เครือข่ายถนนโรมันมีมากกว่าที่คิดถึงสองเท่า

.


โครงการทำแผนที่ดิจิตอลใหม่พบว่า
เครือข่ายถนนโรมันมีขนาดใหญ่
เป็นสองเท่าของที่เคยคาดการณ์ไว้

แผนที่ดิจิทัลใหม่นี้ช่วยเพิ่ม
เครือข่ายถนนโรมันได้เกือบ 100%
ทีมวิจัยนานาชาติได้สร้างแผนที่ใหม่
ของจักรวรรดิโรมัน ซึ่งขยายเครือข่าย
ถนนโบราณมากกว่า 100,000 กิโลเมตร

แน่นอนว่ามีคำกล่าวที่ว่า
ถนนทุกสายมุ่งสู่โรม
เป็นความจริงที่ว่า เมืองใหญ่หลายแห่ง
ในจักรวรรดิโรมันเชื่อมโยงกัน
ด้วยถนนสายหลักไปยังเมืองหลวง

แต่ถนนสายรองในเครือข่าย
ยังไม่ได้รับการศึกษาอย่างละเอียด
Tom Brughmans นักโบราณคดี
Aarhus University ใน Denmark
และผู้ร่วมเขียนงานวิจัยที่อธิบาย
เกี่ยวกับถนนสายดังกล่าว ซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร
Scientific Data เมื่อ 6 พฤศจิกายน 2025
.
.

" ประวัติศาสตร์การวิจัยถนนโรมันกว่า 200 ปี
มุ่งเน้นไปที่ ทางหลวง ของโรมันเป็นอย่างมาก
แม้จะแลกมาด้วยการลดทอน
ความรู้เกี่ยวกับถนนไร้ชื่อ หรือ
ตรอกซอกซอยในชนบท ก็ตาม "
Tom Brughmans กล่าวกับ
Live Science ทางอีเมล

ท่านและเพื่อนร่วมงาน
ได้สร้างแผนที่ดิจิทัลฉบับใหม่
ของถนนโรมันในยุโรป ตะวันออกใกล้
และแอฟริกาเหนือ เรียกว่า Itiner-e
เพื่อทำความเข้าใจ ความเชื่อมโยง
ภายในจักรวรรดิโรมันให้ดีขึ้น
โดยครอบคลุมพื้นที่สูงสุดในปี ค.ศ. 150
แพลตฟอร์ม Itiner-e เปิดให้เข้าถึงได้
และจากการศึกษาพบว่ามีข้อมูลเชิงพื้นที่
ความละเอียดสูงบนถนนโรมัน
ซึ่งได้มาจากข้อมูลทางประวัติศาสตร์
โบราณคดี แผนที่ภูมิประเทศ
และข้อมูลการสำรวจระยะไกล

แผนที่ที่ได้มีความยาว 300,000 กิโลเมตร
ซึ่งมากกว่าแผนที่อื่น ๆ ถึงสองเท่า
และเครือข่ายถนนอันกว้างใหญ่นี้
แสดงให้เห็นถึงอำนาจของจักรวรรดิโรมัน
.
.

" เครือข่ายถนนขนาดใหญ่ที่ผสานรวมนี้
ถือเป็นตัวเปลี่ยนเกมประวัติศาสตร์
นี่หมายความว่าเป็นครั้งแรกที่โรคระบาด
เศรษฐกิจเฟื่องฟู หรือศาสนาใหม่
อาจลุกลามไปทั่วโลก
และเปลี่ยนแปลงโลกได้ "
Tom Brughmans กล่าว

ตัวอย่างหนึ่งที่เด่นชัดคือ
โรคระบาดกาฬโรคน Antonine Plague
ซึ่งปะทุขึ้นในปี ค.ศ. 165
และสร้างความเสียหายอย่างใหญ่หลวง
ให้กับจักรวรรดิโรมัน
ส่งผลให้มีคนตายราว 1/4 ของจักรวรรดิ์

" ด้วยการทำแผนที่ถนนโบราณ
พื้นที่ทำให้เกิดโรคระบาดแอนโทนีน
เราจึงได้กรณีศึกษาอายุ 2,000 ปี
เกี่ยวกับผลกระทบทางสังคม
จากโรคระบาดที่ผ่านม่ฃา
ยาวนานหลายศตวรรษแล้ว "
Tom Brughmans กล่าว
.
.

