เป็นเรื่องจริงในประวัติศาสตร์หรือที่สมัยพระนารายมีการสึกพระเพื่อมาเป็นแรงงานสร้างป้อม?

มีหลักฐานอยู่ว่านโยบายสึกพระสงฆ์น่าจะมาจากสมเด็จพระนารายณ์เองมากกว่าฟอลคอน เพราะฟอลคอนไม่มีทางทำเองได้ถ้าสมเด็จพระนารายณ์ไม่มีพระราชานุญาต ซึ่งในช่วงที่มีการสึกพระใหญ่เกิดในช่วง พ.ศ.๒๒๒๘ ฟอลคอนยังมีบรรดาศักดื์เป็นแค่ "ออกพระฤทธิกำแหงภักดีศรีสุเรนทเสนา" เท่านั้น ไม่น่าจะมีอำนาจมากถึงขนาดนั้นทำตามอำเภอใจได้ครับ

ตามหลักฐานร่วมสมัยชิ้นหนึ่งคือความเห็นเรื่องสัญญาทางศาสนาที่ไทยทำกับฝรั่งเศสที่เมืองละโว้ เมื่อวันที่ ๒ ธันวาคม ค.ศ.๑๖๘๕ (พ.ศ.๒๒๒๘) ไม่ปรากฏชื่อผู้แต่ง แต่สันนิษฐานว่าพระอธิการ เดอ ชัวซีย์ (François Timoléon, abbé de Choisy) เป็นผู้เขียนขึ้น (ตีพิมพ์อยู่ในประชุมพงศาวดารภาคที่ ๓๒)   ฟอลคอนกล่าวเองว่าพระสงฆ์ไทยในตอนนั้นถูกสึกมาทำงานมาก แต่พระมอญไม่โดน และตามสัญญาทางศาสนาคริสต์ที่ว่าด้วยการให้มิชชันนารีรับคนไทยไว้ในโบสถ์เหมือนเป็นข้าวัดเพื่อสอนศาสนา ฟอลคอนเองกล่าวว่าเป็นไปได้ยากไม่ว่าจะเป็นพระสงฆ์หรือข้าวัด โดยให้เหตุผลว่า

"เพราะพระเจ้าแผ่นดินเรียกคนเหล่านี้ออกจากวัดวันละหลาย ๆ คน ส่งไปให้อยู่กับนายข้อมือเพ่อใช้ทำการโยธาต่อไป"

และ "พระเจ้าแผ่นดินสยามก็ได้ทรงปฏิบัติการบางอย่างซึ่งน่ากลัวจะทำให้เกิดการลำบากยิ่งกว่าที่จะยกสิทธิให้เราอันจะทำให้เกิดการลำบากขึ้นนั้นหลายเท่าเสียอีก เช่นว่าให้พระสงฆ์สึกตั้ง ๕๐ หรือ ๖๐๐ องค์เปนต้น มองซิเออร์คอนสตันซ์ได้เล่าว่า เคยเห็นพระเจ้าแผ่นดินให้พระสงฆ์สึกในวันเดียวตั้ง ๗๐๐ องค์ แลให้ลูกศิษย์ออกจากวัดตั้ง ๑๐๐๐๐ คนก็มี แต่ถึงดังนั้นพวกไทยก็หาได้บ่นอย่างใดไม่ ถ้าหากว่าได้รู้สึกเสียแล้วว่านิสัยของคนไทยไม่ใคร่เอาใจใส่ในการศาสนาเท่าไรนัก"

จึงเห็นได้ชัดว่าการให้สึกพระสงฆ์เป็นนโยบายของสมเด็จพระนารายณ์เอง และตัวฟอลคอนเองก็ไม่สามารถจะแก้ไขให้เอื้อประโยชน์กับฝรั่งเศสได้

นอกจากนี้ลาลูแบร์ยังได้บันทึกถึงการสอบไล่ของพระสงฆ์ตามนโยบายของสมเด็จพระนารายณ์ ซึ่งให้ทดสอบความรู้เพราะมีพระสงฆ์จำนวนมากที่มาบวชหนีราชการ ผลคือลาลูแบร์กล่าวว่าตอนที่เขาเข้ามา (พ.ศ.๒๒๓๐) มีพระสงฆ์ถูกจับสึกหลายพันรูปเพราะสอบตก และคนที่เป็นแม่กองสอบพระสงฆ์ฝ่ายคามวาสีก็คือ "ออกหลวงสุรศักดิ์" หรือพระเจ้าเสือในอนาคตนั่นเอง (ส่วนฝ่ายอรัญวาสีไม่ยอมให้ฆราวาสมาเป็นแม่กองคุมสอบ)

หรือถ้าจะเชื่อตามพงศาวดารที่ชำระสมัยหลัง ก็เห็นว่าต่อให้หลวงสรศักดิ์ไปกราบทูลให้ลงโทษฟอลคอนเพราะเรื่องสึกพระ สมเด็จพระนารายณ์ก็ไม่ได้ทรงทำอะไร เพราะทั้งนี้นโยบายเรื่องนี้น่าจะมาจากพระองค์เองมากกว่าครับ


ทำไม่สมเด็จพระนารายณ์ต้องสึกพระสงฆ์จำนวนมาก วิเคราะห์ว่าส่วนหนึ่งต้องการดึงไพร่ที่หลีกเลี่ยงการเกณฑ์แรงงานกลับเข้ามาสู่ระบบ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการซ่องสุมกำลังพล เนื่องจากสถาบันสงฆ์รวมไปถึงข้าวัดสามารถเป็นฐานอำนาจที่อันตรายต่อพระเจ้าแผ่นดินได้ เมื่อตอนเมื่อตอนที่สมเด็จพระนารายณ์ทรงทำศึกแย่งชิงอำนาจจากสมเด็จพระศรีสุธรรมราชาที่เป็นพระเจ้าอา ก็มีหลักฐานว่ามีกลุ่มพระสงฆ์คอยให้ความช่วยเหลือพระศรีสุธรรมราชาอยู่ เป็นเหตุผลหนึ่งที่ปรากฏในหลักฐานร่วมสมัยว่าทำให้พระองค์ไม่ทรงวางพระทัยสถาบันสงฆ์นัก

นอกจากนี้เองในรัชสมัยของพระองค์การก่อกบฏครั้งใหญ่โดยพระสงฆ์ ทำให้เกิดความขัดแย้งมากขึ้น มีหลักฐานว่าถึงขั้นทรงให้ปิดวัด หรือแม้กระทั่งเรื่องสึกพระก็พอให้เห็นความขัดแย้งของกษัตริย์กับสงฆ์ได้ ทำให้สถาบันสงฆ์เอาใจออกห่างพระองค์

แต่เข้าใจว่าเรื่องพวกนี้ไม่ว่าใครจะเริ่ม คนไทยก็คงยกว่าเป็นเพราะฟอลคอนเป็นต้นเหตุ ทำให้คนไทยยิ่งเกลียดชังฟอลคอนหนักขึ้น ซึ่งในความเป็นจริงก็ไม่ได้เป็นความรับผิดชอบของเขาคนเดียวครับ


สุดท้ายแล้ว พระเพทราชาก็ใช้ประโยชน์ในเรื่องนี้สร้างเครือข่ายผูกสัมพันธ์กับพระสงฆ์ รวมไปถึงพระสังฆราชเมืองลพบุรี จึงได้พระสงฆ์เป็นกำลังสำคัญในการก่อรัฐประหารชิงอำนาจสมเด็จพระนารายณ์ในที่สุดครับ