นกคีรีบูนช่วยชีวิตชาวเหมือง

กระทู้สนทนา

.
Canary Singing birds sounds at its best
| Melodies Canary Bird song
| Training Video
.

.

อุปกรณ์ชิ้นนี้เป็นของสะสมพิพิธภัณฑ์
Science Museum
ใน South Kensington ของ London
มันดูเหมือนกับห้องรมก๊าซ
ในภาพยนตร์วิทยาศาสตร์
เพื่อใช้กำจัดศัตรูทางการเมืองของรัฐ

ข้างในมีนกคีรีบูนที่บริสุทธิ์ไร้เดียงสา
อยู่ในห้องกรงขัง รอเปิดวาล์ว
เพื่อปล่อยก๊าซพิษที่อยู่บนด้านบนลงไป
แล้วค่อยหัวเราะอย่างสะใจ
ขณะที่นกน้อยค่อย ๆ
ดิ้นกระแด่ว ๆ แล้วตายไป

แต่เรื่องจริงกลับตรงกันข้ามไปเลย
อุปกรณ์ชิ้นนี้ไม่ได้ใช้ฆ่านกคีรีบูน
แต่กลับใช้เพื่อช่วยชีวิตของนกคีรีบูน
ถังเก็บลมด้านบนจะบรรจุก๊าซออกซิเจน
ซึ่งมีไว้เพื่อช่วยชีวิตนกน้อย
และต่อลมหายใจให้กับนกคีรีบูน
อุปกรณ์ชิ้นนี้มีชื่อเรียกว่า
Canary Resuscitators

ราว ๆ 30 ปีก่อนหน้านี้
ชาวเมืองแร่ถ่านหินที่จะลงไปทำงานในใต้ดิน
ต่างจะพานกคีรีบูนใส่ในกรงคล้ายตัวอย่างนี้
ลงไปในเหมืองใต้ดินด้วยกัน
เพื่อเป็น Buddy เพื่อนร่วมงานด้วย
เพราะในเหมืองใต้ดิน
มักจะมีก๊าซอันตรายถึงตายได้
เช่น ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์
ที่สะสมอยู่ภายใน เพราะสาเหตุอุบัติเหตุ
เช่น เพลิงรุกไหม้ หรือ การระเบิด

ก๊าซที่ไร้สีไร้กลิ่นนี้
ฆ่าทั้งคนทั้งนกคีรีบูนได้
แต่นกคีรีบูนจะมีปฏิกิริยาไว
ต่อก๊าซพิษมาก และรู้สึกตัวได้อย่างรวดเร็ว
จึงแจ้งเตือนภัยชาวเหมืองได้ทันท่วงที
ถึงภยันตรายและภัยคุกคามจากก๊าซพิษ

เมื่อลงไปทำงานในเหมืองถ่านหิน
หรือเวลาเกิดภัยพิบัติ
ขึ้นภายในเหมืองถ่านหิน
ชาวเหมืองจะนำนกคีรีบูน
ที่ถูกขังอยู่ภายในกรงพิเศษ
ที่มีลักษณ์เป็นกล่อง/กรงแก้วในกรอบโลหะ
มีช่องประตูแก้วเปิดปิดรูปวงกลมด้านหน้า
แต่ปิดตะแกรงไว้ด้านใน
เพื่อป้องกันนกบินหนีออกมา

ถ้ามีก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์
อยู่ในบริเวณนั้นมาก
นกคีรีบูนจะแสดงอาการ
ออกมาอย่างเห็นได้ชัด
มันจะเริ่มมีอาการกระสับกระส่าย
ขณะที่เกาะบนคอนของกรง
แล้วในที่สุดก็ตกลงจากคอนที่เกาะ

ถ้านกคีรีบูนเกิดอาการหมดสติขึ้นมา
ชาวเหมืองจะรีบปิดประตูแก้ว
แล้วรีบเปิดวาล์วปล่อยออกซิเจน
จากถังด้านบน อัดอากาศ
ลงไปข้างในกล่องแก้ว
เพิ่มช่วยเติมอากาศ
และช่วยชีวิตนกคีรีบูน
แล้วชาวเหมืองก็จะรีบอพยพ
ออกจากพื้นที่อันตรายโดยเร็ว
.

