เจ็บคอ เป็นหนึ่งในอาการที่พบเจอได้บ่อยในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเกิดจากการติดเชื้อไวรัส เชื้อแบคทีเรีย การเปลี่ยนแปลงของอากาศ หรือแม้แต่การใช้เสียงเยอะเกินไป แต่หากเจ็บคอเรื้อรังบ่อย ๆ อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกว่าคุณกำลังเสี่ยงเป็น “ทอนซิลอักเสบ” ถ้าปล่อยไว้โดยไม่รักษา อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพมากขึ้นได้ มาทำความเข้าใจอาการทอนซิลอักเสบอย่างละเอียด และเรียนรู้วิธีรับมือที่ถูกต้องกันเถอะ
ต่อมทอนซิล คือ
ต่อมทอนซิล (tonsil) เป็นเนื้อเยื่อน้ำเหลืองสองก้อนที่อยู่บริเวณลำคอ ทั้งสองข้างซ้ายและขวา มีหน้าที่หลักคือช่วยป้องกันเชื้อโรคต่าง ๆ ที่เข้าสู่ร่างกายทางปากและทางจมูก ทำหน้าที่เหมือน “ด่านหน้า” ของระบบภูมิคุ้มกัน ช่วยดักจับสิ่งแปลกปลอมก่อนเข้าสู่ร่างกาย
ทอนซิลอักเสบ เกิดจาก
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้
ทอนซิลอักเสบ (tonsillitis) คือ ภาวะที่ต่อมทอนซิลเกิดการอักเสบ บวม แดง และอาจมีหนอง ปัจจัยหลักมักเกิดจากการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนบน ไม่ว่าจะเป็น
๐ เชื้อแบคทีเรียสเตรปโตคอคคัส (streptococcus) ที่ทำให้เกิดการอักเสบบริเวณลำคอ
๐ ไวรัสไข้หวัด ไข้หวัดใหญ่ หรือไวรัสชนิดอื่น ๆ ที่กระตุ้นให้เกิดการอักเสบและบวมบริเวณต่อมทอนซิล
เจ็บคอแบบไหน เสี่ยง! ทอนซิลอักเสบ
๐ เจ็บคอเรื้อรัง เป็น ๆ หาย ๆ มากกว่า 1 สัปดาห์ หรือมีอาการบ่อยครั้งในช่วงสั้น ๆ
๐ มีไข้สูง โดยเฉพาะเมื่อต้องร่วมกับอาการเจ็บคอมาก กลืนอาหารลำบาก และเพลีย
๐ คอบวม หรือเห็นจุดขาวบริเวณทอนซิล บางครั้งเมื่อส่องไฟสังเกต อาจเห็นคราบหรือจุดสีขาวบนต่อมทอนซิล ซึ่งเป็นสัญญาณอักเสบรุนแรง
๐ ต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอบวมโต หากกดแล้วเจ็บ อาจบ่งบอกถึงการติดเชื้อในบริเวณลำคอ
เจ็บคอ กินยาแก้อักเสบช่วยได้จริงหรือไม่?
