What's up that's not the sky?!

กระทู้นี้มารู้จักกับ 'Basic Phonetic Terminology' คำศัพท์ทางสัทศาสตร์สำหรับนักเรียนสายภาษา!

ผมจะอธิบายคำศัพท์สำคัญ ๆ ในหัวข้อ Phonetics ทำความรู้จักไว้แล้วจะดีต่อชีวิตแน่นอน
หากใครสนใจเรื่องนี้ก็อย่าลืมไปอ่านกระทู้ "ทำความรู้จัก 'Phonetics'" (ลิงก์: bit.ly/2zg4Tjh)

ใครที่ยังไม่เคยรู้จักกับ Phonetic เลยแม้แต่นิดเดียว ผมแนะนำให้เข้าไปอ่านก่อน (ใช้เวลาอ่านไม่เกิน 10 นาทีแน่นอน แล้วจะเข้าใจขึ้นเยอะ)

จริง ๆ ต้องบอกว่ามันมีหลายหัวข้อเหมือนกัน
ผมจะเริ่มจากหัวข้อที่สำคัญที่สุด (และง่ายที่สุด) ละกันนะ
___________________

เริ่มจากหัวข้อแรกและที่เป็นหัวใจหลักของสายโฟเนติคเลยคือ
Speech organs หรือ 'อวัยวะที่ใช้ในการออกเสียง'

พอเราศึกษาเรื่องเสียง สิ่งแรกที่เราต้องทำความเข้าใจไว้เลยคือแหล่งที่มาหรือแหล่งกำเนิดของเสียง
พูดง่าย ๆ คือเราต้องตอบคำถามให้ได้ว่า 'เสียงนี้ (หรือเสียงนั้น) มันเกิดขึ้นมาได้ยังไง'

เป็นเหตุผลที่เราต้องทำความรู้จักอวัยวะต่าง ๆ ในปากก่อน เพื่อที่เราจะได้เลียนแบบเสียงในภาษาอังกฤษให้เหมือนที่สุด
จำไว้ให้ขึ้นใจเลยว่า 'ต่อให้เราพยายามออกเสียงแทบตายแค่ไหน แต่ใช้อวัยวะออกเสียงผิด มันก็ยากที่จะเหมือน แถมอาจจะเหนื่อยกว่าอีกด้วย'
พอลองเปลี่ยนมาใช้ speech organ ให้ถูกต้องตามเจ้าของภาษา พบว่าการออกเสียงง่ายขึ้นหลายเท่า!

เข้าเรื่องดีกว่า Speech organs มีดังนี้

1) Lips (ริมฝีปากทั้งสอง) แบ่งออกเป็น ริมฝีปากบน (upper lip) และริมฝีปากล่าง (lower lip)

2) Teeth (ฟัน) แบ่งออกเป็น ฟันบน (upper teeth) และฟันล่าง (lower teeth)

3) Tongue (ลิ้น) อันนี้จะค่อนข้างเยอะหน่อย เพราะถือเป็นอวัยวะที่สำคัญที่สุดในการออกเสียงเลย แบ่งจากหน้าไปหลังดังนี้
- ปลายลิ้น (tip of the tongue)
- บริเวณที่ถัดมาจากปลายลิ้น หรือบางที่เราเรียกว่า ลิ้นส่วนปลาย (blade of the tongue) *จัดเป็นตำแหน่งที่ใช้ออกเสียงมากที่สุด
- ลิ้นส่วนหน้าหรือลิ้นส่วนต้น (front of the tongue)
- ลิ้นส่วนกลาง (center of the tongue)
- ลิ้นส่วนหลัง (back of the tongue)
- โคนลิ้น (root of the tongue)

4) Alveolar ridge (ปุ่มเหงือก) อยู่บริเวณหลังฟันบนไปหน่อย ลองเอาลิ้นแตะ ๆ ดูจะสัมผัสได้

