วิญญานขันธ์เป็นทั้งตัวรู้และตัวสมุทัย

จิตกับวิญญานเป็นคนละอย่างกัน การภาวนาต้องอาศัยการเกิดของวิญญาน วิญญานเป็นแต่ละขณะที่สต้ปัฐฐาน แต่จิตเดิมนี้เป็นอันเป็นสิ่งจำเพาะกับบุคคลนั้นจะปรากฎเมื่อสติปัฐฐานชัดเจนแล้ว การจะเห็นจิตสภาสะเดิมได้ ต้

เรื่องจิตเป็นขันธ์ 5 กับจิตไม่ใช่ขันธ์ 5 นี่แยกสติปัญญาสัตว์จริงๆ เถียงกันไม่มีทางจบ เพราะอวิชชามันบังไว้หมดแล้ว ถ้ายังปฏิบัติไม่ถึง ไม่มีทางรู้เรื่องจิตได้เลย จะอ่านตำราอย่างไรก็หลง เชื่อแบบผิดๆ สุดท

เอาเป็นว่า แค่กายคตาสติ อย่างเดียว ก็งงกันไปทั้งโลกแล้ว สติปัฐฐานอื่น จะไม่งงกันไปทั้งจักรวาลหรา สั้นๆ

1. จิต เจตสิก รูป นิพพาน 3 ตัวแรก มีการเกิดดับ ตัวหลัง ไม่เกิดดับ เปลี่ยนแปลง 2. การเปลี่ยนแปลง เกิดดับ จิต เจตสิก รูป เห็นได้ตามการเห็นจิตแต่ละขณะ 3.การรู้จิตแต่ละขณะ หมายถึงการรู้ว่า ขณะนั้นตนรู

ถามสมาชิกท่านหนึ่ง แล้วเขาไม่ตอบ จึงน่าจะมีช่องโหว่ ช่องใหญ่โต ของสติปัฎฐาน เริ่มจากทุกคนเข้าใจตรงกันว่า “ขันธ์5เป็นตัวอุปทาน ” เพราะมีจิตไปยึดขันธ์5 จิตจึงมีอุปทาน แล้วที่เข้าใจตรงกันอีก

สติปัฐฐาน คือการตอบสนองของจิต ต่อ รูปนาม ขันธ์5 บนทางเดิน จะมีการพัฒนา ตัวเอง ขณะตอบสนองนั้น “ผู้รู้” เป็นขณะหนึ่งๆที่แสดงตัวออกมา เป็นการยกระดับจิต เป็นผลแต่ละขณะจิต จากสติปัฐฐาน ยกระด

ในเจโตสมาธิจะเห็นกายเห็นจิตชัดเจน จิตจะคลุมหุ้มกายอยู่ตั้งแต่ปลายผมถึงฝ่าเท้า กายไม่มีรูปสันฐานชัดเจน เห็นเป็นแต่บางๆใสๆ ในเจโตจึงเห็นอาการทางกาย เวทนา จิต ธรรม(วิญญาน)เกิดในความว่างของจิต ด้วยการเห็น