มนุษย์เราเริ่มกินอาหาร 3 มื้อ กันตั้งแต่เมื่อไหร่?

มนุษย์เราเริ่มกินอาหาร 3 มื้อ กันตั้งแต่เมื่อไหร่?

ทุกวันนี้ในแทบทุกวัฒนธรรม การกินอาหารขั้นต่ำ 3 มื้อคือเรื่องปกติมาก และก็พอจะเรียกได้ว่าในทุกวัฒนธรรมล้วนมีคำเรียกอาหารทั้ง 3 มื้อ เพราะเป็นเรื่องปกติที่มนุษย์ในยุคปัจจุบันจะตื่นเช้ามากินอาหารมื้อหนึ่ง ตอนกลางวันกินอีกมื้อหนึ่ง และตอนค่ำกินอีกมื้อหนึ่ง

.

ประเด็นคือถ้าย้อนไปในอดีต แค่สักประมาณไม่กี่ร้อยปีก่อน สิ่งที่เป็นปกติมากกว่าคือการกินอาหารวันละ 2 มื้อ จึงนำมาสู่คำถามว่า มนุษย์เริ่มกินอาหาร 3 มื้อได้อย่างไร?

.

แต่เราอาจต้องย้อนไปในอดีตอันไกลโพ้นก่อน

.

ในอดีต ยุคก่อนที่มนุษย์จะทำการเกษตรและเริ่มมีอารยธรรม เรามีข้อมูลเกี่ยวกับมื้ออาหารของมนุษย์น้อยมาก จะเรียกว่าหาข้อสรุปไม่ได้ก็ได้ แต่ก็คาดการณ์กันว่าในสังคมหาของป่าและล่าสัตว์ มนุษย์ไม่น่าจะกินอาหารเป็นเวลา แต่จะมีลักษณะแบบกินจุกจิกตามที่หามาได้

.

แต่ในยุคที่มนุษย์เริ่มทำการเกษตรและทำการปฏิวัติการเกษตรเข้าสู่ยุคหินใหม่ประมาณ 10,000 ปีก่อน ก็สันนิษฐานกันว่าน่าจะเป็นจุดเริ่มของการมี 'มื้ออาหาร' ที่ชัดเจน โดยสิ่งที่แทบจะพบทั่วโลกคือระบบ 2 มื้ออาหาร มื้อแรกตอนเช้า ก่อนออกไปทำงาน มื้อที่สองตอนบ่ายแก่ๆ ถึงเย็นหลังกลับมาจากการทำงาน และท้องฟ้ายังไม่มืด

.

ก่อนอื่นต้องเข้าใจก่อนว่าในยุคที่ยังไม่มีไฟฟ้าใช้ วงจรชีวิตมนุษย์จะดำเนินไปพร้อมกับดวงอาทิตย์ มนุษย์จะตื่นแต่เช้ามืด และเข้านอนตอนหั่วค่ำกันปกติทั่วโลก เพราะตอนกลางคืนมันมีแต่ความมืด เทคโนโลยีให้แสงสว่างก็พอมี แต่ราคาสูง คนทั่วไปจับต้องไม่ถึง เวลากลางคืนจึงไม่ได้สว่างทั้งบ้านทั้งเมืองแบบทุกวันนี้ ดังนั้นตกกลางคืน โดยทั่วไปคนก็จะนอนหลับกัน เพราะมันไ่ม่มีอะไรให้ทำมากมาย

.

ในวงจรชีวิตแบบนี้ เวลาที่มีแสงอาทิตย์คือช่วงเวลาสำคัญที่สุด เพราะมันเป็นเวลาที่กิจกรรมทางเศรษฐกิจทั้งหมดเกิดขึ้นได้ ไม่ว่านั่นจะเป็นการปลูกพืชหรือค้าขาย ดังนั้นสิ่งที่เกิดขึ้นคือ คนทั่วโลกมักจะกินมื้อเช้าแบบเบาๆ ก่อนออกไปทำงาน (ในหลายพื้นที่เป็นธรรมเนียมเลยว่าจะต้องเป็น 'อาหารเหลือจากเมื่อวาน') และทำงานเสร็จค่อยมาประกอบอาหารจริงจัง ดังนั้นตามจารีตแทบทุกวัฒนธรรม 'มื้อเย็น' คือมื้ออาหารที่หนักสุด จริงจังสุด

.

ระบบแบบนี้แทบจะดำเนินมาตลอดแบบไม่มีอะไรแทรก มนุษย์แทบทุกวัฒนธรรมกินอาหาร 2aมื้อกันเป็นเรื่องปกติ

.