.
Credit: www.healeyhero.co.uk
.

ในครั้งแรกนั้น
แนวความคิดที่จะใช้นกคีรีบูน
เพื่อตรวจสอบก๊าซพิษ
ถูกนำเสนอโดย John Haldane
นักสรีรวิทยาชาวสก็อต
ที่ได้รับการยอมรับเรื่อง
การค้นพบสรีรวิทยาการหายใจ
และลักษณะของก๊าซ
ที่ส่งผลต่อร่างกายมนุษย์

John Haldane มีผลงาน
ที่สร้างชื่อเสียงให้กับตนเองมาก
ด้วยการขังตัวเองไว้ในห้องที่ปิดทึบ
พร้อมกับหายใจก๊าซพิษชนิดต่าง ๆ
ที่อาจทำให้คนเราถึงตายได้
ขณะที่ค่อย ๆ บันทึก
อาการที่เกิดขึ้นจากก๊าซพิษ
ในระหว่างที่อยู่ภายในห้องทดลอง
และบันทึกเพิ่มเติมภายหลังที่ฟื้นสติ
หลังจากออกมาจากห้องทดลองแล้ว

ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 1
John Haldane จีงมีความคืบหน้าอย่างมาก
ในการระบุก๊าซพิษที่ใช้โดยทหารเยอรมัน
ซึ่งนำไปสู่การประดิษฐ์หน้ากาก
ป้องกันก๊าซพิษได้เป็นครั้งแรก
.

John Haldane ยังค้นพบว่า
ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์
มีส่วนสำคัญอย่างยิ่ง/สาเหตุหลัก
ที่ทำให้คนงานเหมืองส่วนใหญ่ตาย
เพราะสังเกตเห็นว่าศพของชาวเหมือง
ตามบริเวณบางส่วนของศพ
จะมีสีคล้ายสีชมพูของผลเชอรี่
ทั้งนี้เป็นผลมาจากสารประกอบ
ของก๊าซที่ก่อตัวขึ้นในเลือด
เมื่อมีก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์
รวมกับฮีโมโกลบิน (ของเลือด)

ในปลายยุค 1890
John Haldane จึงเริ่มทดลองกับ
สัตว์ขนาดเล็ก เช่น หนูขาว นกคีรีบูน
เพราะสัตว์ขนาดเล็กมีอัตรา
การเผาผลาญอาหารได้เร็วกว่าคน
และด้วยสาเหตุนี้จึงแสดงอาการ
ออกมาให้เห็นได้ชัดเจนและเร็วกว่าคน
ยิ่งอาการข้างเคียงจากก๊าซพิษ
ของก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์
แม้ว่าจะมีปริมาณเจือปน
ในอากาศเพียงเล็กน้อยก็ตาม

นกคีรีบูน คือ ตัวอย่างที่ดีที่สุด
ในการทดลองการตรวจจับ
ก๊าซพิษในอากาศรอบข้าง
เพราะระบบทางเดินหายใจ
ที่มีลักษณะแบบพิเศษของพวกมัน
.

.
ภาพเคลื่อนไหวแสดงความแตกต่างระหว่างระบบทางเดินหายใจของมนุษย์และนก
Credit: Eleanor Lutz
.

นกคีรีบูนก็เหมือนกับนกทั่ว ๆ ไป ทุกชนิด
ที่มีระบบทางเดินหายใจที่สลับซับซ้อน
ซึ่งออกแบบมาเพื่อรวบรวมออกซิเจน
ให้มากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้
จากอากาศภายนอก
เรื่องนี้เป็นเรื่องสำคัญสำหรับพวกนก
เพราะพวกนกเวลาบิน
ต้องใช้พลังงานเป็นจำนวนมาก
นอกจากนี้ในบางครั้งเอง
ที่พวกนกบินขึ้นสูงมาก
ยิ่งจะมีก๊าซออกซิเจนน้อยมาก
ในอากาศด้านบนที่สูง

การที่นกสูดอากาศหายใจแต่ละครั้ง
จะได้ปริมาณอากาศเป็นจำนวนมาก
เมื่อเทียบกับขนาดของตัวนก
ระบบทางเดินหายใจของนก
มีถึง 20% ของร่างกายนก
เทียบเท่ากับ 5% ในคน

