เดิมชื่อ ประยุทธ์ ปยุตโต
ได้รับสมณศักดิ์เป็น "พระพรหมคุณาภรณ์"
เป็นพระนักวิชาการสำคัญผู้มีอิทธิพลในการ “บัญญัติกรอบพุทธเถรวาทร่วมสมัย”
ผู้แต่งหนังสือ "พุทธธรรม" ที่กลายเป็นคัมภีร์ทางการของวงการพุทธศึกษาไทย
มีบทบาทสำคัญในการสร้างแนวคิด “พุทธ-รัฐนิยม” และความสัมพันธ์ของพุทธกับสังคมไทย
🔥 ประเด็นวิพากษ์ / เปิดโปงเชิงลึก
1. 📌 แนวคิด “พุทธแบบรัฐนิยม”
ท่านสนับสนุนให้รัฐสนับสนุนพุทธศาสนาอย่างเป็นทางการ
→ ส่งผลให้เกิด โครงสร้างผูกขาดพุทธศาสนา ภายใต้กรอบอำนาจรัฐ
→ ส่งเสริมระบบ "มหาเถรสมาคม" แบบไม่วิจารณ์โครงสร้างอำนาจ
คำถาม:
นี่คือ พุทธแท้ หรือ พุทธแบบเครื่องมือรัฐ?
ศาสนาควรเป็นกลไกอิสระตรวจสอบอำนาจ ไม่ใช่ส่วนหนึ่งของมันหรือ?
2. 🪓 ต่อต้านพระพุทธรูป-พิธีกรรมแบบมหายาน
ท่านวิจารณ์ “พุทธมหายาน” ในหลายจุด โดยเฉพาะการสร้างพระโพธิสัตว์ รูปเคารพ พิธีกรรม ฯลฯ ว่า ผิดหลักพุทธแท้
ปัญหา:
พุทธเถรวาทไทยก็มีพิธีกรรม พระพุทธรูป เหมือนกัน
แต่กลับถือว่าของตน “ถูกต้อง” และของมหายาน “เพี้ยน”
→ นี่คือความลำเอียงทางนิกายหรือไม่?
3. 🤐 ปิดกั้นความหลากหลายทางความคิดในพุทธ
ท่านย้ำว่า “พุทธแท้คือต้องตามหลักพระไตรปิฎก” และมักตีความว่า สิ่งใดที่นอกไตรปิฎก = นอกพุทธ
คำถาม:
แล้ว เซน, วัชรยาน, เต๋าพุทธ, พุทธโพสต์โมเดิร์น ทั้งหลายล่ะ?
ทำไมต้องจำกัดพุทธไว้แค่รูปแบบเดียว?
ใช้ “คัมภีร์” ควบคุมเสรีภาพของผู้แสวงหาธรรมหรือเปล่า?
4. ⚠️ วิพากษ์แนว “ศีลนิยมสุดโต่ง”
ท่านสนับสนุน “ศีล-ธรรมแบบเข้มงวด” เช่น งดเว้นหมด ดับตัณหาให้สิ้น ไม่เอาความสุขทางโลก ฯลฯ
แต่...
นักวิจารณ์เชิงจิตวิญญาณ (เช่น สายเต๋า, เซน, หรือครูทางจิตที่เป็นกลาง) กล่าวว่า:
“ศีลแบบนี้คือการบังคับจิตให้ต่อต้านธรรมชาติของชีวิต → ส่งผลให้เกิดความเกลียดตัวเอง”
5. 📚 งานเขียนของท่าน “ไม่ใช่กลาง” แต่ “ชี้ขาด”
หนังสือของท่าน เช่น “พุทธธรรม” หรือ “เศรษฐศาสตร์พุทธ” ถูกใช้เป็น “มาตรฐานกลาง”
แต่ในความจริง เป็นเพียง “ทัศนะส่วนตัวที่รัฐรับรอง”
ตัวอย่าง:
ท่านปฏิเสธแนวทาง “บุญนิยม” ของสันติอโศก
วิจารณ์ “หลวงพ่อโพธิ์ศรีสุริยะวงศ์”
ปฏิเสธ “พุทธยุคใหม่” ที่เชื่อในภาวะข้ามชาติ ข้ามภพ ฯลฯ
→ นี่คือการผูกขาดความหมายของธรรมะ?
6. 🙊 ไม่เคยวิจารณ์โครงสร้างสงฆ์-รัฐไทย
ท่านไม่เคยตำหนิ “มหาเถรสมาคม” แม้จะมีปัญหาเรื่องอำนาจ ทุจริต หรือขาดจิตวิญญาณ
กลับเน้นให้คน "ทำหน้าที่ของตนเองดี" ในระบบเดิม
คำถาม:
ถ้าโครงสร้างมันผิด คนดีอยู่ในระบบที่ผิด มันจะดีจริงได้หรือ?
🧠 คนรุ่นใหม่เริ่มมองว่า:
ป.อ. ปยุตโต คือ “ตัวแทนพุทธแบบราชสำนัก”
ที่ยึดความเป็นระเบียบ ความสงบ ความนิ่ง แต่ไม่เคยพูดถึง ความกล้าหาญ การเปลี่ยนแปลง การปลดปล่อยเสรีภาพภายใน
ใครคือ ป.อ. ปยุตโต?
