สวัสดีครับ ผม Partita ขอเสนอเนื้อหาดาราศาสตร์เรื่อง Trans-Neptunian object , Kuiper belt และ Oort cloud
ระบบสุริยะของเรา เป็นเนื้อหาที่เราเรียนกันมานานหลายสิบปีแล้ว แต่ระบบสุริยะรอบนอก และย่าน Kuiper belt - Oort cloud นั้น
เป็นอาณาบริเวณที่เพิ่งจะมีการค้นพบอะไรใหม่ ๆ เมื่อช่วงสิบปีมานี้เองครับ จนกระทั่งในเมื่อสิงหาคม ปี 2006
สหพันธ์ดาราศาสตร์สากล (International Astronomical Union : IAU) ได้เปลี่ยนสถานะดาว Pluto จากดาวเคราะห์
ไปเป็น Dwarf Planet (ดาวเคราะห์แคระ) คนทั่วไปจึงได้ให้ความสนใจเรื่องนี้มากขึ้น ,โดยเนื้อหาในกระทู้นี้
จะกล่าวเน้นไปที่ Trans-Neptunian object (วัตถุพ้นดาวเนปจูน) Kuiper belt (แถบไคเปอร์) และ Oort cloud (เมฆออร์ต) ครับ
Trans-Neptunian object (วัตถุพ้นดาวเนปจูน)
วัตถุพ้นดาวเนปจูน (Trans-Neptunian object เรียกย่อว่า : TNO) เป็นวัตถุอวกาศที่มีวงโคจรรอบดวงอาทิตย์ที่ไกลเกินกว่า
วงโคจรเฉลี่ยของดาวเนปจูน ,TNO นี้มีความยากในการสำรวจ เนื่องจากเป็นลักษณะเป็นหิน-น้ำแข็ง ขนาดเล็ก
และมีระยะห่างไกล มีความเย็นจัด ทำให้การตรวจจับการ radiation ของวัตถุดังกล่าวได้ยาก ต้องใช้กล้องโทรทรรศน์อวกาศเท่านั้น
TNO อยู่ในบริเวณที่ถัดจากวงโคจรของดาวเนปจูน เรียกว่า พื้นที่แถบไคเปอร์ (Kuiper Belt) และ แถบหินกระจาย (scattered disc)
สองย่านนี้เป็นพื้นที่ย่อยที่เป็นที่อยู่ของ TNO ครับ
TNO อยู่บริเวณใดของระบบสุริยะ ?
TNO อยู่ถัดจากวงโคจรของดาวเนปจูน มีระยะห่างประมาณ 30 - 60 AU (หน่วยดาราศาสตร์) รายละเอียดตามภาพนี้
TNO ที่สำคัญมีอะไรบ้าง
TNO ที่เรารู้จักดี คือ ดาวเคราะห์แคระ Pluto ครับ ก่อนหน้านี้เรารู้จัก Pluto ในนามดาวเคราะห์ แต่ในปี 2006 สหพันธ์ดาราศาสตร์สากล
ได้จัดให้ Pluto ไปเป็นดาวเคราะห์แคระ (Dwarf Planet) นอกนั้นก็จะมีดาวเคราะห์แคระอีก 3 ดวงคือ Makemake , Haumea และ Eris
และ TNO อีก 2 ดวงคือ Quaoar และ Sedna
ภาพแสดงวงโคจรของ TNO (ทั้งประเภทดาวเคราะห์แคระ และ TNO ที่ไม่จัดเป็นดาวเคราะห์แคระ)
ภาพแสดงขนาดของ TNO เทียบกับโลก
รายละเอียดของ TNO ที่สำคัญ (โดยสรุป)
1. Eris
Eris หรืออีกชื่อเป็น code name คือ 2003 UB313 เป็นดาวเคราะห์แคระดวงใหญ่ที่สุดในระบบสุริยะที่ถูกค้นพบในปัจจุบัน
มีขนาดใหญ่กว่า Pluto มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2,400 กิโลเมตร มีดาวบริวาร 1 ดวง คือ Dysnomia
โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 560 ปี
ภาพแสดงวงโคจรของ Eris
ภาพนี้คือภาพแสดงการเคลื่อนที่ของ Eris โดยถ่าย 3 frame ใน 3 ชั่วโมง
2. Pluto