“ Itiner-e เป็นเครื่องมือดิจิทัล
ที่มีประโยชน์ที่จะช่วยเพิ่มความเข้าใจ
ของผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับโลกโรมัน
ผู้เขียนได้ทำการตรวจสอบข้อมูลอย่างละเอียด
เพื่อรวบรวมชุดข้อมูลถนนของโรมัน

แผนที่ Itiner-e ยังมีช่องว่างบางส่วน
ซึ่งอาจเป็นผลมาจากข้อมูลที่มีอยู่
รวมถึงความยากลำบาก
ที่แม้แต่ผู้เชี่ยวชาญก็ยังพบว่า
ในการจำแนกประเภทถนนโรมันต่าง ๆ
ในบันทึกทางโบราณคดี

ชุดข้อมูลใหม่นี้ ประกอบด้วย
ถนนสายรองเกือบ 200,000 กิโลเมตร
แต่คาดว่าตัวเลขนี้อาจเพิ่มขึ้นได้อีก

ดังนั้น Tom Brughmans และเพื่อนร่วมงาน
จึงมองว่าแผนที่ใหม่นี้เป็น
การกระตุ้นการตัดสินใจ
โดยแสดงให้ผู้เชี่ยวชาญคนอื่น ๆ เห็นว่า
ยังมีช่องว่างทางประวัติศาสตร์หลงเหลืออยู่
หรือจุดที่ต้องขุดค้นทางโบราณคดี

เรารู้ว่ายังมีถนนอีกหลายสายที่ยังไม่พบ "
Jeffrey Becker
นักโบราณคดีเมดิเตอร์เรเนียน
Binghamton University ใน New York
ซึ่งไม่ได้มีส่วนร่วมในการศึกษานี้
กล่าวกับ Live Science ทางอีเมล
.
.


เรียบเรียง/ที่มา

livescience
.

---

.
ม้าด่วนส่งสาส์น

ระบบม้าด่วนของโรมัน (Cursus Publicus)
ถูกจัดตั้งขึ้นเพื่อวัตถุประสงค์หลัก
ในการส่งข้อมูลราชการ คำสั่งทางทหาร
และการเดินทางของเจ้าหน้าที่รัฐ

จุดพัก (Stationes หรือ Mansiones)
มีอยู่ตลอดเส้นทางหลักของโรมัน
และมีหลายประเภท เช่น

Mutationes เป็นสถานีสำหรับเปลี่ยนม้า
เพื่อให้ม้าที่เดินทางมาได้พักผ่อน
และม้าตัวใหม่ที่สดกว่าเดินทางต่อไปได้
มักจะอยู่ห่างกันประมาณ 10-15 ไมล์โรมัน
(ประมาณ 15-22 กิโลเมตร)

Mansiones เป็นสถานีขนาดใหญ่กว่า
มีที่พักสำหรับผู้เดินทางและม้า
รวมถึงสิ่งอำนวยความสะดวกอื่น ๆ
มักจะอยู่ห่างกันประมาณ 20-30 ไมล์โรมัน
(ประมาณ 30-45 กิโลเมตร)

ในบางช่วงของเส้นทางที่สำคัญ/เร่งด่วน
อาจมีการจัดสถานีเปลี่ยนม้าที่ถี่กว่านี้
เพื่อให้การเดินทางเป็นไป
อย่างต่อเนื่องและรวดเร็วที่สุด

ความเร็วและระยะทางสูงสุด

โดยทั่วไป ม้าด่วนโรมันเดินทางได้
ประมาณ 50-75 ไมล์โรมันต่อวัน
(ประมาณ 75-110 กิโลเมตรต่อวัน)
ในสภาวะปกติและบนถนนที่ดี

ในกรณีเร่งด่วนและใช้ระบบ
เปลี่ยนม้าอย่างมีประสิทธิภาพ
ข้อความสำคัญสามารถเดินทางได้
ไกลถึง 150-200 ไมล์โรมันต่อวัน
(ประมาณ 220-300 กิโลเมตรต่อวัน)
หรืออาจจะเร็วกว่านั้นในบางสถานการณ์
แต่ก็เป็นข้อยกเว้น

ระยะเวลาไกลสุด

สำหรับการเดินทางจากปลายด้านหนึ่ง
ของจักรวรรดิไปยังอีกด้านหนึ่ง
อาจใช้เวลาเป็นสัปดาห์หรือเป็นเดือน
ขึ้นอยู่กับระยะทางและสภาพเส้นทาง
ตัวอย่างเช่น การเดินทางจากกรุงโรม
ไปยังบริเตน อาจใช้เวลาหลายสัปดาห์
.

---

.

ระบบม้าด่วนของจีน (驿站 - Yìzhàn
หรือ Posthouse System)
มีประวัติยาวนานกว่าของโรมัน
และมีขนาดที่ใหญ่โตซับซ้อนกว่ามาก
โดยเฉพาะในราชวงศ์หยวน (มองโกล)
ที่มีการขยายเครือข่ายอย่างมหาศาล
เพื่อรองรับการปกครองจักรวรรดิอันกว้างใหญ่

จุดพัก (驿站 - Yìzhàn)
สถานีไปรษณีย์หรือสถานีม้าด่วนของจีน
มีอยู่ทั่วไปและมีขนาดแตกต่างกันไป
มีทั้งสำหรับเปลี่ยนม้า พักผ่อน กินอาหาร
และในสถานีขนาดใหญ่
ยังมีสิ่งอำนวยความสะดวกครบครัน

โดยทั่วไป สถานีเหล่านี้จะอยู่ห่างกัน
ประมาณ 25-30 ลี้จีน
(ประมาณ 12-15 กิโลเมตร)
หรือบางทีอาจจะห่างกันถึง 50 ลี้
(ประมาณ 25 กิโลเมตร)
ขึ้นอยู่กับสภาพภูมิประเทศ
และความสำคัญของเส้นทาง

ในเส้นทางที่สำคัญมาก
และมีการส่งสารเร่งด่วน
อาจมีการจัดสถานีที่ถี่กว่านี้
เพื่อให้ม้าสามารถวิ่งได้เต็มที่
และมีการเปลี่ยนม้าบ่อยครั้ง

ความเร็วและระยะทางสูงสุด
ระบบม้าด่วนของจีนทำความเร็วได้สูงมาก
โดยเฉพาะในช่วงราชวงศ์หยวน
ที่มีการปรับปรุงและบริหารจัดการอย่างดี

การส่งสารปกติ
อาจทำได้ประมาณ 100-150 ลี้ต่อวัน
(ประมาณ 50-75 กิโลเมตรต่อวัน)

การส่งสารเร่งด่วน (急递 - Jídì)
สามารถทำความเร็วได้ถึง 300-400 ลี้ต่อวัน
(ประมาณ 150-200 กิโลเมตรต่อวัน)
โดยมีการเปลี่ยนม้าและคนขี่บ่อยครั้ง

ในกรณีที่เร่งด่วนที่สุด
อาจเดินทางได้ถึง 500-600 ลี้ต่อวัน
(ประมาณ 250-300 กิโลเมตรต่อวัน)
หรือมากกว่านั้น โดยใช้ม้าที่เร็วที่สุด
และคนขี่ที่ผลัดเปลี่ยนกันอย่างต่อเนื่อง

ระยะเวลาไกลสุด
เช่นเดียวกับโรมัน การเดินทางข้ามจักรวรรดิ
อันกว้างใหญ่ของจีนย่อมใช้เวลานาน
หลายสัปดาห์หรือเป็นเดือน
แม้ระบบจะรวดเร็วมาก
แต่ระยะทางที่ครอบคลุมก็มหาศาล
.
.