สมาธิเพ่งที่กึ่งกลางหว่างคิ้ว หรือที่บางคนเรียกว่า “จุดอาฬาร” หรือ “จุดกลางหน้าผาก” เป็นเทคนิคหนึ่งของการรวมจิตให้แน่วแน่ โดยใช้บริเวณกึ่งกลางหว่างคิ้วเป็นเป้าหมายของการเพ่งเพื่อเข้าสู่สมาธิ

ครูบาอาจารย์ในสายพระกรรมฐาน เช่น หลวงปู่ดูลย์ หลวงปู่ฝั้น หลวงพ่อเทียน กล่าวถึงจุดกลางหว่างคิ้วว่าเป็น “ประตูสู่ภายใน” หรือ “ช่องทางให้จิตรวมลงสู่ใจ” ซึ่งมิได้หมายถึงการเพ่งทางกายภาพเพียงอย่างเดียว แต่เป็นการ “วางจิตไว้ตรงนั้น” เพื่อไม่ให้ฟุ้งซ่าน เป็นจุดที่ช่วยให้จิตรวมลงง่าย

เป็นจุดที่ผู้ปฏิบัติใช้วางสติ เช่น เพ่งไว้ที่กึ่งกลางหว่างคิ้วเบา ๆ เพื่อรวมจิตให้หยุดนิ่ง เช่นเดียวกับการวางจิตที่ปลายจมูกในการดูลมหายใจ เป็นจุดที่พลังจิตหรือแสงภายในจะปรากฏเมื่อจิตเริ่มสงบละเอียด เป็นทางเข้าสู่ชั้นในของจิต

ในศาสตร์โยคะ จุดนี้เรียกว่า อัชญาจักระ) หรือ “ดวงตาที่สาม” เป็นศูนย์กลางของการตื่นรู้ การมองเห็นภายใน และการติดต่อกับจิตเหนือสำนึก เป็นจุดที่ใช้ฝึกสมาธิให้เห็นแจ้งในธรรมะหรือปัญญา เป็นศูนย์รวมของปัญญาและการตื่นรู้

การเพ่งจุดระหว่างคิ้ว เป็นเทคนิคหนึ่งที่ใช้ใน การเข้าฌาน หรือ การรวมจิตให้เป็นหนึ่ง (อัปปนาสมาธิ) เช่นเดียวกับการเพ่งลมหายใจ เพ่งแสง หรือกสิณต่าง ๆ จุดนี้อาจทำให้เกิดความรู้สึก “แสง” หรือ “พลัง” ลอยขึ้นมาเมื่อจิตเริ่มละเอียด

แม้จุดกึ่งกลางหว่างคิ้วเป็น “จุดตั้งต้น” เพื่อให้จิตรวมลงสู่ความละเอียดลึก เป็นทางผ่าน เพื่อให้จิตเคลื่อนเข้าสู่กลางอก หรือกลางธรรมะภายใน ซึ่งเป็นเป้าหมายแท้ของการภาวนา จะเข้าสู่สภาวะที่เหนือรูปนาม เกิด “วิมุติ” หรือความหลุดพ้น และบางครูบาอาจารย์จึงเปรียบจุดนี้ว่าเป็น “ทางเข้าสู่จุดนิโรธ” ซึ่งเป็นภาวะจิตที่ดับสิ้นจากกิเลส