อุทยัพพยญาน เป็นการเห็นการเกิดดับพร้อมกันของรูปนาม ซึ่งจิตจะต้องมีกำลัจึงจะเห็นได้  จิตที่มีกำลังเป็นตัวรู้ เป็นจิตที่กว้างคลุมอาการของรูปนาม (อภิภายตน)เป็นจิตที่เป็นอรูปฌานแผ่ออกจากภายใน กว้างกว

อารมณ์ทางขันธ์5 คือวิญญานในขันธ์5 มีจิตเป็นผู้รู้ เมื่อจิตรู้ไม่ไปตามอารมณ์ทางอายตน6 จากขันธ์5 ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ คือจิตแยกจาก วิญญานขันธ์ เป็นจิตเห็นอนัตตาในวิญญานขันธ์โดยอัตโนมัติ    อ

พระพุทธเจ้าตรัสเรื่องจิตในพระไตรปิฏก พึงพิจารณาให้ดีว่าทรงตรัสถึง #จิตปุถุชน ถูกอวิชชาครอบงำ หลงยึดขันธ์ 5 เป็นจิต จึงไม่เที่ยงเกิด-ดับตามสิ่งที่หลงยึดหรือ #จิตพระอรหันต์วิมุติหลุดพ้นจากอวิชชา ไม่หลงย

ธาตุรู้มีลักษณะเป็นสมาธิ เข้าถึงได้ด้วย 1.การรู้พร้อมทั้งกายใจ รู้สึกตัวพร้อม   2.เพราะมีสมาธิ (ฌาน) ทำให้จิตมีลักษณะรู้คลุมขันธ์5 อันเป็นตัวทุกข์  จิตจึงมีลักษณะเป็นอภิภายตน 

จะยืนยันถึงความมีอยู่จริง ของ จิต สติ ขันธ์5 พิสูจน์ได้จากอะไร

ในเจโตสมาธิจะเห็นกายเห็นจิตชัดเจน จิตจะคลุมหุ้มกายอยู่ตั้งแต่ปลายผมถึงฝ่าเท้า กายไม่มีรูปสันฐานชัดเจน เห็นเป็นแต่บางๆใสๆ ในเจโตจึงเห็นอาการทางกาย เวทนา จิต ธรรม(วิญญาน)เกิดในความว่างของจิต ด้วยการเห็น

7.จิตว่าง จิตเดิมแท้ โยม : จิตเดิมแท้เป็นอย่างไร หลวงพ่อเยื้อน : จิตเดิมแท้นี่จะว่าง ไม่มีนิมิต ไม่มีอะไรเกาะเกี่ยวได้เลย เคลียร์เลย เป็นธรรมชาติจริงๆ อธิบายอย่างไรก็เปรียบเทียบยาก เทียบไม่ได้ไม่มีโล