5) Palate (เพดานปาก) แบ่งออกเป็น เพดานแข็ง (hard palate) และ เพดานอ่อน (soft palate)

6) Uvular (ลิ้นไก่)

และคำศัพท์สำคัญคำอื่น ๆ ที่ควรรู้จักไว้
Oral captivity (ช่องปาก)
Nasal captivity (โพรงจมูก)
Pharynx (ช่องคอ)
Trachea (หลอดลม)
Larynx (กล่องเสียง)
Vocal cords / Vocal folds (เส้นเสียง)

___________________

ที่ต้องทำความรู้จัก speech organs ก่อน เพราะวันนี้เราจะเรียนเรื่อง 'Place of articulation' หรือ 'ตำแหน่งของการเกิดเสียง'

ทำความรู้จักกับชื่อมันสักเล็กน้อย Articulation มาจาก articulate (v.) แปลว่า 'ออกเสียง' (to pronounce) หรือ 'แสดงออกมาเป็นคำพูด' (to express in words) และ articulate ยังเป็น adjective ได้ด้วย แปลว่า ชัดเจน, ชัดถ้อยชัดคำ (showing the ability to speak fluently)

กลับมาที่เรื่องของเรา 'ตำแหน่งของการเกิดเสียง' มีดังนี้ (สังเกตด้วยว่าชื่อของมันจะมีคำศัพท์จากเรื่อง speech organ ข้างบนมาด้วย นั่นแหละเป็นตัวช่วยสำคัญที่ทำให้เรารู้ว่าเราจะใช้อวัยวะออกเสียงตัวไหน)

1) Bilabial (อ่านว่า บาย-'เล๊-บิเอิล)
- เสียงที่เกิดจากริมฝีปากทั้งสอง (upper lip and lower lip) ได้แก่เสียง /b/, /p/, /m/

2) Labio dental
- เสียงที่เกิดจากฟันบนกับริมฝีปากล่าง (upper teeth and lower lip) ได้แก่เสียง /f/, /v/

3) Interdental
- เสียงที่เกิดจากการเอาลิ้นมาแทรกระหว่างฟันบนและฟันล่าง (tongue tip between upper and lower teeth) ได้แก่ /ð/, /θ/ (มันคือตัวโฟเนติคของเสียง th แบบ voiced และ unvoiced ตามลำดับ)

4) Alveolar (แอล-วิ-'โอ๊-เหล่อะ)
- เสียงที่เกิดจากปลายลิ้นมาแตะที่ปุ่มเหงือก (tongue blade touching the alveolar ridge) ได้แก่เสียง /t/, /d/, /n/

5) Retroflex
- เสียงที่เกิดจากบริเวณปลายลิ้นกับปุ่มเหงือกไล่มาจนถึงเพดานหลัง ได้แก่เสียง /r/

5) Lateral
- เสียงที่เกิดการเอาลิ้นส่วยปลายมาแตะปุ่มเหงือก และปล่อยลมออกข้างลิ้น (tongue blade touching the alveolar ridge and air flowing out from the sides) ได้แก่เสียง /l/ (เสียงตัว L หรือ ล)

6) Palato alveolar
- เสียงที่เกิดจากลิ้นส่วยปลายมาแตะกับบริเวณด้านหลังปุ่มเหงือก (tonuge blade touching behind the alveolar ridge) ได้แก่เสียง /ʃ/, /ʧ/, /ʤ/ (เป็นตัวโฟเนติคแทนเสียง sh, ch และ j ตามลำดับ)

7) Palatal (อ่านว่า 'แพ๊ะ-เหล่อะ-เทิ่ล)
- เสียงที่เกิดจากลิ้นส่วนต้นมาแตะกับเพดานแข็ง (front of the tounge touching the hard palate) ได้แก่เสียง /y/

8) Velar
- เสียงที่เกิดจากลิ้นส่วนหลังกับเพดานอ่อน (back of the tongue touching soft palate) ได้แก่เสียง /g/, /k/