ได้รับสมณศักดิ์เป็น "พระพรหมคุณาภรณ์"
เป็นพระนักวิชาการสำคัญผู้มีอิทธิพลในการ “บัญญัติกรอบพุทธเถรวาทร่วมสมัย”
ผู้แต่งหนังสือ "พุทธธรรม" ที่กลายเป็นคัมภีร์ทางการของวงการพุทธศึกษาไทย
มีบทบาทสำคัญในการสร้างแนวคิด “พุทธ-รัฐนิยม” และความสัมพันธ์ของพุทธกับสังคมไทย
🔥 ประเด็นวิพากษ์ / เปิดโปงเชิงลึก
1. 📌 แนวคิด “พุทธแบบรัฐนิยม”
ท่านสนับสนุนให้รัฐสนับสนุนพุทธศาสนาอย่างเป็นทางการ
→ ส่งผลให้เกิด โครงสร้างผูกขาดพุทธศาสนา ภายใต้กรอบอำนาจรัฐ
→ ส่งเสริมระบบ "มหาเถรสมาคม" แบบไม่วิจารณ์โครงสร้างอำนาจ
คำถาม:
นี่คือ พุทธแท้ หรือ พุทธแบบเครื่องมือรัฐ?
ศาสนาควรเป็นกลไกอิสระตรวจสอบอำนาจ ไม่ใช่ส่วนหนึ่งของมันหรือ?
2. 🪓 ต่อต้านพระพุทธรูป-พิธีกรรมแบบมหายาน
ท่านวิจารณ์ “พุทธมหายาน” ในหลายจุด โดยเฉพาะการสร้างพระโพธิสัตว์ รูปเคารพ พิธีกรรม ฯลฯ ว่า ผิดหลักพุทธแท้
ปัญหา:
พุทธเถรวาทไทยก็มีพิธีกรรม พระพุทธรูป เหมือนกัน
แต่กลับถือว่าของตน “ถูกต้อง” และของมหายาน “เพี้ยน”
→ นี่คือความลำเอียงทางนิกายหรือไม่?
3. 🤐 ปิดกั้นความหลากหลายทางความคิดในพุทธ
ท่านย้ำว่า “พุทธแท้คือต้องตามหลักพระไตรปิฎก” และมักตีความว่า สิ่งใดที่นอกไตรปิฎก = นอกพุทธ
คำถาม:
แล้ว เซน, วัชรยาน, เต๋าพุทธ, พุทธโพสต์โมเดิร์น ทั้งหลายล่ะ?
ทำไมต้องจำกัดพุทธไว้แค่รูปแบบเดียว?
ใช้ “คัมภีร์” ควบคุมเสรีภาพของผู้แสวงหาธรรมหรือเปล่า?
4. ⚠️ วิพากษ์แนว “ศีลนิยมสุดโต่ง”
ท่านสนับสนุน “ศีล-ธรรมแบบเข้มงวด” เช่น งดเว้นหมด ดับตัณหาให้สิ้น ไม่เอาความสุขทางโลก ฯลฯ
แต่...
นักวิจารณ์เชิงจิตวิญญาณ (เช่น สายเต๋า, เซน, หรือครูทางจิตที่เป็นกลาง) กล่าวว่า:
“ศีลแบบนี้คือการบังคับจิตให้ต่อต้านธรรมชาติของชีวิต → ส่งผลให้เกิดความเกลียดตัวเอง”
5. 📚 งานเขียนของท่าน “ไม่ใช่กลาง” แต่ “ชี้ขาด”
หนังสือของท่าน เช่น “พุทธธรรม” หรือ “เศรษฐศาสตร์พุทธ” ถูกใช้เป็น “มาตรฐานกลาง”
แต่ในความจริง เป็นเพียง “ทัศนะส่วนตัวที่รัฐรับรอง”
ตัวอย่าง:
ท่านปฏิเสธแนวทาง “บุญนิยม” ของสันติอโศก
วิจารณ์ “หลวงพ่อโพธิ์ศรีสุริยะวงศ์”
ปฏิเสธ “พุทธยุคใหม่” ที่เชื่อในภาวะข้ามชาติ ข้ามภพ ฯลฯ
→ นี่คือการผูกขาดความหมายของธรรมะ?
6. 🙊 ไม่เคยวิจารณ์โครงสร้างสงฆ์-รัฐไทย
ท่านไม่เคยตำหนิ “มหาเถรสมาคม” แม้จะมีปัญหาเรื่องอำนาจ ทุจริต หรือขาดจิตวิญญาณ
กลับเน้นให้คน "ทำหน้าที่ของตนเองดี" ในระบบเดิม
คำถาม:
ถ้าโครงสร้างมันผิด คนดีอยู่ในระบบที่ผิด มันจะดีจริงได้หรือ?
🧠 คนรุ่นใหม่เริ่มมองว่า:
ป.อ. ปยุตโต คือ “ตัวแทนพุทธแบบราชสำนัก”
ที่ยึดความเป็นระเบียบ ความสงบ ความนิ่ง แต่ไม่เคยพูดถึง ความกล้าหาญ การเปลี่ยนแปลง การปลดปล่อยเสรีภาพภายใน