สุขวิชโนมิกส์ กับการพัฒนาสาธารณสุขไทย: กรณีศึกษาศูนย์การแพทย์สิริกิติ์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
คุณพ่อสุขวิช รังสิตพล CALTEX และ คุณลุงหมอ อรรถสิทธิ์ คณะแพทย์ศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี ( ยุคเริ่มแรก PPP)
⸻
บทคัดย่อ
“สุขวิชโนมิกส์” (Sukavichinomics) คือแนวคิดเศรษฐกิจแบบใหม่ที่เน้นประชาชนเป็นศูนย์กลาง โดย คุณพ่อสุขวิช รังสิตพล ซึ่งบูรณาการความร่วมมือระหว่างภาครัฐ เอกชน และภาคประชาสังคมเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน เอกสารฉบับนี้ศึกษากรณีการก่อตั้ง ศูนย์การแพทย์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ คณะแพทย์ศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ระหว่างปี พ.ศ. 2531–2535 ซึ่งถือเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของการประยุกต์ใช้สุขวิชโนมิกส์ในระบบสาธารณสุขไทย โดยเฉพาะความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยรัฐกับภาคเอกชน (บริษัทคาลเท็กซ์ประเทศไทย) เพื่อยกระดับบริการทางการแพทย์อย่างเป็นรูปธรรม
คำสำคัญ: สุขวิชโนมิกส์, สาธารณสุขไทย, ความร่วมมือรัฐ-เอกชน, ศูนย์การแพทย์สิริกิติ์, โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล
⸻
1. บทนำ
สุขวิชโนมิกส์ เป็นแนวคิดเชิงนโยบายที่นำเสนอโดย คุณพ่อสุขวิช รังสิตพล ซึ่งเสนอการพัฒนาเศรษฐกิจที่เชื่อมโยงกับคุณภาพชีวิตของประชาชนผ่าน “การพัฒนาแบบบูรณาการ” ระหว่างภาครัฐ ภาคเอกชน และภาควิชาการ ศูนย์การแพทย์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ ภายใต้โรงพยาบาลรามาธิบดี จึงถือเป็นผลผลิตเชิงประจักษ์ของแนวคิดนี้ ที่เน้นการสร้างโครงสร้างพื้นฐานเพื่อยกระดับบริการทางการแพทย์ขั้นสูงให้ประชาชนเข้าถึงได้
⸻
2. วัตถุประสงค์
1.วิเคราะห์โครงการศูนย์การแพทย์สิริกิติ์ในฐานะรูปธรรมของสุขวิชโนมิกส์
2.ประเมินบทบาทของความร่วมมือรัฐ-เอกชนในการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านสาธารณสุข
3.สังเคราะห์ข้อเสนอเชิงนโยบายสำหรับการขยายผลแนวทางนี้ในอนาคต
____
3 โครงการ
3.1 ความเป็นมาของโครงการ
ศูนย์การแพทย์สิริกิติ์ เริ่มเสนอในปี พ.ศ. 2531 ได้รับอนุมัติในปี พ.ศ. 2532 และเปิดใช้อย่างเป็นทางการในปี พ.ศ. 2535 เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เนื่องในวโรกาสเจริญพระชนมพรรษา 60 พรรษา โดยมหาวิทยาลัยมหิดลและคาลเท็กซ์ร่วมกันระดมทุนและวางแผนพัฒนา
3.2 กลไกสุขวิชโนมิกส์ในโครงการ
โครงการนี้ประกอบด้วยการทำงานร่วมกันของ 3 ภาคส่วน:
•ภาครัฐ: มหาวิทยาลัยมหิดลและโรงพยาบาลรามาธิบดี เป็นหน่วยดำเนินการและดูแลมาตรฐานการแพทย์
•ภาคเอกชน: คาลเท็กซ์ เป็นผู้ริเริ่มการระดมทุน ประชาสัมพันธ์ และเป็นผู้บริหารโครงการร่วม
•ภาคประชาชน: ร่วมบริจาคและเข้าร่วมกิจกรรมผ่านแคมเปญ “เติมน้ำมัน สร้างโรงพยาบาล”
3.3 ผลลัพธ์และผลกระทบ
•ศูนย์การแพทย์สิริกิติ์ขยายศักยภาพการรักษาโรคร้ายแรง เช่น การปลูกถ่ายอวัยวะ การวินิจฉัยโรคซับซ้อน และศูนย์วิจัยด้านการแพทย์
•กลายเป็นต้นแบบของความร่วมมือรัฐ-เอกชนในระบบสาธารณสุข