อากาศบางส่วนของพวกนก
จะเก็บไว้ในพื้นที่ว่างที่เรียกว่า Air sacs
ซึ่งมีอยู่กระจายไปทั่วร่างกายของนก
อากาศส่วนที่เหลือจะถูกนำเข้าไปในปอด
ที่มีการแลกเปลี่ยนก๊าซออกซิเจน
และก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
เมื่อนกหายใจออกอากาศไปแล้ว
อากาศที่ที่เก็บไว้ในถุงลม Air sacs
จะค่อย ๆ นำเข้าสู่ปอดนกอีกครั้ง
เพื่อเข้าสู่กระบวนการแลกเปลี่ยนออกซิเจน
และก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์

ดังนั้น นกจะหายใจออกซิเจนได้อย่างต่อเนื่อง
ทั้งขณะที่นกหายใจเข้าและนกหายใจออก
เรื่องแบบนี้นกทำได้ดีกว่าคนมาก
ในเรื่องใช้ก๊าซออกซิเจน
แต่ในทำนองกลับกัน
นกยิ่งเสี่ยงต่อสารพิษ
ในอากาศมากกว่าคน
.

.
Credit: www.healeyhero.co.uk
.

ในปี 1986 ในอังกฤษ
เพราะผลจากการรณรงค์กันอย่างแรง
เรื่องสิทธิของสัตว์ เสียงที่ไร้เสียง
และหลักมนุษยธรรมต่อสัตว์
จึงมีการออกกฎหมาย
ห้ามการใช้นกคีรีบูนในเหมืองแร่ถ่านหิน
ซึ่งในขณะนั้นมีนกคีรีบูน
มากกว่า 200 ตัวที่ทำหน้าที่นี้อยู่
ทำให้พวกนกต่างตกงาน
และไม่ได้อยู่ใกล้ชิดกับคนอีกต่อไป
เพราะถูกแทนที่โดยเครื่องตรวจจับ
แบบอิเล็กทรอนิกส์ทึ่พัฒนาขึ้นมา
ที่มีราคาถูกและมีประสิทธิภาพมากกว่า
.

เรียบเรียง/ที่มา

http://bit.ly/2Gr3FQG
http://bit.ly/2KyhLCr
.

.
ที่มา https://goo.gl/n3jU5q
.

.

ข้อมูลเพิ่มเติม
.
นกคีรีบูน
.
ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์
: ก๊าซอันตรายที่มองไม่เห็น
.

.

เรื่องเดิม
.

ไขปริศนาประตูสู่นรก
.

.

64 ภาพโฆษณาเพื่อเสียงที่ไร้เสียง
.

.
.

.
"ขุดบ่อบาดาล" อาชีพที่มาพร้อมกับ
ภัยแล้ง - Springnews
.

.

เรื่องเล่าไร้สาระ

ภูมิปัญญาชาวบ้านไทย
ในเรื่องก๊าซพิษที่ทำให้ถึงตายได้
ในการขุดบ่อน้ำของชาวบ้านไทยในยุคก่อน
ที่จะต้องวางปล่องบ่อลงไปทีละลูก ๆ
และต้องใช้แรงงานคนขุดลงไปในใต้ดิน
ขุดจนกว่าจะไปเจอตาน้ำ
(น้ำซึมออกมาจากผิวดิน)

ช่างขุดบ่อน้ำรุ่นเก่า
มักจะมีการโยนกิ่งไม้/ใบไม้ลงไปเป็นระยะ ๆ
หรือสาดน้ำเย็นลงไปข้างล่างในบ่อ
ให้คนขุดบ่อเป็นระยะ ๆ
ไม่ใช่เพื่อดับร้อนของคนขุด
ในบ่อเพียงอย่างเดียว
แต่เป็นการไล่ก๊าซพิษที่สะสม
ในบ่อด้วยส่วนหนึ่ง

