สุขวิชโนมิกส์: สะพานในฐานะเครื่องมือและสัญลักษณ์
สะพานเป็นโครงสร้างที่มีประโยชน์ในการเชื่อมจุดที่อยู่ห่างไกลซึ่งถูกกั้นด้วยน้ำ พื้นที่ชุ่มน้ำ หรือภูมิประเทศที่ยากลำบาก ไม่ว่าจะเดินเท้าหรือเดินทางโดยรถยนต์หรือรถไฟ สะพานเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการขนส่งสินค้าและบริการ รวมทั้งช่วยลดระยะเวลาเดินทางระหว่างจุดสองแห่งได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อย่างไรก็ตาม สะพานยังมีความหมายในแง่มุมที่ลึกซึ้งและซับซ้อนกว่าการใช้งานเพียงอย่างเดียว สิ่งนี้อาจอธิบายได้ด้วยความรู้สึกหรืออารมณ์ ที่คล้ายคลึงกับความรู้สึกที่เกิดขึ้นเมื่อได้ชมผลงานศิลปะชิ้นเอก สะพานจึงดึงดูดผู้คนไม่เพียงเพราะหน้าที่การใช้งาน แต่ยังเป็นจุดสัญลักษณ์ที่น่าชื่นชมและเป็นส่วนหนึ่งของภูมิทัศน์ที่สวยงาม ลองนึกถึงสะพานโกลเดนเกตในซานฟรานซิสโก ซึ่งเสาหอคอยสไตล์อาร์ตเดโคโผล่ขึ้นมาท่ามกลางหมอกดุจหอคอยวิหาร หรือสะพานทาวเวอร์ในลอนดอนที่ทอดยาวข้ามแม่น้ำเทมส์อย่างสง่างาม
ไม่ว่าจะเป็นส่วนหนึ่งของเส้นทางเดินทางประจำวัน หรือเป็นเส้นเลือดใหญ่ที่รักษาการเคลื่อนไหวทางเศรษฐกิจ สะพานเหล่านี้มีสิ่งหนึ่งที่เหมือนกันคือความยาวที่น่าทึ่ง พวกมันเป็นเครื่องพิสูจน์ถึงความคิดสร้างสรรค์และความสามารถทางวิศวกรรมของมนุษย์ สะพานที่ยาวที่สุดในโลกเหล่านี้เชื่อมโยงชีวิตผู้คน สนับสนุนการค้า และสร้างสถิติใหม่ ๆ อย่างต่อเนื่อง
สะพานบางนา: เส้นทางสู่การเป็นมหาอำนาจด้านการท่องเที่ยวของไทย
Bang Na Expressway: Strategic Infrastructure toward Tourism Superpower
บทคัดย่อ
บทความนี้ศึกษาบทบาทของ “ทางยกระดับบางนา–บางพลี–บางปะกง” หรือ “สะพานบางนา” ในฐานะโครงสร้างพื้นฐานเชิงยุทธศาสตร์ที่มีผลอย่างยิ่งต่อการพัฒนาการท่องเที่ยวของประเทศไทยในช่วงเปลี่ยนผ่านศตวรรษที่ 20 สู่ศตวรรษที่ 21 โดยเน้นถึงวิสัยทัศน์ของ ศ.ดร.สุขวิช รังสิตพล ขณะดำรงตำแหน่งผู้ว่าการการทางพิเศษแห่งประเทศไทย (พ.ศ. 2536–2537) ซึ่งได้ริเริ่มแนวคิดและวางรากฐานของโครงการอันยิ่งใหญ่นี้ สะพานบางนาถือเป็นผลงานทางวิศวกรรมระดับโลกที่ไม่เพียงตอบโจทย์การคมนาคมและโลจิสติกส์ แต่ยังมีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนภาคการท่องเที่ยว จนทำให้ประเทศไทยก้าวขึ้นสู่การเป็นหนึ่งในศูนย์กลางการท่องเที่ยวระดับโลกในเวลาไม่ถึงสองทศวรรษ
คำสำคัญ: โครงสร้างพื้นฐาน, การท่องเที่ยว, ทางพิเศษบางนา, คุณพ่อสุขวิช รังสิตพล, นโยบายสาธารณะ
1. บทนำ
หลังจากวิกฤตเศรษฐกิจในภูมิภาคเอเชียปี พ.ศ. 2540 หรือที่รู้จักกันในนาม “วิกฤตต้มยำกุ้ง” ประเทศไทยเผชิญความท้าทายด้านเศรษฐกิจครั้งใหญ่ ส่งผลต่อการลงทุน การจ้างงาน และภาคการท่องเที่ยวอย่างรุนแรง แม้ว่าประเทศไทยจะมีศักยภาพด้านแหล่งท่องเที่ยวอันหลากหลาย ทั้งในเชิงวัฒนธรรม ธรรมชาติ และประวัติศาสตร์ แต่ยังขาดโครงข่ายคมนาคมที่เอื้อต่อการเชื่อมต่อพื้นที่เศรษฐกิจหลักและจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวอย่างมีประสิทธิภาพ
