ไทยเตรียมใช้ Negative Income Tax ปี 2570 ดึงทุกคนเข้าระบบภาษี เทียบโมเดลต่างประเทศอย่าง EITC สหรัฐฯ CWB แคนาดา และเครดิตภาษีนิวซีแลนด์
กระทรวงการคลังเดินหน้าปฏิรูประบบภาษี เตรียมนำแนวคิด “Negative Income Tax” หรือ NIT มาใช้ในปี 2570 โดยหลักการคือให้ประชาชนทุกคนยื่นภาษี หากรายได้ต่ำกว่าเกณฑ์ที่กำหนดจะได้รับเงินชดเชยจากรัฐ ขณะที่ผู้มีรายได้สูงกว่ายังคงเสียภาษีตามปกติ ถือเป็นการรวมระบบภาษีกับสวัสดิการเข้าด้วยกันอย่างเป็นทางการ
โมเดล NIT ของไทยมีความคล้ายคลึงกับมาตรการในหลายประเทศที่ใช้กลไก “เครดิตภาษีคืนเงิน” เพื่อช่วยเหลือผู้มีรายได้น้อย โดยตัวอย่างที่ชัดที่สุดคือ สหรัฐอเมริกา ที่มี Earned Income Tax Credit (EITC) ซึ่งเป็นเครดิตภาษีคืนเงินให้กับผู้ทำงานรายได้ต่ำถึงปานกลาง ระบบนี้ถูกยกย่องว่าช่วยลดความยากจนและสร้างแรงจูงใจให้คนทำงาน ขณะที่ แคนาดา ใช้ Canada Workers Benefit (CWB) ซึ่งเป็นเครดิตภาษีคืนเงินเช่นกัน โดยออกแบบให้สอดคล้องกับรายได้และมีการเพิ่มสิทธิพิเศษสำหรับผู้พิการ
ใน เกาหลีใต้ ก็มี Earned Income Tax Credit และ Child Tax Credit ที่ทำหน้าที่คล้ายกับ EITC ของสหรัฐฯ คือคืนเงินให้กับผู้มีรายได้จากการทำงานที่อยู่ในเกณฑ์ต่ำ ส่วน นิวซีแลนด์ ใช้ In-Work Tax Credit และ Minimum Family Tax Credit ภายใต้โครงการ Working for Families ที่ช่วยครอบครัวผู้มีบุตรและรายได้ต่ำ โดยเงินอุดหนุนจะลดลงเมื่อรายได้เพิ่มขึ้น ทำงานแบบเดียวกับโมเดล Negative Income Tax
นอกจากนี้ สหราชอาณาจักร เคยใช้ Working Tax Credit ก่อนจะถูกรวมเข้าสู่ระบบ Universal Credit ซึ่งเป็นการช่วยเหลือรายได้ครัวเรือนที่ลดหลั่นลงตามรายได้จริง ขณะที่ ไอร์แลนด์ มี Working Family Payment และ Earned Income Credit เป็นเครื่องมือเสริมรายได้ผู้มีรายได้น้อยในลักษณะคล้ายกัน
สำหรับ ประเทศไทย แม้ที่ผ่านมาไม่มี Earned Income Tax Credit แบบสหรัฐฯ แต่การผลักดัน NIT จะทำให้ระบบไทยเข้าใกล้แนวปฏิบัติสากลมากขึ้น โดยมีการเตรียมความพร้อมด้านฐานข้อมูลประชาชนกว่า 60.8 ล้านคน และธุรกิจอีกกว่า 6 แสนราย เพื่อให้สามารถคำนวณและจ่ายชดเชยได้อย่างมีประสิทธิภาพ หากแผนเดินหน้าตามกำหนด นี่จะเป็นก้าวใหญ่ที่ทำให้ไทยยืนอยู่ในแนวเดียวกับประเทศพัฒนาแล้ว ที่ใช้ภาษีและสวัสดิการประสานกันเพื่อลดความเหลื่อมล้ำและสร้างแรงจูงใจทางเศรษฐกิจ
เปิดโมเดลภาษีต่างชาติ เทียบ Negative Income Tax ประเทศไหนใช้ได้ผล?