ดาว Pluto เป็นดาวเคราะห์แคระที่ค้นพบมาตั้งแต่ปี 1930 เป็นดาวเคราะห์แคระใหญ่อันดับ 2 ของระบบสุริยะ
มีดาวบริวาร 5 ดวง คือ Charon , Nix, Hydra, Kerberos และ Styx
เส้นผ่านศูนย์กลาง 2,390 กิโลเมตร โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 247 ปี และเมื่อวันที่ 24 สิงหาคม 2549
ที่ประชุมสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล กรุงปราก สาธารณรัฐเช็ก ประกอบด้วยนักดาราศาสตร์กว่า 2,500 คนจาก 75 ประเทศทั่วโลก
ได้ประชุมกำหนดนิยามของดาวเคราะห์ใหม่ ทำให้ Pluto ถูกลดชั้นไปเป็นดาวเคราะห์แคระ
วงโคจรของ Pluto
3. Makemake
มาคีมาคี (Makemake) หรือในชื่อ code name 2005 FY9 เป็นดาวเคราะห์แคระที่ใหญ่ที่สุดเป็นอันดับที่ 3 ในระบบสุริยะ
และเป็นหนึ่งในสองวัตถุที่ใหญ่ที่สุดของ TNO ,มีเส้นผ่านศูนย์กลางสามในสี่ของ Pluto ไม่มีดวงจันทร์บริวาร
อุณหภูมิเฉลี่ยที่ต่ำมากของดาวดวงนี้ (ประมาณ 30 เคลวิน) แสดงให้เห็นว่าพื้นผิวของมันถูกปกคลุมด้วยมีเทน อีเทน
และอาจจะมีไนโตรเจนแข็งด้ว ,โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 310 ปี
ภาพการโคจรของ Makemake (เทียบกับ Pluto และ Eris)
4. Haumea
เฮาเมอา (Haumea) หรือในชื่อ code name 2003 EL61 เป็นดาวเคราะห์แคระที่ใหญ่ที่สุดเป็นอันดับที่ 4 ในระบบสุริยะ
มีดาวบริวาร 2 ดวงคือ Hi'iaka และ Namaka โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 283 ปี
ภาพการโคจรของ Haumea
5. Sedna
Sedna เป็น TNO ที่อยู่ไกลกว่าบริเวณแถบไคเปอร์ ยู่ในกลุ่มเมฆออร์ต อยู่ไกลกว่าดาวพลูโตประมาณ 3 เท่า
มีอุณหภูมิพื้นผิวต่ำราว -261 องศา C พื้นผิวของดาวเป็นสีแดง ไม่มีดาวบริวาร คาดว่ามีขนาดประมาณ 2 ใน 3 ของดาวพลูโต
ชื่อ Sedna มาจากเทพเจ้าแห่งท้องทะเลของชาวเอสกิโมในเขตอาร์กติก โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 11,478 ปี
ภาพจินตนาการของ Sedna
ภาพวงโคจรของ Sedna ซึ่งยาวมาก จึงใช้เวลานานถึงหมื่นกว่าปีกว่าจะครบรอบดวงอาทิตย์
6. Quaoar
ควาอัวร์ (Quaoar) หรือในชื่อ code name ว่า 2002 LM60 เป็น TNO บริเวณแถบไคเปอร์ ค้นพบเมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 2002
มีดาวบริวาร 1 ดวง คือ Weywot มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1,074 กิโลเมตร โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 285 ปี
ภาพการโคจรของ Quaoar
แถบไคเปอร์ (Kuiper Belt)
Kuiper Belt คือบริเวณที่อยู่เลยวงโคจรของดาวเนปจูนออกไป มีบริเวณกว้าง 3,500 ล้านไมล์ มีก้อนวัตถุแข็ง
เป็นน้ำแข็งขนาดเล็กจำนวนมากโคจรรอบดวงอาทิตย์ ลักษณะคล้ายกับแถบดาวเคราะห์น้อยระหว่างวงโคจรของดาวอังคารกับดาวพฤหัส
