การฟื้นฟูกายภาพผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง มีจุดประสงค์เพื่อฟื้นฟูความสามารถในการดำรงชีวิตให้เป็นปกติ ใกล้เคียงปกติ หรือ ดีที่สุดเท่าที่สามารถฟื้นฟูได้ และ เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากความทุพพลภาพที่เกิดขึ้น ภาวะแทรกซ้อนที่หมอโรคหลอดเลือดสมอง หมอเวชศาสตร์ฟื้นฟูทุกคนไม่ต้องการ และคนไข้ ผู้ดูแล รวมไปถึงหมอประจำท่านอื่นเองควรกำหนดเป้าหมายให้ตรงกัน และระมัดระวังปัญหาดังกล่าว
วันนี้หมอขอมาแชร์เกี่ยวกับ ภาวะแทรกซ้อนที่ต้องระวังในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง – สิ่งที่คนไข้และหมอไม่ต้องการ
(สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในผู้สูงวัยและผู้ป่วยติดเตียงด้วยโรคอื่นได้เช่นกันค่ะ)
สภาวะร่างกายเสื่อมถอย (physiological deconditioning)
การซ่อมแซมร่างกายของผู้สูงวัย ต่างจากในวัยเด็ก หรือผู้ใหญ่วัยทำงาน การฟื้นตัวของร่างกายและสมองหลังเจ็บป่วย จึงเกิดขึ้นช้ากว่า ระหว่างที่รอระยะเวลาฟื้นตัวนั้น หากผู้ป่วยไม่ออกกำลังกาย ไม่หมั่นฝึกกายภาพ กล้ามเนื้อ อวัยวะบางส่วนของร่างกาย รวมไปถึงสมองและจิตใจก็จะค่อยๆดำเนินการเสื่อมถอย แทนที่จะดำเนินการซ่อมแซม
ความดันต่ำ (orthostatic hypotension)
สภาวะร่างกายเสื่อมถอยเกิดจากการนอนนานเกินไป มีผลทําให้เกิดอาการของความดันต่ำ ที่พบบ่อย คือหน้ามืดง่ายเวลาลุกยืน วิงเวียนศีรษะบ่อย ลุกแล้วจะล้ม
สมรรถภาพร่างกาย ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อและกระดูกลดลง (endurance ลดลง)
หลังจากสมรรถภาพทางกายเสื่อมถอยไปนานๆ มารู้ตัวอีกที 2-3เดือนต่อมา กล้ามเนื้อตามแขนขาก็ฟีบเล็กไปหมด จะออกกำลังกายทีนี้ ร่างกายไม่รู้จะเอากำลังกล้ามเนื้อส่วนไหนมาใช้งาน ยิ่งประกอบกับภาวะขาดสารอาหาร ทานได้น้อย ไม่อยากทาน ไม่บำรุงร่างกาย ยิ่งส่งผลรวมให้ร่างกายถดถอยสมรรถภาพความแข็งแรงลงไป
ข้อติด (joint stiffness)
สาเหตุของแผลกดทับมักจะมาจากการที่ผู้ป่วยนอนนานๆ ทำให้ผิวหนังและเนื้อเยื่อใต้ผิวหนัง บริเวณที่เป็นปุ่มกระดูกต่างๆถูกกดทับ ขาดเลือดมาเลี้ยงที่บริเวณผิวหนังนั้น จึงทำให้เกิดแผลที่ผิว
- ในระยะแรกอาจมีแค่อาการลอกที่ผิวอย่างเดียว
- หากปล่อยไว้ก็อาจลอกไปถึงชั้นกล้ามเนื้อและกระดูก จนเกิดแผลกดทับที่เป็นรู หรือเป็นโพรงลึกลงไปได้
🍀เมื่อไม่มีผิวปกคลุมแล้วโอกาสเกิดการติดเชื้อที่บริเวณผิวหนังก็จะมากขึ้นไปด้วย อาจอันตรายร้ายถึงขั้นมีติดเชื้อเข้ากระแสเลือดได้🍀
การหลีกเลี่ยงหรือป้องกันแผลกดทับ
การหลีกเลี่ยงหรือป้องกันแผลกดทับนั้นก็สามารถทำได้ง่าย ๆ โดยผู้ดูแลต้องหมั่นพลิกตัวผู้ป่วยทุก ๆ 2 ชั่วโมง และเปลี่ยนท่านอนของผู้ป่วยด้วย เช่น นอนหงาย นอนตะแคงสลับกันไปมา ข้างซ้ายสลับข้างขวา เป็นต้น นอกจากนี้อาจพิจารณาซื้อที่นอนหรือเบาะลมรองนอนสำหรับผู้ป่วยติดเตียง ที่ป้องกันการเกิดแผลกดทับโดยเฉพาะมาใช้ร่วมด้วยก็ได้
ดังนั้น.. จึงต้องตระหนักและต้องป้องกัน โดยให้มี early mobilization คือค่อยๆเริ่มขยับ เริ่มกายภาพไปทีละน้อยตั้งแต่แรกเจ็บป่วย และหากผู้ป่วยเริ่มมีความสามารถในการเคลื่อนไหว มีความทนทานและความสามารถในการทำกิจกรรมเพิ่มขึ้นทุกวันๆ ( ประเมินจากจำนวนครั้งในการ ออกกำลังกายแต่ละท่าเพิ่มขึ้นในแต่ละวันโดยไม่มีอาการแทรกซ้อนระหว่างออกกำลังกาย) จึงเพิ่มจำนวนและถามถี่ของกิจกรรมเพิ่มขึ้นให้เหสมะสม และเริ่มทำกิจกรรมนอกเตียงมากขึ้น เช่น การลุกนั่งข้างเตียง ฝึกยืน และเดินได้ตามลำดับนะคะ 🍀
- - - - - - - - - - - - - - - -
ด้วยความห่วงใยจากทีมแพทย์ VivaWellness 🍀
โดยพญ. วรัชยา วลัยลักษณาภรณ์
แพทย์เฉพาะทางด้านสมองและระบบประสาท เชี่ยวชาญด้านโรคหลอดเลือดสมอง
ภาวะแทรกซ้อนที่ต้องระวังในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง นี่คือ...สิ่งที่คนไข้และหมอไม่ต้องการ
การฟื้นฟูกายภาพผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง มีจุดประสงค์เพื่อฟื้นฟูความสามารถในการดำรงชีวิตให้เป็นปกติ ใกล้เคียงปกติ หรือ ดีที่สุดเท่าที่สามารถฟื้นฟูได้ และ เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากความทุพพลภาพที่เกิดขึ้น ภาวะแทรกซ้อนที่หมอโรคหลอดเลือดสมอง หมอเวชศาสตร์ฟื้นฟูทุกคนไม่ต้องการ และคนไข้ ผู้ดูแล รวมไปถึงหมอประจำท่านอื่นเองควรกำหนดเป้าหมายให้ตรงกัน และระมัดระวังปัญหาดังกล่าว
วันนี้หมอขอมาแชร์เกี่ยวกับ ภาวะแทรกซ้อนที่ต้องระวังในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง – สิ่งที่คนไข้และหมอไม่ต้องการ
ด้วยความห่วงใยจากทีมแพทย์ VivaWellness 🍀
โดยพญ. วรัชยา วลัยลักษณาภรณ์
แพทย์เฉพาะทางด้านสมองและระบบประสาท เชี่ยวชาญด้านโรคหลอดเลือดสมอง