ส่วนบางคนจะใช้วิธีจุดไม้ขีดไฟ
ทดสอบในบ่อดูก่อน
ถ้าไฟดับอย่างรวดเร็ว
จะรีบขึ้นมาจากบ่อเลย
เพราะแสดงว่าอากาศข้างล่าง
เริ่มไม่เพียงพอให้คนหายใจแล้ว

วิธีการนี้ก็ยังจะใช้ใน
ตอนล้างบ่อน้ำเก่า/ลอกบ่อน้ำเก่า
ถ้าโยนไม้ขีดไฟ/กิ่งไม้ติดไฟ/เทียนติดไฟ
ลงไปในบ่อน้ำแล้วดับเร็วมากผิดปรกติ
แสดงว่าอากาศข้างล่างในบ่อไม่เพียงพอ
ก็จะต้องสาดน้ำลงไปเรื่อย ๆ
พร้อม ๆ กับโยนกิ่งไม้ใบไม้ลงไปตาม
เพื่อไปปัดเป่าไล่ก๊าซพิษจากล่างขึ้นมาข้างบน
ซึ่งมักจะมี ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์
ก๊าซคาร์บอนมอนอกไซด์

แต่ช่างขุดบ่อน้ำบางคนจะโหดกว่านั้นหน่อย
หลังจากสาดน้ำลงไปพร้อมกับ
โยนกิ่งไม้ใบไม้ลงไปในบ่อเก่าแล้ว
มักจะใช้วิธีโยนไก่เป็น ๆ ทั้งตัว
ลงไปในบ่อเก่าด้วย
นัยอ้างว่าเพื่อบวงสรวงพระแม่ธรณี
/เจ้าที่เจ้าทาง/สัมภเวสี
ถ้าไก่ตายในบ่อก็จะเลื่อนวัน
ขุดลอกบ่อเก่าออกไปก่อน

ถ้าโหดกว่านั้นจะทำพิธีกรรม
เสี่ยงทายไปเรื่อย ๆ
โดยสาดน้ำลงไปพร้อมกับ
โยนกิ่งไม้ใบไม้ลงไปในบ่อเก่า
แล้วโยนไก่ลงไปตามในภายหลัง
จนกว่าไก่จะไม่ตาย
พร้อมกับถือโอกาสนำไก่ตาย
มาทำเป็นอาหารต่อไป

แต่บางรายจะนำไก่ นกกระทา กระรอก
ลงไปในบ่อเก่าด้วย
เพื่อใช้สัตว์เป็นตัววัดอากาศภายในบ่อ
ถ้าสัตว์เลี้ยงสะลึมสะลือ
หรือออกอาการน่าเป็นห่วง
ก็จะรีบขึ้นจากบ่อเก่าโดยเร็ว

แต่ปัจจุบันใช้พัดลม
เป่าอากาศลงไปแทนที่ก่อน
หรือใช้เครื่องปั้มลม
อัดอากาศลงไปไล่อากาศเสีย
ไม่มีพิธีกรรมแบบในอดีต
ที่ใช้สัตว์เป็น ๆ ลงไปในบ่อ
เพราะมักจะใช้เครื่องมือขุดเจาะบ่อบาบาล
แต่พิธีขอขมาพระแม่ธรณี
/เจ้าที่เจ้าทาง/สัมภเวสี
ยังมีอยู่ตามความเชื่อ
และความสบายใจของผู้ที่เกี่ยวข้อง

ในปัจจุบันจะใช้เครื่องมือขุดเบาะบ่อบาดาล
แบบเจาะลงไปในดินฝังท่อขนาด 2 4 6 นิ้ว
ซึ่งเครื่องมือขุดเจาะบ่อบาดาลทั่วไป
มักจะพบเห็นในขนาดนี้
เพราะท่อน้ำตัน/ท่อน้ำเซาะร่อง
พอหาซื้อได้ในท้องตลาดในราคาย่อมเยา
รวมทั้งปั้มน้ำที่สูบน้ำขึ้น
จากบ่อบาดาลมักจะมีขนาดนิยม
ไม่เกิน 4 หุน 1 นิ้ว 2 นิ้ว
แล้วแต่ความต้องการใช้น้ำ
ว่าต้องการปริมาณน้ำระดับใดบ้าง
และส่งไปในระยะทางเท่าใด

แก้ไขข้อความเมื่อ