จากองค์ประกอบส่วนใหญ่เป็นน้ำแข็งเชื่อกันว่าก้อนน้ำแข็งเหล่านี้เป็นแหล่งกำเนิดของดาวหางคาบสั้น
ภาพแสดงอาณาบริเวณของ Kuiper Belt (ภาพนำมาจาก Sunflower Cosmos)
แถบหินกระจาย (scattered disc)
แถบหินกระจาย (scattered disc) คือย่านวัตถุไกลในระบบสุริยะที่มีดาวเคราะห์น้ำแข็งขนาดเล็กกระจัดกระจายอยู่ห่างๆ กัน
scattered disc เป็นพื้นที่ย่อยในพื้นที่ของ TNO
เมฆออร์ต (Oort cloud)
เมฆออร์ต (Oort cloud) คือ ชั้นเมฆในอวกาศที่ล้อมรอบระบบสุริยะอยู่เป็นทรงกลม บริเวณเมฆเหล่านี้อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์
ออกไปราว 50,000 - 100,000 AU ตำแหน่งของเมฆออร์ตนั้นอยู่ห่าง 1 ใน 4 ของระยะทางไปยัง Proxima Centauri
วัตถุในกลุ่มเมฆออร์ตคือเศษเหลือจากการสร้างดาวเคราะห์ เป็นก้อนน้ำแข็งสกปรก มีส่วนประกอบไปด้วย น้ำแข็ง
คาร์บอนไดออกไซด์ มีเทน แอมโมเนีย ฝุ่น และ หิน มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางตั้งแต่ไม่กี่กิโลเมตรไปจนถึงหลายสิบกิโลเมตร
จบแล้วครับ ขอขอบคุณที่เข้ามาอ่าน
เนื้อหาทั้งหมด แปล / เรียบเรียงจากหลาย page ของ WikiPedia
:: กระทู้ดาราศาสตร์ :: ว่าด้วย Trans-Neptunian object (TNO) , Kuiper belt และ Oort cloud
ระบบสุริยะของเรา เป็นเนื้อหาที่เราเรียนกันมานานหลายสิบปีแล้ว แต่ระบบสุริยะรอบนอก และย่าน Kuiper belt - Oort cloud นั้น
เป็นอาณาบริเวณที่เพิ่งจะมีการค้นพบอะไรใหม่ ๆ เมื่อช่วงสิบปีมานี้เองครับ จนกระทั่งในเมื่อสิงหาคม ปี 2006
สหพันธ์ดาราศาสตร์สากล (International Astronomical Union : IAU) ได้เปลี่ยนสถานะดาว Pluto จากดาวเคราะห์
ไปเป็น Dwarf Planet (ดาวเคราะห์แคระ) คนทั่วไปจึงได้ให้ความสนใจเรื่องนี้มากขึ้น ,โดยเนื้อหาในกระทู้นี้
จะกล่าวเน้นไปที่ Trans-Neptunian object (วัตถุพ้นดาวเนปจูน) Kuiper belt (แถบไคเปอร์) และ Oort cloud (เมฆออร์ต) ครับ
Trans-Neptunian object (วัตถุพ้นดาวเนปจูน)
วัตถุพ้นดาวเนปจูน (Trans-Neptunian object เรียกย่อว่า : TNO) เป็นวัตถุอวกาศที่มีวงโคจรรอบดวงอาทิตย์ที่ไกลเกินกว่า
วงโคจรเฉลี่ยของดาวเนปจูน ,TNO นี้มีความยากในการสำรวจ เนื่องจากเป็นลักษณะเป็นหิน-น้ำแข็ง ขนาดเล็ก
และมีระยะห่างไกล มีความเย็นจัด ทำให้การตรวจจับการ radiation ของวัตถุดังกล่าวได้ยาก ต้องใช้กล้องโทรทรรศน์อวกาศเท่านั้น
TNO อยู่ในบริเวณที่ถัดจากวงโคจรของดาวเนปจูน เรียกว่า พื้นที่แถบไคเปอร์ (Kuiper Belt) และ แถบหินกระจาย (scattered disc)
สองย่านนี้เป็นพื้นที่ย่อยที่เป็นที่อยู่ของ TNO ครับ
TNO อยู่บริเวณใดของระบบสุริยะ ?