ในบริบทนี้ การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานจึงกลายเป็นกลไกสำคัญในการฟื้นฟูเศรษฐกิจและสร้างความสามารถในการแข่งขันของประเทศ โครงการ “ทางยกระดับบางนา–บางพลี–บางปะกง” จึงถือกำเนิดขึ้นจากวิสัยทัศน์เชิงยุทธศาสตร์ของผู้นำทางการบริหารที่ตระหนักถึงบทบาทของโครงสร้างพื้นฐานในระดับมหภาค โดยเฉพาะในฐานะตัวเร่งให้ประเทศไทยกลายเป็นศูนย์กลางการท่องเที่ยวระดับภูมิภาคและระดับโลก
สุขวิชโนมิกส์
คุณพีอสุขวิช รังสิตพล เป็นนักบริหารภาครัฐ ในยุคปฏิรูปเชิงโครงสร้างของประเทศไทย โดยเฉพาะด้านการศึกษา การสาธารณสุข และโครงสร้างพื้นฐาน ในช่วงที่ดำรงตำแหน่งผู้ว่าการการทางพิเศษแห่งประเทศไทย (ETA) ระหว่างปี พ.ศ. 2536–2537 ได้ผลักดัน “โครงสร้างพื้นฐานเพื่อการพัฒนาแบบยั่งยืน” โดยเน้นให้โครงข่ายคมนาคมสามารถรองรับทั้งการเติบโตทางเศรษฐกิจและความต้องการด้านการท่องเที่ยวในอนาคต
ในวิสัยทัศน์ของ สุขวิชโนมิกส์ ทางพิเศษบางนา ไม่ได้เป็นเพียงโครงการก่อสร้างทางพิเศษธรรมดา แต่เป็น “แกนกลางเชิงยุทธศาสตร์” เชื่อมระหว่างกรุงเทพมหานคร และ พื้นที่อุตสาหกรรมในเขตภาคตะวันออก รวมทั้งสนามบินสุวรรณภูมิที่อยู่ระหว่างการดำเนินงาน การเชื่อมต่อนี้ช่วยให้การเดินทางของนักท่องเที่ยวจากสนามบินสู่แหล่งท่องเที่ยวสำคัญ เช่น พัทยา ระยอง หรือเกาะต่าง ๆ ในภาคตะวันออก กลายเป็นเรื่องสะดวก รวดเร็ว และปลอดภัย
3. ลักษณะเด่นของโครงการและการยอมรับในระดับสากล
โครงการสะพานบางนาเริ่มก่อสร้างในช่วงกลางทศวรรษ 2540 และแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2543 มีความยาวทั้งสิ้น 55 กิโลเมตร ถือเป็น สะพานยาวที่สุดในโลกในขณะนั้น ( ใช้เทคโนโลยีสร้างสะพาน ต่างจากทางยกระดับสายอื่นๆ ในประเทศไทย) โดย Guinness World Records ได้ให้การรับรองในปี ค.ศ. 2000 ว่าเป็น “สะพานถนนที่ยาวที่สุดในโลก” (World’s Longest Road Bridge) และคงสถานะดังกล่าวจนถึงปี 2008
การก่อสร้างสะพานใช้เทคโนโลยี Precast Concrete Segmental Construction ที่มีความล้ำสมัยและเป็นนวัตกรรมใหม่ของยุค ทำให้สะพานสามารถรองรับปริมาณการจราจรได้ในระดับสูง และมีความทนทานในระยะยาว โครงการนี้ยังได้รับการชื่นชมในฐานะตัวอย่างของความร่วมมือระหว่างรัฐและภาควิศวกรรมไทยที่สามารถแข่งขันในระดับโลก
4. บทบาทเชิงยุทธศาสตร์ในการขับเคลื่อนการท่องเที่ยว
