ไม่เป็นความจริงนะครับ

ที่ว่าการออกกำลังกายหนักๆ ทำให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นและอายุการใช้งาน
จะถึงขีดจำกัดเร็ว ตายเร็วขึ้น เหมือนอายุการใช้งานของอุปกรณ์ไฟฟ้า





หัวใจคนเรา เต้นได้เอง โดยที่สมองเราไม่สามารถสั่งการได้โดยตรง
แต่มีกลุ่มเซลล์ที่คอยจ่ายไฟได้ด้วยตัวเอง อยู่ที่ผนังห้องหัวใจด้านบนขวา
เรียกว่า sinoatrial node หรือ SA node
เป็นศูนย์ที่ปรับอัตราการจ่ายไฟ ได้ด้วยตัวมันเอง
โดยมี sensor รับความต้องการของร่างกายขณะนั้นๆ
เช่น ตอนออกกำลัง เต้นเร็วขึ้น พอนอนหลับเต้นช้าลง
จ่ายไฟได้เร็วสุดเท่าไหร่ ขึ้นกับอายุ
เมื่ออายุมากขึ้น จะช้าลง อย่างที่เรามีสูตรคำนวณคร่าวๆ
maximal heart rate = 220 - อายุ นั่นหล่ะครับ

ถ้าเราออกกำลังกายมากขึ้น หรือ ระดับนักกีฬา
หัวใจของมนุษย์เรา จะเกิดการปรับตัวสามอย่างหลักๆคือ

1. การปรับตัวทางกลศาสตร์ของหัวใจ
หัวใจขยายขนาดขึ้น แต่ไม่หนานะครับ
คลายตัวรับเลือด
และบีบตัวให้เลือดออกมาได้ปริมาณมากกว่า ต่อ 1 สโตรก
ทำให้หัวใจสูบฉีดเลือดออกไปได้มากขึ้น โดยหัวใจไม่ต้องเต้นเร็วมาก
เป็นสาเหตุที่นักกีฬาอาชีพ ออกแรงเท่ากันกับเรา แต่หัวใจเค้าเต้นไม่เร็วเท่าเรา

2. การปรับตัวทางไฟฟ้า
เรื่องนี้จริงๆ ยังไม่ชัดเจน
แต่ เชื่อว่าระยะฟื้นตัวของเซลล์หัวใจและ SA node เปลี่ยนแปลงไป
เมื่อมีการออกกำลังกายไปได้ระยะหนึ่ง หรือ mechanoelectrical feedback

3. การปรับตัวของสมดุลพลังงาน
เคยได้ยินเรื่อง หยิน - หยาง มั๊ยครับ
เปรียบเทียบให้เข้าใจง่ายๆ
เมื่อออกกำลังกายสม่ำเสมอ พลังงานด้านลบ หรือ หยิน จะเด่นขึ้น
หรือเรียกว่า parasympathetic activity ในภาษาแพทย์
'slow-paced life'
ทั้งในขณะพัก ขณะออกกำลัง หรือ หยุดออกกำลัง
เช่นตอนพัก อัตราเร็วของหัวใจจะช้ากว่าคนปกติ อาจจะ 50 ครั้งต่อนาที
เมื่อหยุดออกกำลัง vagal reactivation จะทำงานได้ดีกว่า untrained athletes
หัวใจจะเต้นช้าลงได้เร็วขึ้น

การปรับตัวดังกล่าวช่วยให้หัวใจทำงานได้ดีขึ้น
ถ้าจะเราจะเอา heart rate มาคิดกันจริงๆ
ด้วยไอเดียของ MTBF แบบอุปกรณ์ไฟฟ้า
สมมุติเราอายุ 30 ออกกำลังวันละ 60 นาที 5 วันต่อสัปดาห์ ให้หัวใจเต้นเร็วขึ้นโดยเฉลี่ย 50 ครั้งต่อนาที
ออกกำลังไป 20 ปี ไม่หยุดเลย
หัวใจเราต้องเต้นเพิ่มขึ้นอีกประมาณ 15 ล้านครั้ง
แต่กำไรที่ได้จากการปรับตัวของหัวใจ สมมุติว่า resting heart rate ช้าลง 10 ครั้งต่อนาที
หัวใจเราจะเต้นน้อยลงประมาณ 100 ล้านครั้ง
ดังนั้นในช่วง 20 ปีที่ออกกำลัง หัวใจเราเต้นน้อยลง
85 ล้านครั้ง

ผมคำนวณให้เห็นภาพเฉยๆ
จะว่าไปหัวใจเราเต้นเกิน 3 พันล้านครั้งด้วยซ้ำ ถ้าเราอายุซัก 60-70 ปี
แต่จริงๆอายุขัยของหัวใจไม่เกี่ยวกับจำนวนครั้งที่เต้นครับ
แต่มันมีอายุของมันจริงๆ แต่เป็นเวลา
เมื่อถึงเวลาหนึ่งเซลล์จะเริ่มเสื่อมสภาพและหยุดทำงาน
ถึงแม้ปัจจุบันเราจะมี pacemaker ช่วยจ่ายไฟแทนกรณีที่ SA node ดับไปหรือทำงานไม่ดี
แม้แต่ เครื่องบีบตัวแทนหัวใจ (VAD)
แต่ก็ยังไม่สามารถทดแทนหัวใจจริงๆของเราได้อยู่ดี

หัวใจเราเป็นโครงสร้างที่อัจฉริยะมากๆ
ร่างกายมนุษย์เรามันมีอะไรที่ซับซ้อนกว่าที่มนุษย์ยุคนี้จะเข้าถึงมันได้
เหมือนเราส่งยานอวกาศไปดวงจันทร์ ด้วยพื้นฐานของนิวตัน
แต่ถ้าจะไปไกลกว่านั้น อาจจะต้องอาศัยอีกกรอบของความคิดก็เป็นได้