ตำแหน่งรูปฌานจิตกับความเข้าใจในอนุบุพวิหารธรรม

จะเข้าใจจิต เข้าใจวิปัสนา เข้าใจสมถะเพื่อเอามาวิปัสนาได้  เมื่อทำอนุปุพวิหารสมาบัติเป็น  จิตนั้นอยู่ในท่ามกลางความว่าง ไม่ต้องสนใจว่าเป็นความว่างของอะไร เพราะมันไม่มีขอบเขต แต่เมื่อเรารู้ได้

วิหารธรรมคือขณะนั้น “จิตรู้อยู่กับอารมณ์อะไร” มี ปิติ สุข อุเบกขา เป็นวิหารธรรม(ฌาน2,3,) คือ มีผู้รู้ เป็นผู้ดูการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ อันเป็นผู้ถูกรู้ ผู้ถูกรู้คืออารมณ์ทางขันธ์5แต่ละขณะ

สติ สมาธิ ที่ตั้งมั่นจะเกิดนามกายในความรู้สึก เป็นความตั้งมั่นที่ เห็นจิตกับกายเป็นคนละส่วนกัน แยกกันเป็นชั้นๆ กายอาจจะขยายออก จนเต็มท้องฟ้า แต่ก็เกิดอยู่ใน จิตที่เป็นบรรยากาศ จิตมีบรรยากาศล้อมรอบ

คำในพระไตรปิฎก ส่วนใหญ่ เป็นคำกิริยา ไม่ใช่คำนาม 1.รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาน เป็น กิริยารู้ 2.ดับตัวตน เป็นกิริยารู้ 3.ฌาน เป็นกิริยารู้ 4.สุญญต อนิมิต อัปณิหิต สมาธิ เป็นกิริยารู้ 5.ญาน เป็นกิ

สติ สมาธิ ปัญญา เกิดในคราวเดียวกัน เป็นมรรคสมังคี คือ เกิดแยกรูป แยกนาม เป็นญาน1 ขณะนั้น เป็นอย่างไร สติ-มีสติเห็นกายอยู่ในความรู้สึก ทั้งอิริยาบถหลัก อิริยาบถย่อย สมาธิ-ฌานเกิดไปตามกำลังสติ รูปฌาน

ความสงบเกิดที่“จิต” เป็นจิตเห็นความสงบ อันเป็นผลจากขันธ์5 มันไม่เชื่อมติดกัน มีช่องว่างระหว่างขันธ์5กับจิต เรียกว่า “ฆนบัญญัติแตก“ ดังนั้น หากทำฌานไม่ได้ จะให้จิตสงบจาก พิจารณ