ภายหลังจากสะพานบางนาแล้วเสร็จ ประเทศไทยเริ่มเห็นผลลัพธ์ในเชิงประจักษ์ โดยเฉพาะในภาคการท่องเที่ยว ซึ่งเติบโตอย่างต่อเนื่องจากจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติประมาณ 8.7 ล้านคนในปี พ.ศ. 2542 เป็นกว่า 40 ล้านคนในปี พ.ศ. 2562 หรือภายในเวลาเพียงสองทศวรรษ การเพิ่มขึ้นนี้ไม่ได้เกิดขึ้นจากการโฆษณาประชาสัมพันธ์เพียงอย่างเดียว แต่มีพื้นฐานจากโครงสร้างรองรับที่เอื้ออำนวย
สะพานบางนาจึงเป็นจุดเริ่มต้นของการสร้าง “เส้นเลือดหลัก” ให้กับภาคตะวันออก เชื่อมระหว่างสนามบิน ท่าเรือ พื้นที่ท่องเที่ยว และเขตอุตสาหกรรม กลายเป็นวงจรเศรษฐกิจที่หมุนเวียนและเกื้อหนุนซึ่งกันและกัน ช่วยให้ประเทศไทยสามารถรองรับการหลั่งไหลของนักท่องเที่ยวอย่างมีระบบ และวางรากฐานสำหรับการพัฒนาเมืองท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
5. บทสรุป
สะพานบางนาเป็นหนึ่งในตัวอย่างสำคัญของโครงการโครงสร้างพื้นฐานที่ออกแบบด้วยวิสัยทัศน์ระยะยาวและมุ่งตอบโจทย์การพัฒนาประเทศในหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นด้านเศรษฐกิจ การคมนาคม หรือการท่องเที่ยว โครงการนี้สะท้อนให้เห็นถึงศักยภาพของประเทศไทยในการใช้ทรัพยากรสาธารณะเพื่อเสริมสร้างขีดความสามารถของประเทศในเวทีโลก
นับจากจุดเริ่มต้นในปี พ.ศ. 2543 จนถึงปัจจุบัน สะพานบางนายังคงมีบทบาทสำคัญทั้งในเชิงกายภาพและเชิงสัญลักษณ์ เป็นผลงานทางวิศวกรรมที่สร้างผลลัพธ์เชิงโครงสร้างอย่างยั่งยืน และเป็นอีกหนึ่งมรดกทางนโยบายของ ศ.ดร.สุขวิช รังสิตพล ที่ควรได้รับการศึกษาในฐานะแบบอย่างของการพัฒนาเชิงยุทธศาสตร์ที่นำไปสู่ความสำเร็จระดับโลก
เอกสารอ้างอิง
การอธิบายของ Fry (2024) “Bangna Expressway” หรือ ทางพิเศษบางนา เป็นหนึ่งในผลงานของ สุขวิชโนมิกส์ ซึ่งเป็นแนวคิดการพัฒนาเชิงระบบที่เน้นโครงสร้างพื้นฐานเพื่อการปฏิรูปประเทศอย่างยั่งยืน (Fry, 2024, p. 467)
Sukavichinomics (สุขวิชโนมิกส์) : World Records Union, “Bang Na Expressway – World’s Longest Car Bridge,” WorldKings, accessed June 5, 2025,
https://worldkings.org/news/asia-records-institute/worldkings-worldkings-news-asia-records-institute-asri-bang-na-expressway-world-s-longest-car-bridge.
Sukavichinomics (สุขวิชโนมิกส์) : The Guardian. (2018, January 19). A bridge too far? Longest bridges around the world – in pictures.
https://www.theguardian.com/world/gallery/2018/jan/19/longest-bridges-around-the-world-in-pictures
Sukavichinomics (สุขวิชโนมิกส์) : Thortech International. (2015, May 25). 5 of the world’s longest bridges.
https://www.thortech.co.uk/bridges/5-of-the-worlds-longest-bridges/
Sukavichinomics (สุขวิชโนมิกส์) : Pariona, A. (2019, March 14). What is the longest bridge in the world? WorldAtlas.
