ก่อนที่พระพุทธเจ้าจะตรัสรู้นั้น พระองค์ได้ทำการสมาธิมาต่อเนื่อง ก็เหมือนกับการบริหารสมอง โดยตรงและต่อเนื่อง

นักปฏิบัติหลายท่าน เมื่อเจริญกรรมฐานจนจิตสงบ เมื่อปีติ สุข ลมหายใจ กายและความคิดดับสนิท เหลือแต่ ผู้รู้และจิตตั้งมั่น เกิดสภาวะ จิตหดเล็กลงแล้วพุ่งออกไปผ่านรู สว่างไสวเป็นสายยาวดังรูป ลักษณะคล้าย &ldq

พระพุทธเจ้า “ไม่ได้” แบ่งฌานเป็นสองแบบว่า ฌานฤาษี กับ ฌานพุทธ ตามที่ภายหลังบางสายพูดกัน แต่ ทรงแยก “วิธีใช้ฌาน” และ “ผลที่เกิดจากฌาน” ว่าเป็นแบบโลกีย์ หรือโลกุตระ

พระพุทธเจ้าตรัสว่า ภิกษุในธรรมวินัยนี้ สามารถทำให้แจ้งซึ่ง เจโตวิมุติ และ ปัญญาวิมุติ คือความหลุดพ้นทั้งทางใจและทางปัญญา เป็นการหลุดพ้นที่สิ้นอาสวะโดยสิ้นเชิง รู้แจ้งในปัจจุบัน ด้วยปัญญาอันยอดยิ่งของ

ตถาคตวิหารธรรม การอยู่แบบ “พระพุทธเจ้า พระอรหันต์และพระเสขะ (ผู้ยังฝึก) พระพุทธเจ้าทรงตรัสว่า อานาปานสติ คือ วิหารธรรมขั้นสูงสุด ทั้งของพระเสขะ (ผู้ยังฝึก) และพระอรหันต์ พระพุทธเจ้าตรัสเรื่อง