ประวัติศาสตร์ การออกแบบ และการปฏิบัติการของเครื่องบินขับไล่ไอพ่น ซาบ 29 ทุนนัน (Saab 29 Tunnan) ซึ่งเป็นเครื่องบินรบรุ่นสำคัญของสวีเดนในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง
1. การพัฒนาและการออกแบบ (The Barrel: ถังเบียร์บินได้)
ที่มา: ทุนนัน เป็นเครื่องบินรบที่ใช้เครื่องยนต์เทอร์โบเจ็ตลำดับที่สองที่พัฒนาขึ้นในสวีเดน (ลำแรกคือ Saab 21R ที่ดัดแปลงจากเครื่องยนต์ลูกสูบ) และเป็น เครื่องบินขับไล่ปีกเฉียงลำแรกในยุโรปตะวันตก ที่ผลิตขึ้นหลังสงคราม
ชื่อและรูปลักษณ์: มีชื่อเล่นว่า "ถังเบียร์" (The Barrel หรือ Tunnan) หรือ "ถังบิน" (Flygande Tunnan) เนื่องจากลำตัวมีลักษณะ กลมป้อมคล้ายถัง ซึ่งมาจากการติดตั้งเครื่องยนต์เทอร์โบเจ็ต de Havilland Ghost
เทคโนโลยีสำคัญ:
ปีกเฉียง: การออกแบบเริ่มต้นใช้ปีกตรง แต่ต่อมาได้เปลี่ยนมาใช้ ปีกเฉียง 25 องศา หลังได้รับข้อมูลงานวิจัยด้านอากาศพลศาสตร์ของเยอรมนี (รวมถึงแบบแปลนของ Messerschmitt P.1101) เพื่อลดแรงต้านที่ความเร็วสูง
โครงสร้าง: เพื่อให้ปีกบางที่สุด ชุดล้อลงจอดจึงพับเก็บในลำตัว ไม่ใช่ในปีก
เครื่องยนต์: ใช้เครื่องยนต์ de Havilland Ghost ที่ให้กำลัง 22.4 kN และรุ่นสุดท้ายคือ J 29F ติดตั้ง ระบบสันดาปท้าย (afterburner) ที่ประสบความสำเร็จเป็นครั้งแรกของเครื่องยนต์ไอพ่นอังกฤษ
ความปลอดภัย: มีการใช้ เก้าอี้ดีดตัว (ejection seat) ที่ Saab พัฒนาขึ้นมาตั้งแต่ปี 1943
2. รุ่นและการผลิต
การสั่งผลิตและการบินครั้งแรก: กองทัพอากาศสวีเดนสั่งเครื่องต้นแบบ J 29 สามลำในปี 1946 โดยเครื่องต้นแบบลำแรกบินครั้งแรกในวันที่ 1 กันยายน 1948 ซึ่งการทดสอบแสดงให้เห็นว่าสมรรถนะดีกว่าที่คาดการณ์ไว้
การผลิต: มีการผลิตรวมทั้งสิ้น 661 ลำ ระหว่างปี 1950 ถึง 1956 ซึ่งเป็นการผลิตเครื่องบิน Saab ที่มากที่สุด
สายพันธุ์หลัก:
J 29A, J 29B, J 29E: เครื่องบินขับไล่รุ่นแรกและรุ่นปรับปรุง
J 29F: รุ่นสุดท้ายที่ติดตั้งสันดาปท้าย (afterburner)
S 29C: รุ่นลาดตระเวนทางอากาศโดยเฉพาะ
3. ประวัติการปฏิบัติการ (สมรภูมิและสถิติ)
สถิติความเร็วโลก: J 29 แสดงสมรรถนะที่ยอดเยี่ยม โดยทำ สถิติความเร็วโลก ในเส้นทางปิด 500 km ได้ในปี 1954 และรุ่นลาดตระเวน S 29C ทำสถิติในเส้นทางปิด 1,000 km ได้ในปี 1955
