ฟ้าจรดทราย กับคำว่า ข้าพระพุทธเจ้าหรือพระพุทธเจ้าค่ะ

เคยอ่านนิยายฟ้าจรดทราย แต่ยังไม่เคยดูละครเพราะยังไม่มีเวลา ตั้งใจว่าจะดูทีหลัง เลยลองเข้ามาหาข้อมูลในพันทิปอ่าน เลยพบว่ามีข้อกังขาเกี่ยวกับคำพูดของตัวละครที่ใช้คำว่าข้าพระพุทธเจ้า ข้าพระเจ้า พระพุทธเจ้าค่ะ และพระเจ้าค่ะ โดยมีผู้ตั้งข้อสังเกตว่าไม่เหมาะสม เนื่องจากตัวละครถือศาสนาอิสลาม จะใช้คำว่าพุทธเจ้าได้อย่างไร

ความจริงแล้วคำว่าข้าพระพุทธเจ้ามีความหมายตรงกับภาษาอังกฤษว่า I เป็นคำที่ใช้แทนตัวผู้พูดเมื่อพูดกับพระมหากษัตริย์ โดยนัยของการใช้มีความหมายเท่านี้ ไม่ได้กินความตามตัวอักษรถึงขนาดว่าต้องเป็นผู้รับใช้ของพระพุทธเจ้าแต่อย่างใด เหตุที่คนไทยใช้คำนี้มาแต่โบราณเพราะวัฒนธรรมไทยยกย่องกษัตริย์เป็นสมมุติเทพ ถือว่าเป็นเผ่าพันธ์เดียวกับพระพุทธเจ้าที่เรียกว่า God ในศาสนาพุทธ จึงเรียกพระมหากษัตริย์เป็นพระพุทธเจ้า เช่น เรียกรัชกาลที่ห้าว่าพระพุทธเจ้าหลวง หรืออีกตัวอย่างนึง ในสมัยกรุงศรีอยุธยาจะเห็นว่ามีการเรียกพระรัชทายาทว่าพระหน่อพุทธางกูร ซึ่งหมายความว่าผู้นั้นเป็นหน่อเนื้อเชื้อชาติพระมหากษัตริย์

ด้วยเหตุนี้ คำว่าข้าพระพุทธเจ้าที่ใช้เรียกแทนตัวผู้พูดเมื่อสนทนากับพระมหากษัตริย์ จึงไม่ควรยึดติดนัยยะของตัวอักษร เพราะถ้าจะเลี่ยงคำว่าข้าพระพุทธเจ้าหรือพระพุทธเจ้าค่ะ แล้วไปใช้คำว่าพระเจ้าค่ะ ข้าพระเจ้า หรือแม้แต่คำว่าข้าพเจ้า มันก็ยังคงเป็นคำที่สืบมาจากคำว่าข้าพระพุทธเจ้าอยู่ดี เพียงแต่ตัดย่อลงให้สั้น และความจริงคำนี้มีความหมายเหมือนกับคำว่า ฉัน ดิฉัน ผม กระผม กู เท่านั้นเอง เพียงแต่ใช้ตามธรรมเนียมเมื่อพูดกับพระมหากษัตริย์

ในนิยาย อาเหม็ดเป็นกษัตริย์ ผู้รับใช้ทุกคนก็ต้องแทนตัวเองว่าข้าพระพุทธเจ้า ข้าพระเจ้า และลงท้ายคำพูดว่าพระพุทธเจ้าค่ะ หรือพระเจ้าค่ะ เป็นเรื่องธรรมดา แต่ถ้าตะขิดตะขวงใจ คงต้องสอบถามหรือหาข้อมูลจากประเทศอาหรับที่มีกษัตริย์ปกครอง แล้วใช้คำศัพท์นั้นทับลงไปเลยโดยไม่ใช้คำไทย เช่นในหนังจีนใช้คำว่าฮ่องเต้ ฮองเฮา ส่วนคำเรียกตัวผู้พูดก็อาจจะต้องใช้คำศัพท์ในภาษาอาหรับซึ่งคงจะฟังแปลกไป เพราะฟ้าจรดทรายเป็นละครไทย สร้างขึ้นจากนิยายไทย ผู้เขียนนิยายเป็นคนไทย เมืองในนิยายก็เป็นเมืองจินตนาการ

เจ้าของกระทู้คิดว่าฟ้าจรดทรายเป็นแค่นิยายหรือละครที่ออกอากาศในประเทศไทย จึงไม่แปลกเลยที่จะใช้คำพูดตามธรรมเนียมไทย แต่ถ้าต้องการให้เคร่งครัดถึงที่สุดก็ต้องหันไปใช้คำในภาษาอาหรับตามธรรมเนียมอาหรับ แต่การที่คนไทยบางคนมาตำหนิคำว่าข้าพระพุทธเจ้าหรือคำว่าพระพุทธเจ้าค่ะ เป็นการตำหนิที่ไม่เป็นธรรม เพราะยังมีคำอีกมากมายที่ไม่ได้ใช้ตรงตามความหมายในตัวอักษร แต่ใช้แปลทั้งคำ อย่างเช่นพระราชวงศ์ไทยเองก็ยังใช้คำว่าข้าพเจ้าเมื่อตรัสกับราษฎร โดยที่ท่านไม่ได้เป็นบ่าวของราษฎรแต่อย่างใด แม้ท่านจะทรงงานเพื่อราษฎรก็ตาม

เขียนมาเพื่อแสดงความคิดในอีกแง่นึงค่ะ