จิตเป็นทั้งสังขารขันธ์ และที่พ้นไปจากสังขารขันธ์

โลภ โกรธ หลง ชอบใจ เสียใจ ดีใจ คิดนึก  เป็นจิตสังขาร เป็น อายาตนภายใน มโนวิญญาน เป็นผัสสะ

ได้ยิน เห็นภาพ  เป็น อายาตนภายนอก เป็นผัสสะ

ทั้งอายาตนภายนอก ภายใน ต่างเป็นประตูผัสสะ กระทบอะไร ก็กระทบจิต

จิตจึงมี2ความหมาย กระทบแล้วปรุงแต่ง หรือไม่ปรุงแต่ง