สารคดีประวัติศาสตร์ A-5 Vigilante สายลับเหนือเสียง
เครื่องบิน A-5 Vigilante จากเครื่องบินทิ้งระเบิดนิวเคลียร์ความเร็วสูง ไปสู่เครื่องบินลาดตระเวนทางยุทธวิธีที่สำคัญที่สุดของกองทัพเรือสหรัฐฯ
1. จุดกำเนิดในยุคปรมาณู (A-5A/B)
ความต้องการ: กองทัพเรือสหรัฐฯ ต้องการเครื่องบินทิ้งระเบิดนิวเคลียร์ประจำเรือบรรทุกเครื่องบินที่สามารถบินด้วยความเร็วเหนือเสียง (Supersonic) เพื่อทดแทนเครื่องบินรุ่นเก่า เช่น AJ Savage (ลูกผสมเครื่องยนต์ลูกสูบ/เจ็ต) และ Douglas A-3D Sky Warrior (ขนาดใหญ่, ต่ำกว่าเสียง, ไม่มีเก้าอี้ดีดตัว)
การออกแบบ: North American Aviation พัฒนาโครงการนี้ในปี 1953 (ชื่อเดิม "Nagpaw") โดยมีโจทย์ให้บินเร็วเหนือเสียงได้ การออกแบบต้องเผชิญกับความขัดแย้งของปีกที่ต้องการแรงยกสูงบนเรือ แต่ต้องการแรงต้านต่ำขณะบินเร็วสูง
2. นวัตกรรมล้ำยุคของ Vigilante
A-5 Vigilante เป็นเครื่องบินที่ซับซ้อนและนำเทคโนโลยีปฏิวัติวงการมาใช้เป็นครั้งแรกหรือในยุคแรกๆ:
ระบบควบคุมการบินแบบ Fly-by-wire (ใช้สัญญาณไฟฟ้า)
จอแสดงผลบนกระจกหน้า (Heads-Up Display - HUD)
ระบบนำร่องเฉื่อย (Inertial Navigation System) และระบบสงครามอิเล็กทรอนิกส์แบบบูรณาการ
การออกแบบลดการสะท้อนเรดาร์ในยุคแรก (Early Stealth Features)
สถิติ: ทำลายสถิติเพดานบิน (91,000 ฟุต) และนักบินหญิง Jackie Cochran เป็นสตรีคนแรกที่บิน Mach 2 โดยนั่งใน Vigilante (ปี 1960)
3. บทบาทที่พลิกผัน: จาก "ดาบ" สู่ "ดวงตา"
มือสังหารนิวเคลียร์: A-5 ถูกออกแบบมาเพื่อทิ้งระเบิดนิวเคลียร์โดยใช้กลไกที่แปลกประหลาดคือ "ดีดระเบิดออกทางท้ายเครื่องบิน" ผ่านอุโมงค์กลางลำตัว เพื่อช่วยให้เครื่องหลบหนีจากแรงระเบิดได้ปลอดภัย
อายุสั้นในบทบาทเดิม: บทบาททิ้งระเบิดนิวเคลียร์ถูกยุติอย่างรวดเร็ว เนื่องจาก การเมืองระหว่างเหล่าทัพ (interservice rivalry) กองทัพอากาศยืนกรานว่าภารกิจนี้เป็นของตนแต่เพียงผู้เดียว และกองทัพเรือพบว่าเรือดำน้ำนิวเคลียร์มีประสิทธิภาพมากกว่า
การเปลี่ยนบทบาท: ความเร็วและพิสัยบินที่ยอดเยี่ยมของ Vigilante ถูกมองเห็นศักยภาพใหม่ จึงถูกดัดแปลงเป็นเครื่องบินลาดตระเวนทางยุทธวิธีในชื่อ RA-5C Vigilante (R = Reconnaissance)
4. สมรภูมิเวียดนาม: บทพิสูจน์และราคาที่ต้องจ่าย
คุณูปการ:
จัดทำแผนที่: ใช้เวลาเพียง 2 สัปดาห์ในการบินถ่ายภาพและสร้างแผนที่เวียดนามเหนือชุดใหม่ที่แม่นยำ แทนที่แผนที่เก่าที่มีความคลาดเคลื่อนสูงถึง 4 ไมล์
ภารกิจหลัก: ลาดตระเวนเส้นทางโฮจิมินห์ และที่อันตรายที่สุดคือ การประเมินความเสียหายหลังการโจมตี (BDA)
การสูญเสีย: Vigilante มีอัตราการสูญเสียสูงที่สุดในบรรดาเครื่องบินรบของกองทัพเรือในเวียดนาม (18 ลำถูกยิงตก)
สาเหตุหลักคือภารกิจ BDA ซึ่งต้องบินกลับเข้าไปยังเป้าหมายที่ข้าศึกรู้ตัวและเตรียมปืนต่อสู้อากาศยาน (ปตอ.) รออยู่แล้ว (11 ลำถูกยิงตกโดย ปตอ.)
