กรณีที่ประชุมคณะรัฐมนตรี (ครม.) มีมติเห็นชอบมาตรการ “รถไฟฟ้า 20 บาทตลอดสาย” เริ่มตั้งแต่วันที่ 1 ตุลาคม 2568-30 กันยายน 2569 แต่ล่าสุดเกิดประเด็นปัญหาเกี่ยวกับการการชดเชยส่วนต่างรายได้ของโครงการรถไฟฟ้าของ กรุงเทพมหานคร (กทม.) โดย กทม. เห็นว่า การประมาณการการชดเชยส่วนต่างรายได้ของ กทม. ในปีงบประมาณ 2569 น่าจะต้องใช้งบประมาณ จำนวน 11,059.64 ล้านบาท แต่กระทรวงคมนาคม ประมาณการไว้ที่ 2,525 ล้านบาทเท่านั้น 

ล่าสุดฐานเศรษฐกิจตรวจสอบข้อมูลเอกสารฉบับเต็มของทางกรุงเทพมหานคร (กทม.) ซึ่งทำเป็นหนังสือด่วนที่สุดเสนอเข้ามายังครม. โดยนายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร (กทม.) ระบุเนื้อหาสำคัญว่า

กรุงเทพมหานคร ได้ตรวจสอบรายละเอียดที่เกี่ยวข้องกับกรุงเทพมหานครในการ ดำเนินการตามมาตรการอัตราค่าโดยสารรถไฟฟ้าสูงสุด 20 บาทตลอดสาย ตามนโยบายรัฐบาล (ระยะที่ 2) ที่กระทรวงคมนาคมเสนอแล้วพบว่า

การดำเนินโครงการรถไฟฟ้าภายใต้กำกับของกรุงเทพมหานคร ประกอบด้วย โครงการรถไฟฟ้าสายสีเขียวและสายสีทองมีรูปแบบการบริหารจัดการที่เป็นทั้งสัญญาสัมปทาน และสัญญาจ้างเดินรถและมีข้อกำหนดเงื่อนไขที่แตกต่างกัน ดังนั้น จึงมีความเห็นดังนี้

1. มาตรการดังกล่าวเป็นมาตรการที่ดีที่เป็นประโยชน์โดยสามารถช่วยลดภาระค่าครองชีพของประชาชน ส่งเสริมการใช้ระบบขนส่งสาธารณะ และก่อให้เกิดการเชื่อมโยงการเดินทาง แต่จะทำให้เกิดภาระงบประมาณที่สูง เนื่องจากต้องมีการชดเชยให้กับเอกชนผู้เดินรถ 

ดังนั้น ต้องมีการศึกษารายละเอียด วิธีการ คิดค่าใช้จ่าย และกำหนดวิธีการชดเชยให้ชัดเจนและได้ข้อยุติก่อน หากกรุงเทพมหานครไม่ได้รับการสนับสนุนงบประมาณอย่างเพียงพอแล้วจะเป็นภาระต่องบประมาณ หรือภาระทางการคลังของกรุงเทพมหานครในอนาคต และไม่เป็นการรักษาวินัยการเงินการคลังตามพระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561

2. จากประมาณการค่าใช้จ่ายในการชดเชยส่วนต่างรายได้ของโครงการรถไฟฟ้าภายใต้กำกับของกรุงเทพมหานคร ได้แก่ สายสีเขียวและสายสีทอง รวม 2,525 ล้านบาท ตามที่ระบุไว้ กรุงเทพมหานคร เห็นว่า การชดเชยดังกล่าวยังต่ำกว่าค่าจ้างเดินรถและซ่อมบำรุงของส่วนต่อขยายที่กรุงเทพมหานคร จ้าง

จึงไม่สะท้อนถึงต้นทุนในการบริหารจัดการโครงการที่แท้จริง ประกอบด้วย ภาระค่างานโครงสร้างงานโยธา งานระบบการเดินรถ (ไฟฟ้าและเครื่องกล) และงานจ้างเดินรถ และซ่อมบำรุงตามสัญญาจ้างที่กรุงเทพมหานครได้ลงทุนแล้ว 

โดยกรุงเทพมหานครคาดว่าต้นทุนในการบริหาร จัดการโครงการในปีงบประมาณ 2569 การชดเชยจะต้องใช้งบประมาณที่สูงเป็นจํานวน 11,059.64 ล้านบาท และยังไม่รวมงบประมาณอันอาจจะเกิดขึ้นทั้งหมดจากการปรับเปลี่ยนระบบจัดเก็บค่าโดยสารตามมาตรการ ดังกล่าว 

