทำลายโลภ โกรธ หลง คือ โลภะเหตุ ,โทสะเหตุ,และโมหะเหตุอย่างหยาบแล้ว จิตที่เกิดขึ้นก็จะเป็นจิตที่เกิดดับ เกิดดับ แต่ไม่มีกิเลสอย่างหยาบ ไม่ค่อยโกรธ ไม่ค่อยอยากได้อะไรแล้ว จิตเกือบสงบ แต่กิเลสรบกวนเป็นพัก ๆ แต่รบกวนครั้งหนึ่งก็ไม่นาน ไม่มาก

เมื่อปฏิบัติธรรม จนสำเร็จเป็นพระอนาคามี  โทสะเหตุสลายสิ้นไป เหลือเพียงโลภะมูลจิตสี่ดวงและโมหะมูลจิตอีกหนึ่งดวง

เมื่อปฏิบัติธรรมจนสำเร็จเป็นพระอรหันต์  จิตห้าดวงนี้ไม่มีเหตุให้เกิดอีก  



ในเมื่อจิต เกิดดับ จริง แต่กฎคือ สิ่งที่เกิด ย่อมมีเหตุให้เกิด เมื่อเหตุสิ้นไป อะไรจะเกิด  ตอบได้ว่า ไม่มี

นี่เป็นเหตุผลว่า เพราะอะไร ถึงแม้จิตของพระอรหันต์ จะเกิดดับ  แต่เพราะอะไร เมื่อดับไปแล้ว จิตที่เกิดมาใหม่ ก็ยังเป็นจิตที่หลุดพ้นอยู่นั่น ไม่ยอมเปลี่ยน ก็ตอบได้ว่าเพราะ เหตุที่ทำให้จิตไม่หลุดพ้น,นิวรณ์,สังโยชน์ ของท่าน ได้ถูกทำลายไปแล้ว  ดังนั้น จึงไม่มีจิตที่เกิดมาแล้วก็ติดโลภ ติดโกรธ หรือติดหลงอีก เพราะสิ้นเหตุแล้ว เหลือเพียงจิตที่เกิดขึ้นมาแล้วก็หลุดพ้น ดวงต่อไปเกิดมาแล้วก็หลุดพ้น ดับไปอีก เกิดมาแล้วก็หลุดพ้นอีก  อย่างนี้ไปเรื่อยๆ  เพราะไม่มีเหตุ3ให้เกิดการติดแล้ว

เสื่อม ก็เพราะยังมีเหตุ 3 เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไปแบบเสื่อม ๆ

ไม่เสื่อม ก็เพราะสิ้นเหตุ 3 เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป แบบธรรมชาติ