อุบัติเหตุ: ในช่วงแรกของการประจำการ มีสถิติอุบัติเหตุที่สูง (นักบินเสียชีวิต 99 นาย) สาเหตุหลักคือ นักบินขาดประสบการณ์การบินเครื่องบินปีกเฉียง และ ไม่มีเครื่องบินฝึกสองที่นั่ง สำหรับรุ่น ทุนนัน โดยตรง
การประจำการในสวีเดน:
รุ่นขับไล่ปลดประจำการในปี 1967
บางส่วนยังถูกใช้งานในการลากเป้าและฝึกจนถึงทศวรรษ 1970 และบินครั้งสุดท้ายอย่างเป็นทางการในปี 1976
ปฏิบัติการในคองโก (UN):
ทุนนัน เป็น เครื่องบินไอพ่นลำแรกของสวีเดนที่เข้าร่วมการรบ
เครื่องบิน J 29B (ภายใต้ฝูงบิน F 22) ถูกส่งไปคองโกตั้งแต่ปี 1961 เพื่อเข้าร่วมภารกิจรักษาสันติภาพของ UN (ONUC)
ภารกิจหลักคือการโจมตีภาคพื้นดินด้วยปืนใหญ่และจรวด ไม่มีการสูญเสียเครื่องบินในการรบ แม้จะถูกยิงจากภาคพื้นดินอย่างหนักก็ตาม
การส่งออกไปออสเตรีย:
มีการขายเครื่องบิน J 29F ให้กับกองทัพอากาศออสเตรียสองชุด (รวม 30 ลำ) ในปี 1961 และ 1962
เครื่องบินเหล่านี้ไม่ได้รับอนุญาตให้ติดขีปนาวุธอากาศสู่อากาศตามข้อจำกัดของสนธิสัญญาแห่งรัฐออสเตรียปี 1955
ประจำการในออสเตรียจนถึงปี 1972
มีเหตุการณ์สำคัญในปี 1964 ที่เครื่องบิน J 29F สองลำของออสเตรียหลงเข้าไปในน่านฟ้าเชโกสโลวาเกียและต้องลงจอดฉุกเฉินในทุ่งนาใกล้กรุงปราก
Saab-29 Tunnan "ถังเบียร์บินได้" เครื่องบินขับไล่ไอพ่นรุ่นแรกของสวีเดน
ประวัติศาสตร์ การออกแบบ และการปฏิบัติการของเครื่องบินขับไล่ไอพ่น ซาบ 29 ทุนนัน (Saab 29 Tunnan) ซึ่งเป็นเครื่องบินรบรุ่นสำคัญของสวีเดนในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง
1. การพัฒนาและการออกแบบ (The Barrel: ถังเบียร์บินได้)
ที่มา: ทุนนัน เป็นเครื่องบินรบที่ใช้เครื่องยนต์เทอร์โบเจ็ตลำดับที่สองที่พัฒนาขึ้นในสวีเดน (ลำแรกคือ Saab 21R ที่ดัดแปลงจากเครื่องยนต์ลูกสูบ) และเป็น เครื่องบินขับไล่ปีกเฉียงลำแรกในยุโรปตะวันตก ที่ผลิตขึ้นหลังสงคราม
ชื่อและรูปลักษณ์: มีชื่อเล่นว่า "ถังเบียร์" (The Barrel หรือ Tunnan) หรือ "ถังบิน" (Flygande Tunnan) เนื่องจากลำตัวมีลักษณะ กลมป้อมคล้ายถัง ซึ่งมาจากการติดตั้งเครื่องยนต์เทอร์โบเจ็ต de Havilland Ghost
เทคโนโลยีสำคัญ:
ปีกเฉียง: การออกแบบเริ่มต้นใช้ปีกตรง แต่ต่อมาได้เปลี่ยนมาใช้ ปีกเฉียง 25 องศา หลังได้รับข้อมูลงานวิจัยด้านอากาศพลศาสตร์ของเยอรมนี (รวมถึงแบบแปลนของ Messerschmitt P.1101) เพื่อลดแรงต้านที่ความเร็วสูง
โครงสร้าง: เพื่อให้ปีกบางที่สุด ชุดล้อลงจอดจึงพับเก็บในลำตัว ไม่ใช่ในปีก
