ให้จิตเป็นผู้ดูวิญานขันธ์ ไม่ใช่ไปยึดวิญญานขันธ์ว่าเป็นจิต

แยกจิตออกมาเป็นผู้ดู คือยกจิตขึ้นความว่าง คือทุกขณะการรับรู้“ให้มีจิตที่ว่างเบาเป็นหลักตั้งอยู่ภายใน” หลักที่ตั้งอยู่ภายใน เป็นสมาธิ อรูปฌาน เป็นอากาสา อากิญ อานันจา ในชั่วลัดนิ้วมือเด

อุทยัพพยญาน เป็นการเห็นการเกิดดับพร้อมกันของรูปนาม ซึ่งจิตจะต้องมีกำลัจึงจะเห็นได้  จิตที่มีกำลังเป็นตัวรู้ เป็นจิตที่กว้างคลุมอาการของรูปนาม (อภิภายตน)เป็นจิตที่เป็นอรูปฌานแผ่ออกจากภายใน กว้างกว

อารมณ์ทางขันธ์5 คือวิญญานในขันธ์5 มีจิตเป็นผู้รู้ เมื่อจิตรู้ไม่ไปตามอารมณ์ทางอายตน6 จากขันธ์5 ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ คือจิตแยกจาก วิญญานขันธ์ เป็นจิตเห็นอนัตตาในวิญญานขันธ์โดยอัตโนมัติ    อ

ขณะที่จิตพ้นจากรูป จิตจะเคลื่อนขึ้นข้างบน ขึ้นไปทางศรีษะ และออกไปทางหน้าผาก ไปในที่ว่างๆข้างหน้า ขณะนั้นจิตกับรูป จะเป็นคนละส่วนกัน แต่ผู้ดู จะเห็นทั้งจิตและรูป เห็นจิตและรูปอยู่ร่วมกัน แต่แยกชั้น

ความหลุดพ้นเกิดได้ในหนึ่งขณะจิต เป็น“หนึ่งขณะจิต ที่หลุดพ้นจากจิต” จิตที่เป็นฌาน จะเห็นได้ชัดว่า ขณะนี้มีผัสสะอะไร กระทบจิต กระทบด้วย วิญญานทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ แลแยกได้ชัดว่า วิญญา

ฉันทะนี่มันเป็นกิเลสไหมครับ ตอนไม่เคลื่อนจากสุญตา แต่ฉันทะ ก็ยังเเล่นให้ไปทำตามอยู่ ฉันทะนั้น ก็เป็นธรรมชาติของขันธ์ที่ดำเนินตาม โลกไปอยู่

ยังข้ามกันไม่พ้น จิตกับวิญญานต่างกันยังไงสักกะที เอาง่ายๆ นะ จำไว้เป็นบทเรียน วิธีการพิจารณา 1.วิญญานตัวเดียวทำให้เกิดขันธ์อื่นๆ เช่น วิญญานทางตาเห็นรูปสวย  จากวิญญานทางตา แปรไปเป็นความพอใ

เมื่อกล่าวถึง จิตตก จิตตกเป็นผล “อันเห็น รู้ กันได้ ตกด้วยอะไรเป็นเหตุ แมวตาย เงินไม่มี ถูกบูลลี่ 9ล9 รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน ก็เช่นกัน เป็นเหตุของจิตที่ถูกปรุงแต่ง การแก้จึงไม่ใช่ไปมุ