อย่างที่หลายท่านรู้กันนะครับว่าสมาธินั้นมีความสำคัญในพระพุทธศาสนา เพราะสมาธินั้นเป็นส่วนสำคัญที่จะเป็นกำลังในการเจริญวิปัสนาญาณ เมื่อมีสมาธิดีกำลังในการเจริญวิปัสนาญาณก็จะดีไปด้วย และสมาธิที่สำคัญที่เราควรจะฝึกให้ถึงเป็นเป้าหมายแรกนั่นก็คือ " ปฐมฌาน "

วิธีการฝึกเพื่อให้ได้ ปฐมฌาน นั้นมีหลากหลายวิธีตามแต่ละใครจะถนัดหรือได้รับการแนะนำสั่งสอนจากครูบาอาจารย์มา ตัวผมเองนั้นก่อนนหน้ามีโอกาสได้ฝึกสมาธิหลายวาระหลายวิธีแต่ผลยังออกมาไม่เป็นที่พอใจนัก จนมาเจอวิธีฝึกที่จะนำแบ่งปันนี้รู้สึกว่าได้ผลเป็นที่น่าพอใจ จึงถือโอกาสนี้นำมาแบ่งปันเผื่อเป็นประโยชน์แก่คนที่ต้องการฝึกซึ่งสามารถฝึกได้เองที่บ้าน หรือคนที่ฝึกอยู่เป็นปกติอาจจะนำไปใช้ฝึกหรือใช้วัดผลตัวเองได้ครับ


ก่อนจะไปถึงวิธีการฝึกขอกล่าวสักเล็กน้อยเกี่ยวกับ ปฐมฌาน

ปฐมฌานประกอบด้วยองค์ 5 คือ

1. วิตก   ความตรึกนึกคิดถึงอารมณ์ภาวนา (พุทโธ หรือที่เราถนัด)
2. วิจาร  ความใคร่ครวญทบทวนถึงองค์ภาวนานั้นๆ ครบถ้วนถูกต้องหรือไม่เพียงใด (ไม่ให้ พุทโธ ตกหล่น)
3. ปีติ    ความเอิบอิ่มใจ มีความชุ่มชื่นเบิกบานหรรษา
4. สุข    มีความสุขสันต์ทางกายและจิตใจอย่างไม่เคยมีมาในกาลก่อน เป็นความสุข อย่างประณีต
5. เอกัคคตา   มีอารมณ์เป็นหนึ่ง คือ ทรงวิตก วิจาร ปีติ สุข ไว้ได้โดยไม่มีอารมณ์ อื่นเข้ามาแทรกแซง


เสี้ยนหนามหรือศัตรูของปฐมฌานคือ " เสียง "     คนที่ฝึกถึงปฐมฌานได้ต้องไม่ " รำคาญเสียง " โดยเฉพาะเสียงที่อยู่ในขณะฝึกและเสียงนี้เป็น คีร์เวิร์ด สำหรับฝึกสมาธิในทุกระดับเลยครับ


วิธีการฝึกเพื่อให้ได้ ปฐมฌาน

ในเมื่อเสียงเป็นเสี้ยนหนามและศัตรูของ ปฐมฌาน เราก็ใช้เสียงนี้เป็นครูในการฝึกโดยที่ให้เราหาเสียงอะไรก็ได้ครับที่เรา ไม่ชอบเลย เพราะถ้าเราไม่ชอบเราจะ ไม่อยากฟังและจะรำคาญ อาจจะเปิดกับโทรศัพท์ก็ไดครับ พอเราจะเริ่มฝึกก็ขอให้เราเปิดเสียงนั้นคลอไปด้วยครับ เปิดในระดับที่ไม่ดังเกิดไปไม่เบาเกินไปตลอดเวลาในขณะที่เราฝึกนั้น และทำสมาธิควบคู่ไปด้วย หลักในการฝึกนี้คือต้องเอา ชนะ เสียงที่เปิดนี้ให้ได้

ถ้าใครก็ตามที่ชนะและสามารถทรงอารมณ์ในสมาธิได้ครบองค์ 5 ในระหว่างที่เปิดเสียงไปด้วยโดยไม่รำคาญเลยคือ

1. วิตก    ความตรึกนึกคิดถึงอารมณ์ภาวนา (พุทโธ)
2. วิจาร   ความใคร่ครวญทบทวนถึงองค์ภาวนานั้นๆ ครบถ้วนถูกต้องหรือไม่เพียงใด (ไม่ให้ พุทโธ ตกหล่น)
3. ปีติ     ความเอิบอิ่มใจ มีความชุ่มชื่นเบิกบานหรรษา
4. สุข     มีความสุขสันต์ทางกายและจิตใจอย่างไม่เคยมีมาในกาลก่อน เป็นความสุข อย่างประณีต
5. เอกัคคตา มีอารมณ์เป็นหนึ่ง คือ ทรงวิตก วิจาร ปีติ สุข ไว้ได้โดยไม่มีอารมณ์ อื่นเข้ามาแทรกแซง

สามารถทรงอารมณ์ ครบองค์ 5 เป็นหนึ่งเดียวไม่วอกแวกไม่รำคาญ ตั้งมั่นในสมาธิ แม้ว่าเสียงนั้นจะเปิดอยู่เช่นนี้ถือว่าเข้าถึง " ปฐมฌาน " ครับ


หวังเป็นอย่างยิ่งว่าคงพอมีประโยชน์นะครับ สามารถนำไปปฏิบัติได้ใครที่คิดว่าสมาธิตัวเองทรงตัวดีแล้วลองนำวิธีนี้ไปตรวจสอบดูครับ
หากมีอะไรผิดพลาดไปก็ขออภัยและน้อมรับไว้ครับ