ในกรณีที่ผู้ป่วยเป็นการติดเชื้อแบคทีเรีย “ยาแก้อักเสบ” หรือที่เราเรียกว่ายาปฏิชีวนะ (antibiotics) มีความจำเป็น หากแพทย์วินิจฉัยว่าเกิดจากเชื้อแบคทีเรียสเตรปโตคอคคัส แต่การกินยาต้านการอักเสบโดยไม่จำเป็นอาจทำให้เกิดการดื้อยา ควรรับคำแนะนำจากแพทย์หรือเภสัชกรก่อนเสมอ
อาการทอนซิลอักเสบแบบไหน ควรไปพบแพทย์
ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะมีอาการเจ็บคอ กลืนลำบาก กดเจ็บบริเวณคอตำแหน่งต่อมทอนซิล พบลักษณะต่อมทอนซิลบวม แดง อาจมีจุดขาว ๆ เหลือง ๆ คล้ายหนองกระจายทั่ว ๆ ปกคลุมอยู่ บางครั้งอาจมีอาการเจ็บร้าวไปที่หู อาจเกิดร่วมกับอาการ
๐ ไข้สูง หนาวสั่น หรือไข้ต่ำ ขึ้นกับชนิดของเชื้อโรค
๐ ปวดศีรษะ ปวดเมื่อยเนื้อตัว อาจมีตาแดง
๐ คลำและกดเจ็บบริเวณต่อมน้ำเหลืองด้านหน้าลำคอส่วนบนโตทั้งสองข้าง
ทอนซิลอักเสบ เสี่ยงมะเร็งต่อมทอนซิลหรือไม่
โดยทั่วไปแล้ว ทอนซิลอักเสบไม่ใช่ภาวะที่สามารถกลายเป็นมะเร็งต่อมทอนซิลได้โดยตรง อย่างไรก็ตาม “มะเร็งต่อมทอนซิล” อาจเกิดจากการติดเชื้อไวรัสบางชนิด เช่น ไวรัส HPV หรือปัจจัยเสี่ยงอื่น ๆ อย่างการสูบบุหรี่เป็นประจำหรือดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์เป็นประจำ แต่หากมีอาการเจ็บคอเรื้อรัง ต่อมทอนซิลบวมผิดปกติ หรือมีแผลเรื้อรัง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อคัดกรองหาสาเหตุที่แท้จริง
วิธีการรักษาอาการทอนซิลอักเสบ
วิธีรักษาหลัก ๆ ขึ้นอยู่กับสาเหตุของการอักเสบ โดยทั่วไปมีวิธีการรักษา ดังนี้
ปรับพฤติกรรม
หากผู้ป่วยมีอาการเจ็บคอเพียงเล็กน้อย ไม่มีไข้ ทางแพทย์จะรักษาตามอาการและผู้ป่วยสามารถหายเองได้โดยการพักผ่อนให้เพียงพอและดื่มน้ำมาก ๆ
ยาปฏิชีวนะ
สำหรับผู้ป่วยที่มีอาการไข้ร่วมกับอาการเจ็บคอ แพทย์จะพิจารณาให้ยาปฏิชีวนะ
ผ่าตัดต่อมทอนซิล
กรณีที่รักษาด้วยยาปฏิชีวนะไม่ได้ผล เกิดภาวะแทรกซ้อน ภาวะต่อมทอนซิลอักเสบเรื้อรัง หรือมีความเสี่ยงเกิดโรคมะเร็งต่อมทอนซิล
วิธีป้องกันต่อมทอนซิลอักเสบ
๐ ล้างมือก่อนรับประทานอาหารและหลังเข้าห้องน้ำ
๐ หลีกเลี่ยงการสัมผัสจมูกหรือปากโดยไม่จำเป็น
๐ หลีกเลี่ยงสถานที่แออัด และสวมหน้ากากอนามัยในช่วงที่มีการระบาดของโรคติดเชื้อ
๐ ดื่มน้ำสะอาด กินอาหารปรุงสุกใหม่ ๆ
๐ หลีกเลี่ยงการใช้ของร่วมกับผู้อื่น เช่น ช้อน ส้อม แปรงสีฟัน แก้วน้ำ กระดาษทิชชู
๐ ลดพฤติกรรมเสี่ยง เช่น การสูบบุหรี่ การดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ และพักผ่อนให้เพียงพอ
เครดิต :-
ข้อมูลจาก
อ. พญ.โยษิตา หมื่นแก้ว
ภาควิชาโสต ศอ นาสิกวิทยา
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล
คลิกชมคลิปรายการ "
เจ็บคอแบบไหน เสี่ยง! ทอนซิลอักเสบ " ได้ที่นี่
เจ็บคอแบบไหน? เสี่ยง! ทอนซิลอักเสบ
เจ็บคอ เป็นหนึ่งในอาการที่พบเจอได้บ่อยในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเกิดจากการติดเชื้อไวรัส เชื้อแบคทีเรีย การเปลี่ยนแปลงของอากาศ หรือแม้แต่การใช้เสียงเยอะเกินไป แต่หากเจ็บคอเรื้อรังบ่อย ๆ อาจเป็นสัญญาณบ่งบอกว่าคุณกำลังเสี่ยงเป็น “ทอนซิลอักเสบ” ถ้าปล่อยไว้โดยไม่รักษา อาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพมากขึ้นได้ มาทำความเข้าใจอาการทอนซิลอักเสบอย่างละเอียด และเรียนรู้วิธีรับมือที่ถูกต้องกันเถอะ
ภาควิชาโสต ศอ นาสิกวิทยา
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล