เพลงเขมรไทรโยค
เป็นเพลงไทยเดิม
พระนิพนธ์โดย สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
เมื่อครั้งตามเสด็จ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เสด็จพระราชดำเนินประพาสน้ำตกไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี
เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๑


สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์
ทรงพระนิพนธ์โดยได้เค้ามาจากเพลง "เขมรกล่อมลูก"
ซึ่งเป็นเพลง ๒ ชั้น
โดยทรงดัดแปลงขึ้นใหม่ เป็นเพลง ๓ ชั้น
กับได้ทรงพระนิพนธ์บทร้องประกอบ
บรรยายถึงความงดงามของธรรมชาติ
แล้วประทานนามว่า "เขมรไทรโยค"

ออกแสดงครั้งแรก
ในงานพระราชพิธีเฉลิมพระชนม์พรรษา
ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
เมื่อวันที่ ๒๐ กันยายน พ.ศ. ๒๔๓๑

ต่อมา ได้ถูกตัดทอนให้เป็นเพลงชั้นเดียว
เนื้อร้องโดย คุณครูจันทนา พิจิตรคุรุการ
และขยายเป็นเพลง ๓ ชั้น
เมื่อ พ.ศ. ๒๔๙๑

โดย คุณครูหลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง)
กลายเป็น "เพลงเถา" ขึ้นมา

ในที่นี้
จะขออนุญาตนำเสนอ
เพียงเพลงสามชั้น
ในเนื้อร้องต้นฉบับเดิม
ซึ่งเปนที่รู้จักกันอย่างแพร่หลาย ครับ.

บรรยายความ ตามไท้ เสด็จยาตร
ยังไทรโยค ประพาส พนาสณฑ์

(น้องเอย . . . เจ้าไม่เคยเห็น)

ไม้ไร่ หลายพันธ์คละ ขึ้นปะปน
ที่ชายชล เขาชะโงก เปนโกรกธาร

น้ำพุพุ่งซ่าน
ไหลมาฉาดฉาน
เห็นตระการ
มันไหลจอกโครม
จอกโครม
มันดังจ้อกจ้อก
จ้อกจ้อก โครมโครม

น้ำใส ไหลจนดู หมู่มัสยา
กี่เหล่าหลาย ว่ายมา ก็เห็นโฉม

(น้องเอย . . .  เจ้าไม่เคยเห็น)

ยินปักษา ซ้องเสียง เพียงประโคม
เมื่อยามเย็น พยับโพยม ร้องเรียกรัง

เสียงนกยูงทอง
มันร้องโด่งดัง
หูเราฟัง
มันร้องกระโต้งโฮง
กระโต้งโฮง

มันดังก้อก ก้อก
ก้อกก้อก กระโต้งโฮง.