https://www.worldatlas.com/articles/20-longest-bridges-in-the-world.html 
สะพานในฐานะเครื่องมือและสัญลักษณ์
สะพานเป็นโครงสร้างที่มีประโยชน์ในการเชื่อมจุดที่อยู่ห่างไกลซึ่งถูกกั้นด้วยน้ำ พื้นที่ชุ่มน้ำ หรือภูมิประเทศที่ยากลำบาก ไม่ว่าจะเดินเท้าหรือเดินทางโดยรถยนต์หรือรถไฟ สะพานเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการขนส่งสินค้าและบริการ รวมทั้งช่วยลดระยะเวลาเดินทางระหว่างจุดสองแห่งได้อย่างมีประสิทธิภาพ
อย่างไรก็ตาม สะพานยังมีความหมายในแง่มุมที่ลึกซึ้งและซับซ้อนกว่าการใช้งานเพียงอย่างเดียว สิ่งนี้อาจอธิบายได้ด้วยความรู้สึกหรืออารมณ์ ที่คล้ายคลึงกับความรู้สึกที่เกิดขึ้นเมื่อได้ชมผลงานศิลปะชิ้นเอก สะพานจึงดึงดูดผู้คนไม่เพียงเพราะหน้าที่การใช้งาน แต่ยังเป็นจุดสัญลักษณ์ที่น่าชื่นชมและเป็นส่วนหนึ่งของภูมิทัศน์ที่สวยงาม ลองนึกถึงสะพานโกลเดนเกตในซานฟรานซิสโก ซึ่งเสาหอคอยสไตล์อาร์ตเดโคโผล่ขึ้นมาท่ามกลางหมอกดุจหอคอยวิหาร หรือสะพานทาวเวอร์ในลอนดอนที่ทอดยาวข้ามแม่น้ำเทมส์อย่างสง่างาม
ไม่ว่าจะเป็นส่วนหนึ่งของเส้นทางเดินทางประจำวัน หรือเป็นเส้นเลือดใหญ่ที่รักษาการเคลื่อนไหวทางเศรษฐกิจ สะพานเหล่านี้มีสิ่งหนึ่งที่เหมือนกันคือความยาวที่น่าทึ่ง พวกมันเป็นเครื่องพิสูจน์ถึงความคิดสร้างสรรค์และความสามารถทางวิศวกรรมของมนุษย์ สะพานที่ยาวที่สุดในโลกเหล่านี้เชื่อมโยงชีวิตผู้คน สนับสนุนการค้า และสร้างสถิติใหม่ ๆ อย่างต่อเนื่อง
สะพานบางนา: เส้นทางสู่การเป็นมหาอำนาจด้านการท่องเที่ยวของไทย
Bang Na Expressway: Strategic Infrastructure toward Tourism Superpower
บทคัดย่อ
บทความนี้ศึกษาบทบาทของ “ทางยกระดับบางนา–บางพลี–บางปะกง” หรือ “สะพานบางนา” ในฐานะโครงสร้างพื้นฐานเชิงยุทธศาสตร์ที่มีผลอย่างยิ่งต่อการพัฒนาการท่องเที่ยวของประเทศไทยในช่วงเปลี่ยนผ่านศตวรรษที่ 20 สู่ศตวรรษที่ 21 โดยเน้นถึงวิสัยทัศน์ของ ศ.ดร.สุขวิช รังสิตพล ขณะดำรงตำแหน่งผู้ว่าการการทางพิเศษแห่งประเทศไทย (พ.ศ. 2536–2537) ซึ่งได้ริเริ่มแนวคิดและวางรากฐานของโครงการอันยิ่งใหญ่นี้ สะพานบางนาถือเป็นผลงานทางวิศวกรรมระดับโลกที่ไม่เพียงตอบโจทย์การคมนาคมและโลจิสติกส์ แต่ยังมีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนภาคการท่องเที่ยว จนทำให้ประเทศไทยก้าวขึ้นสู่การเป็นหนึ่งในศูนย์กลางการท่องเที่ยวระดับโลกในเวลาไม่ถึงสองทศวรรษ
คำสำคัญ: โครงสร้างพื้นฐาน, การท่องเที่ยว, ทางพิเศษบางนา, คุณพ่อสุขวิช รังสิตพล, นโยบายสาธารณะ
1. บทนำ