TNO อยู่ถัดจากวงโคจรของดาวเนปจูน มีระยะห่างประมาณ 30 - 60 AU (หน่วยดาราศาสตร์) รายละเอียดตามภาพนี้
TNO ที่สำคัญมีอะไรบ้าง
TNO ที่เรารู้จักดี คือ ดาวเคราะห์แคระ Pluto ครับ ก่อนหน้านี้เรารู้จัก Pluto ในนามดาวเคราะห์ แต่ในปี 2006 สหพันธ์ดาราศาสตร์สากล
ได้จัดให้ Pluto ไปเป็นดาวเคราะห์แคระ (Dwarf Planet) นอกนั้นก็จะมีดาวเคราะห์แคระอีก 3 ดวงคือ Makemake , Haumea และ Eris
และ TNO อีก 2 ดวงคือ Quaoar และ Sedna
ภาพแสดงวงโคจรของ TNO (ทั้งประเภทดาวเคราะห์แคระ และ TNO ที่ไม่จัดเป็นดาวเคราะห์แคระ)
ภาพแสดงขนาดของ TNO เทียบกับโลก
รายละเอียดของ TNO ที่สำคัญ (โดยสรุป)
1. Eris
Eris หรืออีกชื่อเป็น code name คือ 2003 UB313 เป็นดาวเคราะห์แคระดวงใหญ่ที่สุดในระบบสุริยะที่ถูกค้นพบในปัจจุบัน
มีขนาดใหญ่กว่า Pluto มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 2,400 กิโลเมตร มีดาวบริวาร 1 ดวง คือ Dysnomia
โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 560 ปี
ภาพแสดงวงโคจรของ Eris
ภาพนี้คือภาพแสดงการเคลื่อนที่ของ Eris โดยถ่าย 3 frame ใน 3 ชั่วโมง
2. Pluto
ดาว Pluto เป็นดาวเคราะห์แคระที่ค้นพบมาตั้งแต่ปี 1930 เป็นดาวเคราะห์แคระใหญ่อันดับ 2 ของระบบสุริยะ
มีดาวบริวาร 5 ดวง คือ Charon , Nix, Hydra, Kerberos และ Styx
เส้นผ่านศูนย์กลาง 2,390 กิโลเมตร โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 247 ปี และเมื่อวันที่ 24 สิงหาคม 2549
ที่ประชุมสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล กรุงปราก สาธารณรัฐเช็ก ประกอบด้วยนักดาราศาสตร์กว่า 2,500 คนจาก 75 ประเทศทั่วโลก
ได้ประชุมกำหนดนิยามของดาวเคราะห์ใหม่ ทำให้ Pluto ถูกลดชั้นไปเป็นดาวเคราะห์แคระ
วงโคจรของ Pluto
3. Makemake
มาคีมาคี (Makemake) หรือในชื่อ code name 2005 FY9 เป็นดาวเคราะห์แคระที่ใหญ่ที่สุดเป็นอันดับที่ 3 ในระบบสุริยะ
และเป็นหนึ่งในสองวัตถุที่ใหญ่ที่สุดของ TNO ,มีเส้นผ่านศูนย์กลางสามในสี่ของ Pluto ไม่มีดวงจันทร์บริวาร
อุณหภูมิเฉลี่ยที่ต่ำมากของดาวดวงนี้ (ประมาณ 30 เคลวิน) แสดงให้เห็นว่าพื้นผิวของมันถูกปกคลุมด้วยมีเทน อีเทน
และอาจจะมีไนโตรเจนแข็งด้ว ,โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 310 ปี
ภาพการโคจรของ Makemake (เทียบกับ Pluto และ Eris)
4. Haumea
เฮาเมอา (Haumea) หรือในชื่อ code name 2003 EL61 เป็นดาวเคราะห์แคระที่ใหญ่ที่สุดเป็นอันดับที่ 4 ในระบบสุริยะ