9) Uvular (อ่านว่า 'ยู้ว-เหว่อะ-เหล่อะ)
- เสียงที่เกิดจากลิ้นส่วนหลังกับลิ้นไก่ (back of the tongue reaching toward the uvular) ไม่มีเสียงในภาษาอังกฤษอยู่ในหมวดนี้หรอก ให้รู้จักไว้เฉย ๆ

10) Pharyngeal (อ่านว่า เฟ่อะ-'ริ๊น-จิเอิล)
- เสียงที่เกิดจากโคนลิ้นและพนังคอด้านหลัง (back of the tonge reaching toward the thoart) ไม่มีในภาษาอังกฤษเช่นกัน

11) Glottal
- เสียงที่เกิดจากเส้นเสียง (vocal fords) ได้แก่เสียง /h/

ศึกษาไว้และออกเสียงให้ถูก เห็นไหมว่าเสียง /v/ มันอยู่ในหมวด Labio dental เราต้องใช้ฟันบนกับริมฝีปากล่าง เหมือนเสียง ฟ. ไม่ใช่เสียง ว! ความรู้พวกนี้แหละจะช่วยให้เราฝึก pronunciation ได้เร็วขึ้นมาก

อันนี้เป็นภาพ Speech organ คู่กับ Place or articulation
__________________

สุดท้ายขอยกตัว phonetics มาให้เพื่อน ๆ ดูให้กระจ่างกันเลยว่าตัวไหนเป็นตัวไหน
สำหรับผู้เริ่มต้น ให้เราแบ่งตัว Phonetics ของเสียงพยัญชนะแบ่งออกเป็นสองแบบหลัก ๆ คือแบบที่หน้าตาธรรมดา และแบบที่หน้าตาไม่ปกติ


แบบที่หน้าตาธรรมดาที่หน้าตาเหมือนกับตัวอักษรภาษาอังกฤษทั่วไป พวกนี้จะอ่านง่าย
b = /b/
d = /d/
f = /f/
g = /g/
h = /h/
k = /k/
l = /l/
m = /m/
n = /n/
p = /p/
r = /r/
s = /s/
t = /t/
v = /v/
w = /w/
z = /z/

และอีกกลุ่มที่หน้าตาไม่เหมือนพยัญชนะในภาษาอังกฤษคือ
th แบบ voiced = /ð/
th แบบ voiceless = /θ/
sh = /ʃ/
ch = /ʧ/
j = /ʤ/
เสียงตัว s ใน -sion (เช่น television, casual) = /ʒ/

เช่นเดียวกับโฟเนติคของเสียงสระก็จะมีทั้งที่หน้าตาเหมือนและไม่เหมือนพยัญชนะภาษาอังกฤษ เก็บไว้พูดถึงในกระทู้หน้าละกัน เพราะไม่จำเป็นต้องรู้ทุกอย่างในวันนี้! ฮ่า ๆ

วันนี้อ่านโพสต์นี้ให้จบ ทบทวน จำให้ได้ (ถ้าเป็นไปได้นะ) แล้วเจอกันใหม่กับเรื่อง Phonetics!

'ไม่จำเป็นต้องรู้ทุกอย่างในวันนี้ รู้มากกว่าเมื่อวานนี้ก็พอ'
รู้ภาษาอังกฤษมากขึ้นทุกวันที่: www.facebook.com/MyFathersAnEnglishMan (Page: พ่อผมเป็นคนอังกฤษ)
Stay knowledge-hungry
JGC.


See also:
Phonetic Terminology Guide
http://www.languagegeek.com/roman/phonetics.html

สรุปเรื่องตำแหน่งการเกิดเสียง
https://www.slideshare.net/gessohogbd/ss-44699395

Phonetics: บทที่ 1 อวัยวะออกเสียง
http://grgl500phonetics.blogspot.com/2010/11/1-organs-of-speech.html