ตำแหน่งรูปฌานจิตกับความเข้าใจในอนุบุพวิหารธรรม

จะเข้าใจจิต เข้าใจวิปัสนา เข้าใจสมถะเพื่อเอามาวิปัสนาได้  เมื่อทำอนุปุพวิหารสมาบัติเป็น  จิตนั้นอยู่ในท่ามกลางความว่าง ไม่ต้องสนใจว่าเป็นความว่างของอะไร เพราะมันไม่มีขอบเขต แต่เมื่อเรารู้ได้

วิหารธรรมคือขณะนั้น “จิตรู้อยู่กับอารมณ์อะไร” มี ปิติ สุข อุเบกขา เป็นวิหารธรรม(ฌาน2,3,) คือ มีผู้รู้ เป็นผู้ดูการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ อันเป็นผู้ถูกรู้ ผู้ถูกรู้คืออารมณ์ทางขันธ์5แต่ละขณะ

แยกจิตออกมาเป็นผู้ดู คือยกจิตขึ้นความว่าง คือทุกขณะการรับรู้“ให้มีจิตที่ว่างเบาเป็นหลักตั้งอยู่ภายใน” หลักที่ตั้งอยู่ภายใน เป็นสมาธิ อรูปฌาน เป็นอากาสา อากิญ อานันจา ในชั่วลัดนิ้วมือเด

การทำให้ฌาน4เกิดโดยฉับพลัน ก่อนเอาไปวิปัสนา 1.พระอาจารย์ประเสริฐ ฐานังกโร -จับจิตที่ห่างความว่างข้างหน้าสัก1ศอก หรือหนึ่งช่วงแขน แล้วขยายมาคลุมตัวที่นั่ง จิตตัวนี้จะเป็นเป็นจิตที่ตั้งมั่นก่อนไปภาวนาห

สติ สมาธิ ปัญญา เกิดในคราวเดียวกัน เป็นมรรคสมังคี คือ เกิดแยกรูป แยกนาม เป็นญาน1 ขณะนั้น เป็นอย่างไร สติ-มีสติเห็นกายอยู่ในความรู้สึก ทั้งอิริยาบถหลัก อิริยาบถย่อย สมาธิ-ฌานเกิดไปตามกำลังสติ รูปฌาน

อะไรคือปืติ ปิติคือสภาพจิต คือความรู้สึก(เวทนา)ขณะนั้นจิตรู้ที่กายแต่ไม่ยึดกาย จะยืนเดิน นั่งนอน ก็รู้สึกตัว รู้สึกตัวก็รู้สึกใจ รู้ทั้งกายทั้งใจ เกิดปิติอยู่ภายใน เมื่อเอาจิตที่เป็นปิติไปภาวนา จะเห็น

อย่าไปจั๊กฮ่าวกับจิตเกิดดับ จิตเกิดคือ ตัวจิตที่ไปยึดกิริยาจิตเท่านั้น ตัวจิตไปยึดอะไร ยึดรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส นั่นคือ“จิตเกิด” เมื่อภาวนา จึงเป็นการทำให้ “สภาวะเกิดนี้ดับไป&

วิหารธรรม ความหวั่นไหวโยกโคลงของกาย หรือความหวั่นไหวโยกโคลงของจิตก็ตาม ย่อมมีขึ้นไม่ได้ด้วยอำนาจแห่งการเจริญทำให้มากซึ่งอานาปานสติสมาธิ. เมื่อบุคคลเจริญทำให้มากซึ่งอานาปานสติสมาธิอยู่อย่างไร ความหวั่น

จิตมีฌานคือ“ใจ” จิตคือกิริยาใจ เมื่อกล่าวถึงจิต จิงต้องบอกได้ถึงอารมณ์ ว่าเป็นอารมณ์อะไร ที่ ใจ มีกิริยารู้อยู่ตอนนั้น การจะเห็น ”จิต“ เข้าใจจิตได้นั้นจึงต้องรู้ทั้ง “จิต