•จุดประกายแนวคิดใหม่เรื่อง “การพัฒนาแบบมีส่วนร่วม” ที่มุ่งให้ประชาชนเข้าถึงบริการคุณภาพอย่างเท่าเทียม
⸻
4. อภิปรายผล
สุขวิชโนมิกส์เป็นแนวทางที่เปิดพื้นที่ให้ภาคเอกชนไม่เพียงบริจาค แต่มีบทบาทในกระบวนการออกแบบและกำหนดทิศทางโครงการ นับเป็นการยกระดับความร่วมมือจาก “CSR แบบเดิม” สู่การ “สร้างสาธารณะร่วมกัน” อย่างเป็นระบบ การประสานพลังเช่นนี้สามารถนำไปประยุกต์ในภาคอื่น ๆ ได้ เช่น การศึกษา สาธารณูปโภค และนวัตกรรมท้องถิ่น
⸻
5. สรุป
ศูนย์การแพทย์สิริกิติ์ คือตัวอย่างที่จับต้องได้ของสุขวิชโนมิกส์ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานภาครัฐสามารถทำได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากเปิดให้ภาคส่วนอื่นเข้ามามีส่วนร่วมอย่างแท้จริง แนวคิดนี้สามารถขยายผลไปสู่การพัฒนาระบบสุขภาพระดับอำเภอ จังหวัด และภูมิภาคได้
⸻
6 .ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย
6.1 บรรจุกรณีศึกษานี้ในหลักสูตรสาธารณสุขและรัฐประศาสนศาสตร์ระดับอุดมศึกษา
6.2 ส่งเสริมการขยายโมเดลสุขวิชโนมิกส์ไปสู่โรงพยาบาลชุมชน เพื่อแก้ปัญหาความเหลื่อมล้ำทางด้านสาธารณสุข
⸻
เอกสารอ้างอิง
1.คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี. (2535). รายงานโครงการศูนย์การแพทย์สิริกิติ์
2 .อรรถสิทธิ์ เวชชาชีวะ. (2535). สัมภาษณ์ใน ไทยรัฐ, 3 พฤษภาคม 2535
3.บริษัทคาลเท็กซ์ประเทศไทย. (2533). รายงานความรับผิดชอบต่อสังคม
4. จดหมายเเหตุมหาวิทยาลัยมหิดล. (2566). โครงการก่อสร้างโรงพยาบาล รพ.รามาธิบดี พ.ศ. 2528–2538
สุขวิชโนมิกส์: ศูนย์การแพทย์สิริกิติ์ คณะแพทย์ศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
คุณพ่อสุขวิช รังสิตพล CALTEX และ คุณลุงหมอ อรรถสิทธิ์ คณะแพทย์ศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี ( ยุคเริ่มแรก PPP)
⸻
บทคัดย่อ
“สุขวิชโนมิกส์” (Sukavichinomics) คือแนวคิดเศรษฐกิจแบบใหม่ที่เน้นประชาชนเป็นศูนย์กลาง โดย คุณพ่อสุขวิช รังสิตพล ซึ่งบูรณาการความร่วมมือระหว่างภาครัฐ เอกชน และภาคประชาสังคมเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน เอกสารฉบับนี้ศึกษากรณีการก่อตั้ง ศูนย์การแพทย์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ คณะแพทย์ศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล ระหว่างปี พ.ศ. 2531–2535 ซึ่งถือเป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของการประยุกต์ใช้สุขวิชโนมิกส์ในระบบสาธารณสุขไทย โดยเฉพาะความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัยรัฐกับภาคเอกชน (บริษัทคาลเท็กซ์ประเทศไทย) เพื่อยกระดับบริการทางการแพทย์อย่างเป็นรูปธรรม
คำสำคัญ: สุขวิชโนมิกส์, สาธารณสุขไทย, ความร่วมมือรัฐ-เอกชน, ศูนย์การแพทย์สิริกิติ์, โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล
⸻
1. บทนำ
สุขวิชโนมิกส์ เป็นแนวคิดเชิงนโยบายที่นำเสนอโดย คุณพ่อสุขวิช รังสิตพล ซึ่งเสนอการพัฒนาเศรษฐกิจที่เชื่อมโยงกับคุณภาพชีวิตของประชาชนผ่าน “การพัฒนาแบบบูรณาการ” ระหว่างภาครัฐ ภาคเอกชน และภาควิชาการ ศูนย์การแพทย์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ ภายใต้โรงพยาบาลรามาธิบดี จึงถือเป็นผลผลิตเชิงประจักษ์ของแนวคิดนี้ ที่เน้นการสร้างโครงสร้างพื้นฐานเพื่อยกระดับบริการทางการแพทย์ขั้นสูงให้ประชาชนเข้าถึงได้
