สัตว์ชนิดใดมีประสาทรับกลิ่นดีที่สุด

.


มีสัตว์หลายสายพันธุ์ที่เข้าชิงตำแหน่ง
สัตว์ที่ดมกลิ่นเก่งที่สุด แต่ยังไม่มีผู้ที่ชนะ
ยังไม่มีสัตว์สายพันธุ์ใดที่ ดมกลิ่นเก่งที่สุด

แต่สัตว์ที่เข้าชิงตำแหน่งได้ก็คือ
ความสามารถในการตรวจจับกลิ่น
ถือเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งสำหรับสัตว์
ในการเอาชีวิตรอดในอาณาจักรสัตว์
ไม่ว่าจะเป็นการล่าเหยื่อ
การหาคู่ และการหลีกเลี่ยงสัตว์นักล่า

แต่สัตว์สายพันธุ์ใดที่ครองตำแหน่ง
ในระดับสูงสุดในด้านพลังในการดมกลิ่น

ปรากฏว่าคำถามนี้ไม่ใช่คำตอบที่ง่ายนัก

Matthias Laska นักสัตววิทยา
ผู้เชี่ยวชาญด้านประสาทสัมผัส
Linköping University ใน Sweden
ตอบคำถามนี้ทางอีเมล์กับ  Live Science
" มีโมเลกุลของกลิ่นอยู่ 5.8 ล้านโมเลกุล
และกลิ่นแต่ละกลิ่นสามารถนำมาผสมกัน
เพื่อสร้างกลิ่นผสมกันได้เกือบไม่สิ้นสุด

เมื่อพิจารณาว่ากลิ่นเหล่านั้น
ได้รับการทดสอบกับสปีชีส์ใด ๆ
เพียงเล็กน้อยเท่านั้น
การสรุปโดยทั่วไปว่าสปีชีส์ A
มี ประสาทรับกลิ่นที่ดีกว่า
มากกว่าสปีชีส์ B นั้นถือว่า
ไม่มีความเป็นวิทยาศาสตร์ ”
.
.

ส่วนหนึ่งของความท้าทายในการดมกลิ่น
ผู้ได้กลิ่นที่ดีกว่านั้นอยู่ที่ความยากลำบาก
ในการศึกษากลิ่นตั้งแต่แรก ตามหนังสือ
เกี่ยวกับประสาทวิทยาของกลิ่นเรื่อง
Olfaction in Animal Behaviour and Welfare (CABI, 2017)
การวิจัยเกี่ยวกับกลิ่นนั้นล้าหลังกว่า
การศึกษาที่ศึกษาเกี่ยวกับการมองเห็น
การได้ยิน การรับรส หรือการสัมผัส
ต่างจากสิ่งเร้าทางประสาทสัมผัสอื่น ๆ
กลิ่นเป็นสิ่งที่ควบคุมหรือวัดได้ยาก
เพราะกลิ่นกระจายตัวได้มาก
อย่างที่ไม่สามารถคาดเดาได้
มีพฤติกรรมที่แตกต่างกันในอากาศ/ในน้ำ
และมีคุณสมบัติทางเคมีที่แตกต่างกันมาก

นักวิจัยได้ค้นพบเบาะแสที่น่าสนใจบางอย่างว่า
สายพันธุ์ใดอาจเป็นผู้ดมกลิ่นได้ดีที่สุด
สิ่งหนึ่งที่ควรพิจารณา คือ จำนวนยีนรับกลิ่น
ซึ่งเป็นลำดับดีเอ็นเอที่เข้ารหัสโปรตีน
ในจมูกที่จับกับโมเลกุลของกลิ่น
.
.

ในการศึกษาวิจัยในปี 2014
ที่ตีพิมพ์ในวารสาร Genome Research
นักวิทยาศาสตร์ได้นับยีนรับกลิ่น
ในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมหลายสายพันธุ์ พบว่า
ช้างแอฟริกามีจำนวนมากที่สุดถึง 1,948 ยีน
เมื่อเปรียบเทียบกันแล้ว มนุษย์มีเพียง 396 ยีน
สุนัขมี 811 ยีน และหนูมี 1,207 ยีน
ซึ่งสมเหตุสมผลเพราะ
ช้างใช้ประสาทรับกลิ่นอันน่าทึ่ง
ในการค้นหาอาหาร จดจำสมาชิกในครอบครัว
ตรวจจับผู้ล่า และระบุช่วงเวลาสั้น ๆ
ที่คู่ครองพร้อมที่จะผสมพันธุ์
.
.