ความยากในการลงจอด: Vigilante มีชื่อเสียงว่าเป็นเครื่องบินที่ควบคุมและนำลงจอดบนเรือบรรทุกเครื่องบินได้ยากที่สุดลำหนึ่ง เนื่องจากขนาดที่ใหญ่และความเร็วในการร่อนลงที่สูง
5. มรดกเหนือกาลเวลา
การปลดประจำการ: ปลดประจำการในปี 1979
มรดกทางวิศวกรรม: แนวคิดการออกแบบที่ Vigilante เป็นผู้บุกเบิกหลายอย่างได้กลายเป็นมาตรฐานในเครื่องบินรบรุ่นต่อมา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ช่องรับอากาศเครื่องยนต์แบบสี่เหลี่ยม (horizontal ramp intakes) ซึ่งถูกนำไปใช้ใน F-14 Tomcat และ F-15 Eagle
ช่องว่างทางขีดความสามารถ: การปลดประจำการของ Vigilante ทำให้เกิด "ช่องว่าง" ในการลาดตระเวนทางยุทธวิธีของกองทัพเรือ ซึ่งข้อจำกัดของการพึ่งพาดาวเทียมอย่างเดียวได้ปรากฏชัดขึ้นในสงครามอ่าวเปอร์เซีย
สารคดีประวัติศาสตร์ A-5 Vigilante สายลับเหนือเสียง
1. จุดกำเนิดในยุคปรมาณู (A-5A/B)
ความต้องการ: กองทัพเรือสหรัฐฯ ต้องการเครื่องบินทิ้งระเบิดนิวเคลียร์ประจำเรือบรรทุกเครื่องบินที่สามารถบินด้วยความเร็วเหนือเสียง (Supersonic) เพื่อทดแทนเครื่องบินรุ่นเก่า เช่น AJ Savage (ลูกผสมเครื่องยนต์ลูกสูบ/เจ็ต) และ Douglas A-3D Sky Warrior (ขนาดใหญ่, ต่ำกว่าเสียง, ไม่มีเก้าอี้ดีดตัว)
การออกแบบ: North American Aviation พัฒนาโครงการนี้ในปี 1953 (ชื่อเดิม "Nagpaw") โดยมีโจทย์ให้บินเร็วเหนือเสียงได้ การออกแบบต้องเผชิญกับความขัดแย้งของปีกที่ต้องการแรงยกสูงบนเรือ แต่ต้องการแรงต้านต่ำขณะบินเร็วสูง
2. นวัตกรรมล้ำยุคของ Vigilante
A-5 Vigilante เป็นเครื่องบินที่ซับซ้อนและนำเทคโนโลยีปฏิวัติวงการมาใช้เป็นครั้งแรกหรือในยุคแรกๆ:
ระบบควบคุมการบินแบบ Fly-by-wire (ใช้สัญญาณไฟฟ้า)
จอแสดงผลบนกระจกหน้า (Heads-Up Display - HUD)
ระบบนำร่องเฉื่อย (Inertial Navigation System) และระบบสงครามอิเล็กทรอนิกส์แบบบูรณาการ
การออกแบบลดการสะท้อนเรดาร์ในยุคแรก (Early Stealth Features)
สถิติ: ทำลายสถิติเพดานบิน (91,000 ฟุต) และนักบินหญิง Jackie Cochran เป็นสตรีคนแรกที่บิน Mach 2 โดยนั่งใน Vigilante (ปี 1960)
3. บทบาทที่พลิกผัน: จาก "ดาบ" สู่ "ดวงตา"