คำถามคือระบบ 3 มื้อมายังไง?

.

ถ้าสืบค้นไป กองทัพเรืออังกฤษน่าจะเป็นองค์กรแรกที่จัดอาหาร 3 มื้อให้สมาชิก หลักๆ มันคืออาหารบนเรือ ซึ่งก็คาดเดาได้ว่าระบบแบบนี้เกิดขึ้นเพราะ บนเรือ 'เวลาว่าง' มันมีมากมาย มากพอจะเตรียมอาหารและนั่งกินอาหาร 3 มื้อได้ โดยระบบนี้เกิดมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 17 โดยเอาจริงๆ แล้ว การกินอาหารมากกว่า 2 มื้อ ก็ไม่ใช่เรื่องแปลกในหมู่ชนชั้นสูง ที่วันๆ ไม่ต้องทำอะไร หรือพูดง่ายๆ การเพิ่มมื้ออาหารตามเวลาว่างก็เป็นเรื่องปกติทั่วโลกใน 'ชนชั้นที่มีเวลาว่างมาก' ซึ่งนั่นก็เลยนำมาซึ่ง 'อาหารว่าง' สารพัด

.

แต่สำหรับสังคมส่วนใหญ่ในโลก การกินอาหาร 3 มื้อเริ่มเกิดในราวศตวรรษที่ 19 และเกิดหลัง 'ปฏิวัติอุตสาหกรรม' ในแต่ละประเทศ

.

คือก่อนหน้านี้ ในครอบครัวเกษตรกร การกินอาหารมื้อเช้าและเย็นในบ้านเป็นเรื่องปกติมาตั้งแต่หลังปฏิวัติการเกษตร การเกิดขึ้นของการปฏิวัติอุตสาหกรรมและการทำงานโรงงาน มันมากับสิ่งใหม่ที่ไม่เคยมีมาก่อนในประวัติศาสตร์มนุษย์อย่าง 'การพักเที่ยง' และเนื่องจากการทำงานในโรงงานนั้นหนัก การพักเที่ยงแรงงานก็ต้องเติมอาหารเข้าร่างกาย และนี่เลยเป็นที่มาของสิ่งที่เราเรียกว่า 'มื้อเที่ยง' ในปัจจุบัน โดยจากประเพณีเดิม มื้อก่อนทำงานเบาๆ และมื้อหลังทำงานหนักๆ ก็ไม่ได้หายไป

.

ดังนั้น อธิบายง่ายๆ ปฏิวัติอุตสาหกรรมทำให้เกิดระบบ 3 มื้อขึ้นมา โดยมี 1 มื้อ 'ระหว่างทำงาน' มาแทรกระบบ 2 มื้อเดิมที่มนุษย์จะกินข้าวกัน 'ก่อนทำงาน' และ 'หลังทำงาน' เป็นหลัก โดยสุดท้าย 3 มื้อนี้ก็มีชื่อของมันในแทบทุกวัฒนธรรม เพราะมันเป็นมาตรฐานทั่วโลกกันหมด

.

ทั้งนี้ทั้งนั้น ทุกวันนี้บทสนทนาเรื่องมื้ออาหารก็ไม่ได้จบลง มนุษย์ที่มีเวลามากขึ้นและเข้าถึงอาหารมากขึ้น เริ่มมีการเพิ่มลดมื้ออาหาร การเพิ่มพวกมื้ออาหารเพิ่มเติมเต็มเวลาว่าง จนถึงการรวบมื้ออาหารเพื่อประหยัดเวลาและเพื่อเหตุผลทางสุขภาพก็เกิดขึ้นปกติ การเปลี่ยนเวลากินอาหารเนื่องจากการทำงานที่บ้าน ไปจนถึงการที่พวกบริการส่งอาหารมีโปรโมชันลดค่าส่งในช่วงที่คนกินอาหารน้อยๆ มันก็มีผลในการเพิ่มและเปลี่ยนแปลงเวลากินอาหารของมนุษย์กันทั้งหมด

.

ก็ไม่แน่ อีก 50 ปีข้างหน้า เราอาจอธิบายกันว่าพฤติกรรม 'กินข้าว 3 มื้อแบบเป็นเวลา' คือพฤติกรรมแบบคนศตวรรษที่ 20 ก็ได้ เพราะ 'ความหลากหลาย' ด้านจังหวะการกินอาหารนั้นมันเกิดขึ้นมากจริงๆ ในศตวรรษที่ 21 ที่ผ่านมาเพียง 1 ใน 4 เท่านั้นเอง

ที่มา : BrandThink