เครื่องยนต์: ใช้เครื่องยนต์ de Havilland Ghost ที่ให้กำลัง 22.4 kN และรุ่นสุดท้ายคือ J 29F ติดตั้ง ระบบสันดาปท้าย (afterburner) ที่ประสบความสำเร็จเป็นครั้งแรกของเครื่องยนต์ไอพ่นอังกฤษ
ความปลอดภัย: มีการใช้ เก้าอี้ดีดตัว (ejection seat) ที่ Saab พัฒนาขึ้นมาตั้งแต่ปี 1943
2. รุ่นและการผลิต
การสั่งผลิตและการบินครั้งแรก: กองทัพอากาศสวีเดนสั่งเครื่องต้นแบบ J 29 สามลำในปี 1946 โดยเครื่องต้นแบบลำแรกบินครั้งแรกในวันที่ 1 กันยายน 1948 ซึ่งการทดสอบแสดงให้เห็นว่าสมรรถนะดีกว่าที่คาดการณ์ไว้
การผลิต: มีการผลิตรวมทั้งสิ้น 661 ลำ ระหว่างปี 1950 ถึง 1956 ซึ่งเป็นการผลิตเครื่องบิน Saab ที่มากที่สุด
สายพันธุ์หลัก:
J 29A, J 29B, J 29E: เครื่องบินขับไล่รุ่นแรกและรุ่นปรับปรุง
J 29F: รุ่นสุดท้ายที่ติดตั้งสันดาปท้าย (afterburner)
S 29C: รุ่นลาดตระเวนทางอากาศโดยเฉพาะ
3. ประวัติการปฏิบัติการ (สมรภูมิและสถิติ)
สถิติความเร็วโลก: J 29 แสดงสมรรถนะที่ยอดเยี่ยม โดยทำ สถิติความเร็วโลก ในเส้นทางปิด 500 km ได้ในปี 1954 และรุ่นลาดตระเวน S 29C ทำสถิติในเส้นทางปิด 1,000 km ได้ในปี 1955
อุบัติเหตุ: ในช่วงแรกของการประจำการ มีสถิติอุบัติเหตุที่สูง (นักบินเสียชีวิต 99 นาย) สาเหตุหลักคือ นักบินขาดประสบการณ์การบินเครื่องบินปีกเฉียง และ ไม่มีเครื่องบินฝึกสองที่นั่ง สำหรับรุ่น ทุนนัน โดยตรง
การประจำการในสวีเดน:
รุ่นขับไล่ปลดประจำการในปี 1967
บางส่วนยังถูกใช้งานในการลากเป้าและฝึกจนถึงทศวรรษ 1970 และบินครั้งสุดท้ายอย่างเป็นทางการในปี 1976
ปฏิบัติการในคองโก (UN):
ทุนนัน เป็น เครื่องบินไอพ่นลำแรกของสวีเดนที่เข้าร่วมการรบ
เครื่องบิน J 29B (ภายใต้ฝูงบิน F 22) ถูกส่งไปคองโกตั้งแต่ปี 1961 เพื่อเข้าร่วมภารกิจรักษาสันติภาพของ UN (ONUC)
ภารกิจหลักคือการโจมตีภาคพื้นดินด้วยปืนใหญ่และจรวด ไม่มีการสูญเสียเครื่องบินในการรบ แม้จะถูกยิงจากภาคพื้นดินอย่างหนักก็ตาม
การส่งออกไปออสเตรีย:
มีการขายเครื่องบิน J 29F ให้กับกองทัพอากาศออสเตรียสองชุด (รวม 30 ลำ) ในปี 1961 และ 1962
เครื่องบินเหล่านี้ไม่ได้รับอนุญาตให้ติดขีปนาวุธอากาศสู่อากาศตามข้อจำกัดของสนธิสัญญาแห่งรัฐออสเตรียปี 1955
ประจำการในออสเตรียจนถึงปี 1972
มีเหตุการณ์สำคัญในปี 1964 ที่เครื่องบิน J 29F สองลำของออสเตรียหลงเข้าไปในน่านฟ้าเชโกสโลวาเกียและต้องลงจอดฉุกเฉินในทุ่งนาใกล้กรุงปราก