สรรพสัตว์ทั้งหลาย ขันธ์ 5 วัฏสงสาร ล้วนเกิดจากการปรุงแต่งของจิตที่มีอวิชชา

เราทุกคนอาจจะรับความจริงไม่ได้ เพราะล้วนถูกอวิชชาครอบงำคิดปรุงแต่งว่า ความคิด ตัวตน ร่างกาย ความทรงจำ ความรู้สึกผ่านตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ ความสุข ความทุกข์ ทุกสรรพสิ่งล้วนมีอยู่จริง เป็นตัวเรา เป็นขอ

สรรพสัตว์และวัฏสงสาร เกิดจากธาตุ 4 คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ มาประชุมกันเกิดเป็นขันธ์ 5 แล้วมีธาตุรู้ที่มีเชื้ออวิชชาหรือจิตมาครอง เวียนว่าย ตายเกิดไม่มีที่สุด เรียกว่า สัตว์ ธาตุทั้ง 6 เป็นอสังขตธาตุ อสังขต

ภิกษุที่เจริญอานาปานสติทำให้มากแล้ว จึงบำเพ็ญสติปัฏฐาน ๔ ให้บริบูรณ์ได้ ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุที่เจริญอานาปานสติแล้วอย่างไร ทำให้มากแล้วอย่างไร จึงบำเพ็ญสติปัฏฐาน ๔ ให้บริบูรณ์ได้ ➡ แปล: ภิกษุท

นักปฏิบัติเมื่อเจริญอานาปานสติจนถึงจุดหนึ่งเมื่อจิตรวมเป็นสัมมาสมาธิ ระดับจตุถฌาน จิตจะหมุนรวมหดเล็กเหมือนด้ายทะลุรูเข็ม เหมือนจิตพุ่งทะลุรูหนอนเข้าสู่ภูมิวิปัสสนา จะปรากฏนิมิตโลกธาตุ วัฏสงสาร เกิดขึ้