มหาภูตรูปเป็นที่ตั้งของจิต

มหาภูตรูปทำให้เกิดอุปาทายรูป


รูป หรือรูปขันธ์ หรือกองร่างกาย  เกิดจากเหตุหรือสิ่งที่มาเป็นปัจจัยกันของธาตุทั้ง ๔ อันมี
  ธาตุดิน อันคือปฐวีธาตุ,
ธาตุนํ้า อันคืออาโปธาตุ,
ธาตุลม อันคือวาโยธาตุ,
และธาตุไฟ อันคือเตโชธาตุ
หรือเรียกกันอีกชื่อหนึ่งว่ามหาภูตรูป

  ธาตุดิน หมายถึง สิ่งที่มีสภาวะที่แผ่ไปหรือกินเนื้อที่ เรียกสามัญว่า ธาตุแข้นแข็งหรือธาตุดิน,
  สิ่งที่ทรงสภาพเป็นของแข้นคือข้นหรือหนาแน่น,หรือแข็งโดยธรรมชาติของมันนั่นเอง
ได้แก่ ผม ขน เล็บ ฟัน หนัง เนื้อ เอ็น กระดูก เยื่อในกระดูก ม้าม หัวใจ ตับ พังผืด ไต ปอด ไส้ใหญ่ ไส้น้อย อาหารใหม่ อาหารเก่า มันสมอง;

   ธาตุนํ้า อาโปธาตุ สภาวะที่เอิบอาบ ดูดซึม แผ่ซ่านออกไป
เรียกสามัญว่า ธาตุเหลวหรือธาตุน้ำ อันพระองค์ท่านได้จำแนกไว้ ๑๒ อย่าง คือ
ดี  เสลด  น้ำเหลืองหรือน้ำหนอง  เลือด  เหงื่อ  มันข้น  น้ำตา  เปลวมัน  น้ำมูก  น้ำลาย  ไขข้อ  มูตร

  ธาตุลม วาโยธาตุ ความเป็นของพัดไปมา ลมที่พัดขึ้นเบื้องบน
ลมพัดลงเบื้องต่ำ ลมอันอยู่ในท้อง ลมอันอยู่ในลำไส้
ลมอันแล่นไปตามอวัยวะน้อยใหญ่  ลมหายใจเข้า ลมหายใจออก
เช่น ลมหายใจอันไม่น่าปรารถนา ลมหมักหมมเหม็นเน่าอยู่ในท้อง

  ธาตุไฟ  เตโชธาตุ ความเป็นของเร่าร้อน
  สิ่งที่เป็นเครื่องอบอุ่นแห่งกาย และทั้งเป็นสิ่งที่เป็นเครื่องทรุดโทรมแห่งกาย
สิ่งที่เป็นเครื่องเร่าร้อนแห่งกายยามเมื่อเจ็บป่วยไข้  
และสิ่งที่เป็นเครื่องทำให้แปรปรวนไปด้วยดีแห่งของที่กินแล้ว ดื่มแล้ว เคี้ยวแล้ว และของที่ลิ้มรสแล้ว
กล่าวคือแปรปรวนของที่กินและลิ้มแล้วให้เป็นพลังงานและสารของเสียต่างๆออกมา

ธาตุทั้ง ๔ หรือมหาภูตรูปก็เป็นเหตุปัจจัยยังให้เกิดอุปาทายรูป ๒๔ หรือที่กันเรียกว่ารูปอาศัย กล่าวคือ
รูป ที่อาศัยเกิดสืบเนื่องต่อจากมหาภูตูรูป เป็นอายตนะต่างๆ เพศ ความสวยงาม ฯลฯ.
ดังนั้นเมื่อฝ่ายรูปรวมกับฝ่ายนามหรือจิต ก็เกิดเป็นชีวิตที่สมบูรณ์ขึ้น กล่าวคือ เมื่อครบขันธ์ทั้ง ๕