ตำแหน่งรูปฌานจิตกับความเข้าใจในอนุบุพวิหารธรรม

บทความนี้เป็นการขยายความหัวข้อ “พุทธานุสสติกับสุญญตาวิหาร” โดยเชื่อมโยงแนวคิดหลักจากเอกสารต้นฉบับเข้ากับหลักฐานทางพระปริยัติธรรม เพื่อแสดงให้เห็นว่า การเจริญพุทธานุสสติ (การระลึกถึงพระพุทธ

จะเข้าใจจิต เข้าใจวิปัสนา เข้าใจสมถะเพื่อเอามาวิปัสนาได้  เมื่อทำอนุปุพวิหารสมาบัติเป็น  จิตนั้นอยู่ในท่ามกลางความว่าง ไม่ต้องสนใจว่าเป็นความว่างของอะไร เพราะมันไม่มีขอบเขต แต่เมื่อเรารู้ได้

1.สติที่เป็นโลกุตรสติ จะไม่มีตัวตน ให้ผลคนละอย่าง(จิตใจ) กับมิจฉาสติ ในอากาสจะหาความเป็นเราได้ยาก ดังนั้นเมื่อสติไปรู้ที่กาย(สมาธิ) จะเห็นว่าจิตที่ไปรู้กายนั้น เบา ว่าง โล่ง เป็นลักษณะของ อรูปฌานจิต

ผัสสะเป็นเจตสิกในรูปนามปรมัตถ์ 1. ฌาน5 อากาสาเป็นผัสสะของ วิญญานันจา 2.ฌาน6 วิญญานันจา เป็นผัสสะของอากิญนันจา 3.ฌาน7อากิญนันจาเป็นผัสสะของเนวสัญญา ฌาน8 เนวสัญญาเป็นผัสสะของนิโรธ แต่ละผัสสะดับณานจึงม

ดับสังขาร ก็จะเป็นสภาวะนิโรธ ฌาน1-8 เป็นเจตสิก เป็นสังขารตัวที่ประกอบกับจิต สติปัฐฐาน ในปรมัตถธรรม จึงต้องเห็นการดำเนินไปของฌาน 1-8 อันเป็นการดำเนินไปของเจตสิก จึงจะรู้ชัดในเจตสิก เมื่อรู้ชัดในเจตส

การวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่าง ‘จิตที่มีสุญญตาเป็นวิหารธรรม’ กับ ‘ขณิกวาที’ ตามหลักฐานในพระไตรปิฎกและอรรถกถา (เอไอ รวบรวมและเรียบเรียง) บทความนี้มุ่งวิเคราะห์และขยายความถึงคว

บทนำ ฌาน (Jhāna) คือการเพ่งอารมณ์จนจิตแน่วแน่เป็นอัปปนาสมาธิ จัดเป็นกระบวนการสำคัญในการทำสมถภาวนา (การทำความสงบของจิต) ตามหลักพระพุทธศาสนา ฌานแบ่งออกเป็นสองหมวดใหญ่คือ รูปฌาน (Rūpa Jhāna) 4 และ อรูปฌ