การตรวจสมรรถภาพทางปอด เป็นการตรวจที่สำคัญและมีประโยชน์อย่างยิ่งในกระบวนการวินิจฉัย
ประเมิน และ ติดตามผลการรักษาโรคระบบการหายใจ
เช่น โรคหืด โรคปอดอุดกั้นเรื้อรัง โรคปอดจากการทำงาน เป็นต้น
วันนี้พี่หมอฝั่งธน..จะมาให้ความรู้ 
การตรวจสมรรถภาพปอด
นอกจากนี้การตรวจสมรรถภาพปอด ยังสามารถบ่งถึง การเสื่อมของการทำงานของปอด
ก่อนที่อาการแสดงทางคลินิกจะเริ่มปรากฏ เนื่องจาก ปอดเป็นอวัยวะที่มีความสามารถสำรองสูง
อาการเหนื่อยจึงมักปรากฏหลังจากพยาธิสภาพ ในปอดเกิดขึ้นมากแล้ว
การตรวจสมรรถภาพทางปอด เป็นการทดสอบ การหายใจ โดยใช้เครื่องมือที่เรียกว่า สไปโรมิเตรอร์ ( Spirometer )
ซึ่งจะวัดปริมาตรอากาศเข้าและออกจากปอด สมารถบันทึกเป็นกราฟ ( Spirogram )
แสดง ความสัมพันธ์ระหว่างปริมาตรและเวลา
ข้อห้ามในการทำสไปโรเมตรีย์ 1. ไอเป็นเลือด
2. ภาวะลมรั่วในเยื่อหุ้มปอดที่ยังไม่ได้รับ การรักษา
3. ระบบหลอดเลือดหรือ หัวใจทำงานไม่คงที่ ได้แก่
ความดันโลหิตสูง ที่ยังไม่ได้รับการ รักษาหรือควบคุมได้ไม่ดี , ความดันโลหิตต่ำ
4. เส้นเลือดแดงโป่งในทรวงอก ท้อง หรือ สมอง
5. เพิ่งได้รับการผ่าตัดตา เช่น ผ่าตัดลอกต้อกระจก
6. เพิ่งได้รับการผ่าตัดช่องอก หรือ ช่องท้อง
7. ติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ เช่น วัณโรคปอดระยะติดเชื้อ ไข้หวัด
8. สตรีมีครรภ์ (ยกเว้นในบางรายที่จำเป็น)
9. ผู้ที่อาการเจ็บป่วยที่อาจมีผลต่อการ ทดสอบสไปดรเมตรีย์ เช่น คลื่นไส้ หรือ อาเจียนมาก
► คำแนะนำการปฏิบัติตัวก่อนตรวจ ♦ งดใช้ยาขยายหลอดลม (ยาพ่นชนิดออกฤทธิ์สั้น เช่น Ventolin ,Berodual อย่างน้อย 4 – 6 ชั่วโมง
และยารับประทานและยาพ่นชนิดออกฤทธิ์ยาว เช่น Seretide , Symbicort ,Spiriva อย่างน้อย 12 ชั่วโมง )
โดยขึ้นอยู่กับคำแนะนำของแพทย์
♦ หลีกเลี่ยงอาหารมื้อใหญ่อย่างน้อย 2 ชั่วโมง โดยที่ไม่ต้องงดน้ำและอาหาร ก่อนตรวจ
♦ ไม่ออกกำลังกายอย่างน้อย 30 นาทีก่อนตรวจ
♦ ไม่ควรสวมเสื้อผ้าที่รักทรวงอกและท้อง
♦ วัดส่วนสูง ชั่งน้ำหนัก
♦ นำฟิล์มเอกซเรย์ปอดมาด้วยถ้ามี
♦ มาก่อนแพทย์นัด ครึ่งชั่วดมง ถึง หนึ่งชั่วโมง
ภาวะแทรกซ้อนจากการทำสไปโรเมตรีย์ แม้ว่าการตรวจสไปโรเมตริกย์เป็นการตรวจที่ปลอดภัยมาก แต่อาจพบภาวะแทรกซ้อนได้บ้างดังต่อไปนี้
ความดันในกะโหลกศีรษะเพิ่มขึ้น ซึ่งอาจ ทำให้เกิดอาการปวดศีรษะ เป็นต้น
เวียนหัว มึนงง และในบางรายอาจ มีอาการหมดสติได้
อาการไอ
หลอดลมตีบ โดยเฉพาะในผู้ป่วยหืด หรือ ปอด อุดกั้นเรื้อรัง ที่ยังควบคุมอาการไม่ดี
เจ็บหน้าอก
ภาวะลมรั่วในช่องเยื่อหุ้มปอด
ขาดออกซิเจน จากการหยุดให้ชั่วคราว ระหว่างการตรวจ
การติดเชื้อระบบทางเดินหายใจส่วนต้น
คำแนะนำการปฏิบัติตัวขณะตรวจ นั่งตัวตรงหลังพิงพนักเก้าอี้ไม่ไขว่ห้าง
ถอดฟันปลอมออก กรณีใส่ฟันปลอม
ทำการทดสอบด้วยเครื่องสไปโรมิเตอร์
อมปลายกรวยกระดาษโดยปิดริมฝีปากให้สนิท ไม่ให้ลมรั่วทางปาก
ถืออุปกรณ์สำหรับทดสอบให้ถนัดโดย ใช้มือ 2 ข้าง ประคองไว้
ปิดจมูกด้วยตัวหนีบจมูกเพื่อไม่ให้ลมรั่ว
หายใจเข้าออกธรรมดาสม่ำเสมอ 2 – 3 ครั้ง
หายใจเข้าลึกเต็มที่แล้วกลั้นไว้
เป่าลมหายใจออกครั้งเดียวให้เร็วแรงเต็มที่นาน อย่างน้อย 3 วินาทีจนกว่าเจ้าหน้าที่จะให้สัญญาณ
จึงหายใจเข้าลึกเต็มที่อีกครั้ง ปลดที่หนีบจมูก และนำท่อยางออก จากปาก วางอุปกรณ์ไว้ที่เครื่อง
นั่งพักให้หายเหนื่อย และอาจต้องทดสอบ ซ้ำ
เพื่อให้ได้กราฟที่เข้าเกณฑ์เพื่อให้แพทย์อ่านผลการทดสอบสมรรถภาพ ทางปอดต่อไป
กรณีผู้ป่วยพ่นยาก่อนทำการตรวจ ทำตามขั้นตอนทางด้านบนตั้งแต่ 1 – 6 จากนั้นสูดหายใจลึกๆ ปล่อยออกมาแรงๆ
โดยไม่ต้องทำขั้นตอนต่อไป จากนั้น รอดูผลที่ได้จากการทำ ค่าที่ออกมาจะออกมาเป็นกราฟ
สามารถรอฟังผลจากแพทย์ได้ทันที ในการทำจะทำประมาณ 2 – 3 ครั้ง เพื่อให้ได้ผลที่ดีที่สุด
ถ้าผู้ป่วยทำการพ่นยาขยายหลอดลมมาต้องให้ผู้ป่วยงดการพ่นยาก่อน 6 ชั่วโมง
ระยะเวลาในการตรวจ ประมาณ 30 – 45 นาที กรณีเด็กเล็กที่เริ่มพูดได้ก็สามารถทำได้ แต่ต้องให้แพทย์เป็นคนสั้งทำ
ความรู้เพิ่มเติม
https://www.thonburihospital.com/lung-function-test/
https://www.youtube.com/watch?v=Sfa0CxzOyrI
การตรวจสมรรถภาพปอด