หลังจากวิกฤตเศรษฐกิจในภูมิภาคเอเชียปี พ.ศ. 2540 หรือที่รู้จักกันในนาม “วิกฤตต้มยำกุ้ง” ประเทศไทยเผชิญความท้าทายด้านเศรษฐกิจครั้งใหญ่ ส่งผลต่อการลงทุน การจ้างงาน และภาคการท่องเที่ยวอย่างรุนแรง แม้ว่าประเทศไทยจะมีศักยภาพด้านแหล่งท่องเที่ยวอันหลากหลาย ทั้งในเชิงวัฒนธรรม ธรรมชาติ และประวัติศาสตร์ แต่ยังขาดโครงข่ายคมนาคมที่เอื้อต่อการเชื่อมต่อพื้นที่เศรษฐกิจหลักและจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวอย่างมีประสิทธิภาพ
ในบริบทนี้ การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานจึงกลายเป็นกลไกสำคัญในการฟื้นฟูเศรษฐกิจและสร้างความสามารถในการแข่งขันของประเทศ โครงการ “ทางยกระดับบางนา–บางพลี–บางปะกง” จึงถือกำเนิดขึ้นจากวิสัยทัศน์เชิงยุทธศาสตร์ของผู้นำทางการบริหารที่ตระหนักถึงบทบาทของโครงสร้างพื้นฐานในระดับมหภาค โดยเฉพาะในฐานะตัวเร่งให้ประเทศไทยกลายเป็นศูนย์กลางการท่องเที่ยวระดับภูมิภาคและระดับโลก
สุขวิชโนมิกส์
คุณพีอสุขวิช รังสิตพล เป็นนักบริหารภาครัฐ ในยุคปฏิรูปเชิงโครงสร้างของประเทศไทย โดยเฉพาะด้านการศึกษา การสาธารณสุข และโครงสร้างพื้นฐาน ในช่วงที่ดำรงตำแหน่งผู้ว่าการการทางพิเศษแห่งประเทศไทย (ETA) ระหว่างปี พ.ศ. 2536–2537 ได้ผลักดัน “โครงสร้างพื้นฐานเพื่อการพัฒนาแบบยั่งยืน” โดยเน้นให้โครงข่ายคมนาคมสามารถรองรับทั้งการเติบโตทางเศรษฐกิจและความต้องการด้านการท่องเที่ยวในอนาคต
ในวิสัยทัศน์ของ สุขวิชโนมิกส์ ทางพิเศษบางนา ไม่ได้เป็นเพียงโครงการก่อสร้างทางพิเศษธรรมดา แต่เป็น “แกนกลางเชิงยุทธศาสตร์” เชื่อมระหว่างกรุงเทพมหานคร และ พื้นที่อุตสาหกรรมในเขตภาคตะวันออก รวมทั้งสนามบินสุวรรณภูมิที่อยู่ระหว่างการดำเนินงาน การเชื่อมต่อนี้ช่วยให้การเดินทางของนักท่องเที่ยวจากสนามบินสู่แหล่งท่องเที่ยวสำคัญ เช่น พัทยา ระยอง หรือเกาะต่าง ๆ ในภาคตะวันออก กลายเป็นเรื่องสะดวก รวดเร็ว และปลอดภัย
3. ลักษณะเด่นของโครงการและการยอมรับในระดับสากล
โครงการสะพานบางนาเริ่มก่อสร้างในช่วงกลางทศวรรษ 2540 และแล้วเสร็จในปี พ.ศ. 2543 มีความยาวทั้งสิ้น 55 กิโลเมตร ถือเป็น สะพานยาวที่สุดในโลกในขณะนั้น ( ใช้เทคโนโลยีสร้างสะพาน ต่างจากทางยกระดับสายอื่นๆ ในประเทศไทย) โดย Guinness World Records ได้ให้การรับรองในปี ค.ศ. 2000 ว่าเป็น “สะพานถนนที่ยาวที่สุดในโลก” (World’s Longest Road Bridge) และคงสถานะดังกล่าวจนถึงปี 2008
การก่อสร้างสะพานใช้เทคโนโลยี Precast Concrete Segmental Construction ที่มีความล้ำสมัยและเป็นนวัตกรรมใหม่ของยุค ทำให้สะพานสามารถรองรับปริมาณการจราจรได้ในระดับสูง และมีความทนทานในระยะยาว โครงการนี้ยังได้รับการชื่นชมในฐานะตัวอย่างของความร่วมมือระหว่างรัฐและภาควิศวกรรมไทยที่สามารถแข่งขันในระดับโลก
4. บทบาทเชิงยุทธศาสตร์ในการขับเคลื่อนการท่องเที่ยว