⸻
2. วัตถุประสงค์
1.วิเคราะห์โครงการศูนย์การแพทย์สิริกิติ์ในฐานะรูปธรรมของสุขวิชโนมิกส์
2.ประเมินบทบาทของความร่วมมือรัฐ-เอกชนในการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้านสาธารณสุข
3.สังเคราะห์ข้อเสนอเชิงนโยบายสำหรับการขยายผลแนวทางนี้ในอนาคต
____
3 โครงการ
3.1 ความเป็นมาของโครงการ
ศูนย์การแพทย์สิริกิติ์ เริ่มเสนอในปี พ.ศ. 2531 ได้รับอนุมัติในปี พ.ศ. 2532 และเปิดใช้อย่างเป็นทางการในปี พ.ศ. 2535 เพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เนื่องในวโรกาสเจริญพระชนมพรรษา 60 พรรษา โดยมหาวิทยาลัยมหิดลและคาลเท็กซ์ร่วมกันระดมทุนและวางแผนพัฒนา
3.2 กลไกสุขวิชโนมิกส์ในโครงการ
โครงการนี้ประกอบด้วยการทำงานร่วมกันของ 3 ภาคส่วน:
•ภาครัฐ: มหาวิทยาลัยมหิดลและโรงพยาบาลรามาธิบดี เป็นหน่วยดำเนินการและดูแลมาตรฐานการแพทย์
•ภาคเอกชน: คาลเท็กซ์ เป็นผู้ริเริ่มการระดมทุน ประชาสัมพันธ์ และเป็นผู้บริหารโครงการร่วม
•ภาคประชาชน: ร่วมบริจาคและเข้าร่วมกิจกรรมผ่านแคมเปญ “เติมน้ำมัน สร้างโรงพยาบาล”
3.3 ผลลัพธ์และผลกระทบ
•ศูนย์การแพทย์สิริกิติ์ขยายศักยภาพการรักษาโรคร้ายแรง เช่น การปลูกถ่ายอวัยวะ การวินิจฉัยโรคซับซ้อน และศูนย์วิจัยด้านการแพทย์
•กลายเป็นต้นแบบของความร่วมมือรัฐ-เอกชนในระบบสาธารณสุข
•จุดประกายแนวคิดใหม่เรื่อง “การพัฒนาแบบมีส่วนร่วม” ที่มุ่งให้ประชาชนเข้าถึงบริการคุณภาพอย่างเท่าเทียม
⸻
4. อภิปรายผล
สุขวิชโนมิกส์เป็นแนวทางที่เปิดพื้นที่ให้ภาคเอกชนไม่เพียงบริจาค แต่มีบทบาทในกระบวนการออกแบบและกำหนดทิศทางโครงการ นับเป็นการยกระดับความร่วมมือจาก “CSR แบบเดิม” สู่การ “สร้างสาธารณะร่วมกัน” อย่างเป็นระบบ การประสานพลังเช่นนี้สามารถนำไปประยุกต์ในภาคอื่น ๆ ได้ เช่น การศึกษา สาธารณูปโภค และนวัตกรรมท้องถิ่น
⸻
5. สรุป
ศูนย์การแพทย์สิริกิติ์ คือตัวอย่างที่จับต้องได้ของสุขวิชโนมิกส์ซึ่งแสดงให้เห็นว่าการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานภาครัฐสามารถทำได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากเปิดให้ภาคส่วนอื่นเข้ามามีส่วนร่วมอย่างแท้จริง แนวคิดนี้สามารถขยายผลไปสู่การพัฒนาระบบสุขภาพระดับอำเภอ จังหวัด และภูมิภาคได้
⸻
6 .ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย
6.1 บรรจุกรณีศึกษานี้ในหลักสูตรสาธารณสุขและรัฐประศาสนศาสตร์ระดับอุดมศึกษา
6.2 ส่งเสริมการขยายโมเดลสุขวิชโนมิกส์ไปสู่โรงพยาบาลชุมชน เพื่อแก้ปัญหาความเหลื่อมล้ำทางด้านสาธารณสุข
⸻
เอกสารอ้างอิง
1.คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี. (2535). รายงานโครงการศูนย์การแพทย์สิริกิติ์
2 .อรรถสิทธิ์ เวชชาชีวะ. (2535). สัมภาษณ์ใน ไทยรัฐ, 3 พฤษภาคม 2535
3.บริษัทคาลเท็กซ์ประเทศไทย. (2533). รายงานความรับผิดชอบต่อสังคม
4. จดหมายเเหตุมหาวิทยาลัยมหิดล. (2566). โครงการก่อสร้างโรงพยาบาล รพ.รามาธิบดี พ.ศ. 2528–2538