การสำรวจทางพันธุกรรมได้เปรียบเทียบ
เฉพาะสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม 13 สายพันธุ์เท่านั้น
ไม่ได้รวม หมี ซึ่งมีประสาทรับกลิ่นที่ไวมาก

การวัดความสามารถในการดมกลิ่นของสัตว์
ยังมีอีกวิธีหนึ่งในการพิจารณา
โดยวัดจากขนาดของหลอดรับกลิ่น
ซึ่งเป็นบริเวณสมองที่ทำหน้าที่ประมวลผลกลิ่น
จากการศึกษาเปรียบเทียบในปี 2011 ใน
International Journal of Morphology
พบว่า สุนัขซึ่งขึ้นชื่อเรื่องความสามารถ
ในการติดตามกลิ่นมีหลอดรับกลิ่น
ที่ใหญ่กว่ามนุษย์อย่างเห็นได้ชัด
ในบรรดานก นกแร้งไก่งวง
มีประสาทรับกลิ่นที่ไวที่สุด
ซึ่งช่วยให้สัตว์กินซากสัตว์ที่บินได้
สามารถตรวจจับซากสัตว์ได้จากระยะไกล

แต่การมีหลอดรับกลิ่นที่ใหญ่กว่านั้น
ทำให้ประสาทรับกลิ่นดีขึ้นจริงหรือ

บทวิจารณ์ในวารสาร Science ปี 2011
ระบุว่า จำนวนเซลล์ประสาทในหลอดรับกลิ่น
ค่อนข้างสม่ำเสมอกันในแต่ละสายพันธุ์
โดยไม่คำนึงถึงขนาดของหลอด
ซึ่งจะทำให้การใช้ขนาดเป็นตัววัด
ความสามารถในการรับกลิ่นลดน้อยลง
.
.

ความสามารถในการรับกลิ่นสามารถวัดได้
จากความสามารถในการรับรู้กลิ่นเฉพาะ
สัตว์ที่มีประสาทสัมผัส
ที่น่าประทับใจชนิดหนึ่งคือ
หนูแอฟริกันที่มีถุงหน้าท้อง
Tobias Ackels
Sensory Dynamics and Behaviour Lab
University of Bonn ใน Germany
กล่าวกับ Live Science ทางอีเมลว่า
" หนูเหล่านี้สามารถฝึกให้ตรวจจับกับระเบิด
และเคยถูกใช้เพื่อดมกลิ่นวัณโรค
ในผู้ป่วยมนุษย์โดยใช้ประสาทรับกลิ่น"
African giant-pouched rats (Cricetomys gambianus)
.
นอกจากโลกของสัตว์มีกระดูกสันหลังแล้ว
ผีเสื้อกลางคืนตัวผู้ก็อาจครองตำแหน่งนี้ได้
Gabriella Wolff
นักประสาทวิทยาพฤติกรรมศาสตร์
Case Western Reserve University
ใน Cleveland รัฐ Ohio
บอกกับ Live Science ทางอีเมลว่า
" ผีเสื้อกลางคืน
เป็นผีเสื้อที่ไวต่อกลิ่นมากที่สุด
ผีเสื้อกลางคืนตัวผู้จะหาคู่ที่อยู่ห่างออกไป
ได้ถึง 2.8 ไมล์ (4.5 กิโลเมตร)
โดยตรวจจับสารเคมีฟีโรโมนของตัวเมีย
ในบางกรณี ตัวผู้สามารถตรวจจับตัวเมีย
ได้จากโมเลกุลฟีโรโมนเพียงโมเลกุลเดียว
ไม่มีอะไรจะไวต่อกลิ่นมากไปกว่านี้อีกแล้ว "
.
.


ฉลามมีประสาทรับกลิ่นที่ไวมาก
ไวกว่ามนุษย์มาก
ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการล่าและผสมพันธุ์
แม้ว่าฉลามบางชนิดสามารถตรวจจับ
สารเคมีในน้ำได้ในระดับความเข้มข้น
ที่ต่ำถึง 1 ส่วนต่อ 10 พันล้านส่วน
แต่คำกล่าวอ้างที่เป็นที่นิยมว่า
ฉลามจะได้กลิ่นเลือดหยดเดียว
ในมหาสมุทรนั้นเป็นเรื่องหลอกลวง
ที่มา American Museum of Natural History ใน New York City
.

---

.

" แม้ว่ามนุษย์จะมีตัวรับกลิ่นน้อยกว่าสุนัขมาก
แต่พวกสุนัขสามารถดมกลิ่นที่เกี่ยวข้องกับ
ผลไม้บางชนิดได้ดีกว่า กลิ่นเหล่านี้
ไม่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรม
ของสัตว์กินเนื้ออย่างสุนัข
แต่เกี่ยวข้องกับพฤติกรรมของสัตว์สังคม

สิ่งนี้ทำให้เชื่อว่า ความสามารถของสัตว์
ในการดมกลิ่นเฉพาะนั้นถูกกำหนด
โดยความเกี่ยวข้องทางพฤติกรรม
ของกลิ่นนั้น มากกว่าระบบประสาท
หรือองค์ประกอบทางพันธุกรรม "
Matthias Laska  อธิบายเพิ่มเติม


Tobias Ackels อธิบายอีกทางหนึ่งว่า
“ แทนที่จะตั้งชื่อ  ผู้ดมกลิ่นระดับแชมเปี้ยน
เพียงตำแหน่งเดียว น่าจะถูกต้อง/แม่นยำกว่า
ถ้าจะบอกว่า สัตว์ต่างชนิดกันก็เป็นผู้เชี่ยวชาญ
โดยสัตว์แต่ละตัวก็มีประสาทรับกลิ่น
ที่ได้รับการกำหนดโดยระบบนิเวศน์
ที่เหมาะสมโดยเฉพาะของตน ”
.

เรียบเรียง/ที่มา

Livescience
.
.