มีดาวบริวาร 2 ดวงคือ Hi'iaka และ Namaka โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 283 ปี
ภาพการโคจรของ Haumea
5. Sedna
Sedna เป็น TNO ที่อยู่ไกลกว่าบริเวณแถบไคเปอร์ ยู่ในกลุ่มเมฆออร์ต อยู่ไกลกว่าดาวพลูโตประมาณ 3 เท่า
มีอุณหภูมิพื้นผิวต่ำราว -261 องศา C พื้นผิวของดาวเป็นสีแดง ไม่มีดาวบริวาร คาดว่ามีขนาดประมาณ 2 ใน 3 ของดาวพลูโต
ชื่อ Sedna มาจากเทพเจ้าแห่งท้องทะเลของชาวเอสกิโมในเขตอาร์กติก โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 11,478 ปี
ภาพจินตนาการของ Sedna
ภาพวงโคจรของ Sedna ซึ่งยาวมาก จึงใช้เวลานานถึงหมื่นกว่าปีกว่าจะครบรอบดวงอาทิตย์
6. Quaoar
ควาอัวร์ (Quaoar) หรือในชื่อ code name ว่า 2002 LM60 เป็น TNO บริเวณแถบไคเปอร์ ค้นพบเมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 2002
มีดาวบริวาร 1 ดวง คือ Weywot มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 1,074 กิโลเมตร โคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลา 285 ปี
ภาพการโคจรของ Quaoar
แถบไคเปอร์ (Kuiper Belt)
Kuiper Belt คือบริเวณที่อยู่เลยวงโคจรของดาวเนปจูนออกไป มีบริเวณกว้าง 3,500 ล้านไมล์ มีก้อนวัตถุแข็ง
เป็นน้ำแข็งขนาดเล็กจำนวนมากโคจรรอบดวงอาทิตย์ ลักษณะคล้ายกับแถบดาวเคราะห์น้อยระหว่างวงโคจรของดาวอังคารกับดาวพฤหัส
จากองค์ประกอบส่วนใหญ่เป็นน้ำแข็งเชื่อกันว่าก้อนน้ำแข็งเหล่านี้เป็นแหล่งกำเนิดของดาวหางคาบสั้น
ภาพแสดงอาณาบริเวณของ Kuiper Belt (ภาพนำมาจาก Sunflower Cosmos)
แถบหินกระจาย (scattered disc)
แถบหินกระจาย (scattered disc) คือย่านวัตถุไกลในระบบสุริยะที่มีดาวเคราะห์น้ำแข็งขนาดเล็กกระจัดกระจายอยู่ห่างๆ กัน
scattered disc เป็นพื้นที่ย่อยในพื้นที่ของ TNO
เมฆออร์ต (Oort cloud)
เมฆออร์ต (Oort cloud) คือ ชั้นเมฆในอวกาศที่ล้อมรอบระบบสุริยะอยู่เป็นทรงกลม บริเวณเมฆเหล่านี้อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์
ออกไปราว 50,000 - 100,000 AU ตำแหน่งของเมฆออร์ตนั้นอยู่ห่าง 1 ใน 4 ของระยะทางไปยัง Proxima Centauri
วัตถุในกลุ่มเมฆออร์ตคือเศษเหลือจากการสร้างดาวเคราะห์ เป็นก้อนน้ำแข็งสกปรก มีส่วนประกอบไปด้วย น้ำแข็ง
คาร์บอนไดออกไซด์ มีเทน แอมโมเนีย ฝุ่น และ หิน มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางตั้งแต่ไม่กี่กิโลเมตรไปจนถึงหลายสิบกิโลเมตร
จบแล้วครับ ขอขอบคุณที่เข้ามาอ่าน
เนื้อหาทั้งหมด แปล / เรียบเรียงจากหลาย page ของ WikiPedia