ให้จิตเป็นผู้ดูวิญานขันธ์ ไม่ใช่ไปยึดวิญญานขันธ์ว่าเป็นจิต

ขณะที่จิตพ้นจากรูป จิตจะเคลื่อนขึ้นข้างบน ขึ้นไปทางศรีษะ และออกไปทางหน้าผาก ไปในที่ว่างๆข้างหน้า ขณะนั้นจิตกับรูป จะเป็นคนละส่วนกัน แต่ผู้ดู จะเห็นทั้งจิตและรูป เห็นจิตและรูปอยู่ร่วมกัน แต่แยกชั้น

อุทยัพพยญาน เป็นการเห็นการเกิดดับพร้อมกันของรูปนาม ซึ่งจิตจะต้องมีกำลัจึงจะเห็นได้  จิตที่มีกำลังเป็นตัวรู้ เป็นจิตที่กว้างคลุมอาการของรูปนาม (อภิภายตน)เป็นจิตที่เป็นอรูปฌานแผ่ออกจากภายใน กว้างกว

อารมณ์ทางขันธ์5 คือวิญญานในขันธ์5 มีจิตเป็นผู้รู้ เมื่อจิตรู้ไม่ไปตามอารมณ์ทางอายตน6 จากขันธ์5 ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ คือจิตแยกจาก วิญญานขันธ์ เป็นจิตเห็นอนัตตาในวิญญานขันธ์โดยอัตโนมัติ    อ

ความหลุดพ้นเกิดได้ในหนึ่งขณะจิต เป็น“หนึ่งขณะจิต ที่หลุดพ้นจากจิต” จิตที่เป็นฌาน จะเห็นได้ชัดว่า ขณะนี้มีผัสสะอะไร กระทบจิต กระทบด้วย วิญญานทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ แลแยกได้ชัดว่า วิญญา

ฉันทะนี่มันเป็นกิเลสไหมครับ ตอนไม่เคลื่อนจากสุญตา แต่ฉันทะ ก็ยังเเล่นให้ไปทำตามอยู่ ฉันทะนั้น ก็เป็นธรรมชาติของขันธ์ที่ดำเนินตาม โลกไปอยู่

คนไม่ศึกษาพระพุทธศาสนา ส่วนมากหลงยึด รูป (กาย) เป็นเรา นักท่องตำรา ยึดเอาจิตเป็นวิญญาณขันธ์ยึดจิตเป็นขันธ์ 5 ผู้ปฏิบัติจนเห็นธรรม จิตแยกออกจากขันธ์ 5 แต่เป็นอมตธาตุหรือธรรมธาตุรวมกับความว่างบริสุทธิ

หนึ่งประโยคประกอบด้วย ประธาน กิริยา กรรม ขันธ์5 รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน เป็นตัว กรรม ในประโยค เมื่อระลึกรู้อะไร จึงต้องมีครบทั้ง ประธาน กิริยา กรรม การระลึกรู้จึงจะสมบูรณ์ในแต่ละขณะ จิตตระหนัก