มือสังหารนิวเคลียร์: A-5 ถูกออกแบบมาเพื่อทิ้งระเบิดนิวเคลียร์โดยใช้กลไกที่แปลกประหลาดคือ "ดีดระเบิดออกทางท้ายเครื่องบิน" ผ่านอุโมงค์กลางลำตัว เพื่อช่วยให้เครื่องหลบหนีจากแรงระเบิดได้ปลอดภัย
อายุสั้นในบทบาทเดิม: บทบาททิ้งระเบิดนิวเคลียร์ถูกยุติอย่างรวดเร็ว เนื่องจาก การเมืองระหว่างเหล่าทัพ (interservice rivalry) กองทัพอากาศยืนกรานว่าภารกิจนี้เป็นของตนแต่เพียงผู้เดียว และกองทัพเรือพบว่าเรือดำน้ำนิวเคลียร์มีประสิทธิภาพมากกว่า
การเปลี่ยนบทบาท: ความเร็วและพิสัยบินที่ยอดเยี่ยมของ Vigilante ถูกมองเห็นศักยภาพใหม่ จึงถูกดัดแปลงเป็นเครื่องบินลาดตระเวนทางยุทธวิธีในชื่อ RA-5C Vigilante (R = Reconnaissance)
4. สมรภูมิเวียดนาม: บทพิสูจน์และราคาที่ต้องจ่าย
คุณูปการ:
จัดทำแผนที่: ใช้เวลาเพียง 2 สัปดาห์ในการบินถ่ายภาพและสร้างแผนที่เวียดนามเหนือชุดใหม่ที่แม่นยำ แทนที่แผนที่เก่าที่มีความคลาดเคลื่อนสูงถึง 4 ไมล์
ภารกิจหลัก: ลาดตระเวนเส้นทางโฮจิมินห์ และที่อันตรายที่สุดคือ การประเมินความเสียหายหลังการโจมตี (BDA)
การสูญเสีย: Vigilante มีอัตราการสูญเสียสูงที่สุดในบรรดาเครื่องบินรบของกองทัพเรือในเวียดนาม (18 ลำถูกยิงตก)
สาเหตุหลักคือภารกิจ BDA ซึ่งต้องบินกลับเข้าไปยังเป้าหมายที่ข้าศึกรู้ตัวและเตรียมปืนต่อสู้อากาศยาน (ปตอ.) รออยู่แล้ว (11 ลำถูกยิงตกโดย ปตอ.)
ความยากในการลงจอด: Vigilante มีชื่อเสียงว่าเป็นเครื่องบินที่ควบคุมและนำลงจอดบนเรือบรรทุกเครื่องบินได้ยากที่สุดลำหนึ่ง เนื่องจากขนาดที่ใหญ่และความเร็วในการร่อนลงที่สูง
5. มรดกเหนือกาลเวลา
การปลดประจำการ: ปลดประจำการในปี 1979
มรดกทางวิศวกรรม: แนวคิดการออกแบบที่ Vigilante เป็นผู้บุกเบิกหลายอย่างได้กลายเป็นมาตรฐานในเครื่องบินรบรุ่นต่อมา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ช่องรับอากาศเครื่องยนต์แบบสี่เหลี่ยม (horizontal ramp intakes) ซึ่งถูกนำไปใช้ใน F-14 Tomcat และ F-15 Eagle
ช่องว่างทางขีดความสามารถ: การปลดประจำการของ Vigilante ทำให้เกิด "ช่องว่าง" ในการลาดตระเวนทางยุทธวิธีของกองทัพเรือ ซึ่งข้อจำกัดของการพึ่งพาดาวเทียมอย่างเดียวได้ปรากฏชัดขึ้นในสงครามอ่าวเปอร์เซีย