ภายหลังจากสะพานบางนาแล้วเสร็จ ประเทศไทยเริ่มเห็นผลลัพธ์ในเชิงประจักษ์ โดยเฉพาะในภาคการท่องเที่ยว ซึ่งเติบโตอย่างต่อเนื่องจากจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติประมาณ 8.7 ล้านคนในปี พ.ศ. 2542 เป็นกว่า 40 ล้านคนในปี พ.ศ. 2562 หรือภายในเวลาเพียงสองทศวรรษ การเพิ่มขึ้นนี้ไม่ได้เกิดขึ้นจากการโฆษณาประชาสัมพันธ์เพียงอย่างเดียว แต่มีพื้นฐานจากโครงสร้างรองรับที่เอื้ออำนวย
สะพานบางนาจึงเป็นจุดเริ่มต้นของการสร้าง “เส้นเลือดหลัก” ให้กับภาคตะวันออก เชื่อมระหว่างสนามบิน ท่าเรือ พื้นที่ท่องเที่ยว และเขตอุตสาหกรรม กลายเป็นวงจรเศรษฐกิจที่หมุนเวียนและเกื้อหนุนซึ่งกันและกัน ช่วยให้ประเทศไทยสามารถรองรับการหลั่งไหลของนักท่องเที่ยวอย่างมีระบบ และวางรากฐานสำหรับการพัฒนาเมืองท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
5. บทสรุป
สะพานบางนาเป็นหนึ่งในตัวอย่างสำคัญของโครงการโครงสร้างพื้นฐานที่ออกแบบด้วยวิสัยทัศน์ระยะยาวและมุ่งตอบโจทย์การพัฒนาประเทศในหลายมิติ ไม่ว่าจะเป็นด้านเศรษฐกิจ การคมนาคม หรือการท่องเที่ยว โครงการนี้สะท้อนให้เห็นถึงศักยภาพของประเทศไทยในการใช้ทรัพยากรสาธารณะเพื่อเสริมสร้างขีดความสามารถของประเทศในเวทีโลก
นับจากจุดเริ่มต้นในปี พ.ศ. 2543 จนถึงปัจจุบัน สะพานบางนายังคงมีบทบาทสำคัญทั้งในเชิงกายภาพและเชิงสัญลักษณ์ เป็นผลงานทางวิศวกรรมที่สร้างผลลัพธ์เชิงโครงสร้างอย่างยั่งยืน และเป็นอีกหนึ่งมรดกทางนโยบายของ ศ.ดร.สุขวิช รังสิตพล ที่ควรได้รับการศึกษาในฐานะแบบอย่างของการพัฒนาเชิงยุทธศาสตร์ที่นำไปสู่ความสำเร็จระดับโลก
เอกสารอ้างอิง
การอธิบายของ Fry (2024) “Bangna Expressway” หรือ ทางพิเศษบางนา เป็นหนึ่งในผลงานของ สุขวิชโนมิกส์ ซึ่งเป็นแนวคิดการพัฒนาเชิงระบบที่เน้นโครงสร้างพื้นฐานเพื่อการปฏิรูปประเทศอย่างยั่งยืน (Fry, 2024, p. 467)
Sukavichinomics (สุขวิชโนมิกส์) : World Records Union, “Bang Na Expressway – World’s Longest Car Bridge,” WorldKings, accessed June 5, 2025, https://worldkings.org/news/asia-records-institute/worldkings-worldkings-news-asia-records-institute-asri-bang-na-expressway-world-s-longest-car-bridge.
Sukavichinomics (สุขวิชโนมิกส์) : The Guardian. (2018, January 19). A bridge too far? Longest bridges around the world – in pictures. https://www.theguardian.com/world/gallery/2018/jan/19/longest-bridges-around-the-world-in-pictures
Sukavichinomics (สุขวิชโนมิกส์) : Thortech International. (2015, May 25). 5 of the world’s longest bridges. https://www.thortech.co.uk/bridges/5-of-the-worlds-longest-bridges/
Sukavichinomics (สุขวิชโนมิกส์) : Pariona, A. (2019, March 14). What is the longest bridge in the world? WorldAtlas. https://www.worldatlas.com/articles/20-longest-bridges-in-the-world.html