จิตเดิมแท้ คือ สภาพจิตใจแต่ละขณะ

สภาพจิตใจ คือ ความรู้สึกในขณะจิตปัจจุบัน เช่น รู้สึกปิติ  สุข เฉยๆ สงบ ตั้งมั่น สว่าง  ว่างเบา ไม่มีอะไร ความรู้สึกราบเป็นหน้ากลองหรือคือจิตที่กลืนกับความว่าง
1.สภาพจิตใจ จึงไม่คงที่ มีการเปลี่ยนแปลงไปแต่ละขณะที่มีเจตนา สตืปัฐฐาน อันผู้ปฏิบัติสัมผัสได้ด้วยความรู้สึก

2.สภาพจิตใจเป็นผลสติปัฐฐานแต่ละขณะ จิตใจที่เป็นผลจากการเห็นรูปและนามที่เปลี่ยนแแลงไปแต่ละขณะชัดเจ

3.เห็นรูปนามอย่างบัญญัติหรือปรม้ตถ์ จะมีความต่างของสภาพจิตใจ ทั้งขนาดและคุณภาพ  
ความต่างเช่น
- ที่กายมีความใสดั่งแก้วผลึก เป็น การเห็นในอารมณ์ปรมัตถ์ VS ที่กายเป็นกลุ่มก้อนทึบๆ เป็นอารมณ์บัญญัติ
- ที่จิตใจเป็นความว่างไม่มีขอบเขต เป็นจิตใจในสภาวะปรมัตถ์ VS ที่จิต รู้สึกอึดอัด แคบๆ หนักๆ เป็นอารมณ์บัญญัติ

เทียบความต่างกันดูแล้วกัน มันต่างกันราวฟ้ากับดิน

การสัมผัสสภาพจิตใจจึงคือการสัมผัสจิตเดิมแท้ เป็นความเป็นจิตใจของเราจริงๆ จิต ที่ไม่รู้ต้นสายการกำเนิด