ดังนั้น จึงไม่สามารถยืนยันประมาณการดังกล่าวตามที่กระทรวงคมนาคมเสนอได้ และขอให้รัฐบาลชดเชยส่วนของต้นทุนในการบริหารจัดการโครงการที่แท้จริง รวมถึงขอให้จัดสรรงบประมาณในการปรับเปลี่ยน ระบบจัดเก็บค่าโดยสาร เพื่อให้เป็นไปตามหลักการที่กรุงเทพมหานครได้แจ้งต่อที่ประชุมคณะทำงานขับเคลื่อนนโยบายค่าโดยสารราคาเดียวตลอดสาย ครั้งที่ 1/2568 เมื่อวันที่ 25 เมษายน 2568

3. การดำเนินโครงการรถไฟฟ้าสายสีเขียวส่วนสัมปทาน กรุงเทพมหานคร ได้ทำสัญญา สัมปทานกับเอกชนตามประกาศของคณะปฏิวัติ ฉบับที่ 58 ลงวันที่ 26 มกราคม 2515 และสัญญาแก้ไข เพิ่มเติมตามพระราชบัญญัติว่าด้วยการให้เอกชนเข้าร่วมงานหรือดำเนินการในกิจการของรัฐ พ.ศ. 2535 ซึ่งเงื่อนไขของสัญญาสัมปทานกำหนดให้รายได้จากค่าโดยสารและรายได้จากกิจการที่เกี่ยวเนื่องกับระบบขนส่งมวลชน เป็นของเอกชนผู้รับสัมปทานทั้งหมด 

โดยกรุงเทพมหานครใช้อำนาจในการกำกับเอกชนตามพระราชบัญญัติ การร่วมลงทุนระหว่างรัฐและเอกชน พ.ศ. 2562 และตามสัญญาสัมปทานเท่านั้น หากมีการเปลี่ยนแปลงค่าโดยสารตามมาตรการของรัฐบาลจะส่งผลกระทบต่อเงื่อนไขในสัญญาสัมปทาน ซึ่งเป็นเรื่องที่มีรายละเอียด และมีเงื่อนไขที่ซับซ้อน 

ดังนั้น จึงต้องดำเนินการเจรจากับผู้รับสัมปทานตามกฎหมายว่าด้วยการร่วมลงทุน ระหว่างรัฐและเอกชนให้ได้ข้อยุติก่อน ซึ่งต้องกำหนดแนวทางการดำเนินงาน วิธีการชดเชยภาคเอกชน รวมทั้งต้องมีการประมาณการค่าใช้จ่ายในการชดเชยให้ชัดเจน

4. กรุงเทพมหานคร มีงบประมาณที่จำกัดที่ต้องใช้ในการพัฒนาตามภารกิจด้านต่าง ๆ ซึ่งหากมีความจำเป็นต้องใช้งบประมาณของกรุงเทพมหานครในการชดเชยค่าใช้จ่ายเพิ่มเติม เพื่อดำเนินตามมาตรการที่กระทรวงคมนาคมเสนอ อาจทำให้กรุงเทพมหานคร มีงบประมาณไม่เพียงพอที่จะนำมาพัฒนาภารกิจอื่น ๆ 

อีกทั้งยังต้องได้รับความเห็นชอบจากสภากรุงเทพมหานครและต้องผ่านกระบวนการทางกฎหมาย ที่เกี่ยวข้อง ดังนั้น การชดเชยดังกล่าวจึงควรที่รัฐบาลต้องเป็นผู้ชดเชยค่าใช้จ่ายให้ครอบคลุมทั้งหมด

 

อย่างไรก็ตามในท้ายที่สุด ที่ประชุมครม.ได้มีมติถึงเรื่องดังกล่าว สรุปได้ว่า ในส่วนของค่าใช้จ่ายและแหล่งเงินที่จะใช้ในการดำเนินมาตรการอัตราค่าโดยสารรถไฟฟ้าสูงสุด 20 บาทตลอดสาย นั้น 

เมื่อกระทรวงคมนาคม (การรถไฟแห่งประเทศไทย และการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย) กรุงเทพมหานคร และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้คำนวณเงินค่าใช้จ่ายและพิจารณาแหล่งเงินที่จะใช้ในการดำเนินมาตรการดังกล่าวให้เหมาะสมและชัดเจนแล้ว และแตกต่างไปจากที่นำเสนอต่อครม. ในครั้งนี้ จึงมอบหมายให้กระทรวงคมนาคมรวบรวมข้อมูลทั้งหมด เพื่อนำเสนอต่อครม. อีกครั้งหนึ่ง

Cr. https://www.thansettakij.com/economy/633023