ม้าลากเรือ

กระทู้สนทนา

.
เรือรุ่นเก่าของอังกฤษที่ลากด้วยม้า
ใน Cromford Canal ใกล้กับ Matlock UK
Credit : David Muscroft / Shutterstock.com
.

.

ก่อนที่จะมีเครื่องจักรกลดีเซล/เบนซีน/ไฟฟ้า
ใช้ในการขับเคลื่อนเรือทั่วไป
กับเรือบรรทุกสินค้า
คนยุคก่อนต้องใช้พายในการพายเรือ
หรือการดึงเรือให้เคลื่อนที่ ในหลายประเทศ
ในยุโรป เช่น เนเธอแลนด์ อังกฤษ
และบางพื้นที่ฝรั่งเศส เยอรมันนี เบลเยี่ยม

ม้าลากเรือเป็นเรื่องธรรมดามาก
มีการใช้งานม้า ลา ล่อ
ในการเดินไปตามตลิ่งของลำคลอง
โดยลากเรือบรรทุกผู้โดยสาร/บรรทุกสินค้า
เพราะเรือเคลื่อนที่อยู่ในน้ำ
จะมีแรงเสียดทาน/แรงต้านน้อยมาก
ทำให้สามารถลากน้ำหนักได้มากถึง 50 เท่า
ของน้ำหนักบรรทุกปกติที่ลากบนเส้นทางบก

เป็นเวลาหลายปีก่อนหน้านี้แล้ว
ที่เรือมักจะลากด้วยผู้ชาย
เพราะตามตลิ่งมักจะเป็นที่ดินส่วนตัว
ยังไม่มีการสร้างทางให้สัตว์พาหนะเดิน
ทำให้พวกผู้ชายมักจะเดินลุยตามตลิ่ง
เหยียบย่ำจนเกิดเป็นเส้นทางเดินลากเรือ

จนกระทั่งในศตวรรษที่ 18
อังกฤษจึงเริ่มสร้างเส้นทาง
บนตลิ่งตามแม่น้ำลำคลอง
ทำให้มีการใช้สัตว์พาหนะ
ทำงานแทนคน เช่น ม้า ลา ล่อ
แต่ส่วนมากนิยมจะใช้ม้าลากเรือมากกว่า
ม้าจะลากเรือสินค้า ไปรษณีย์ภัณฑ์ ผู้โดยสาร

ยิ่งในช่วงปฏิวัติอุตสาหกรรม
ที่มีการขนส่งข้าวของจำนวนมาก
ม้าจะทำหน้าที่นี้อย่างหนักมาก
ภายในประเทศและพื้นที่ต่าง ๆ

ในช่วงปีค.ศ.1770 ถึงปีค.ศ.1830
เป็นยุคที่อังกฤษบูมมากในการสร้างคลอง
หรือเรียกกันว่ายุคทองของคลองอังกฤษ
Golden Age of British canals
ในยุคนั้นมีการสร้างคลองจำนวนมากมาย
แม้ว่าคลองหลายเส้นจะใช้ประโยชน์ไม่ได้เลย
ทำให้มีคลองรวมกันยาวเกือบ 4,000 ไมล์
มีการตั้งบริษัทขุดคูคลองจำนวนมาก
และต่างแข่งขันกันในการทำธุรกิจนี้
 เพราะต่างเก็งกำไรหวังรายได้จากธุรกิจนี้

ในศตวรรษที่ 18
คลองที่ขุดขึ้นค่อนข้างแคบมาก
และใช้ได้กับเรือลำที่ไม่กว้างมาก
บางแห่งมีความกว้างคลอง
น้อยกว่า 2 เมตรในการเดินเรือ
.

.
จุดเปลี่ยนเส้นทางบนสะพาน
สายคลอง Macclesfield
Credit : Mike Serigrapher / Flickr
.

การมีม้าลากเรือจำนวนมาก
ทำให้ต้องหาทางแก้ไข
สายลากเรือที่อาจจะพันกัน
ในช่วงย้ายสลับข้างจากตลิ่งคลอง
จากด้านหนึ่งไปอีกด้านหนึ่ง
(ขาล่องเรือลง หรือขาล่องเรือขึ้น)
มีการสร้างวงเวียนเพื่อให้ม้ากลับตัวได้
หรือสร้างตารางหมากรุก
ในเส้นทางตัดผ่านกัน
สร้างทางเดินภายใน
เป็นอุโมงค์ใต้สะพานสายต่าง ๆ
 สร้างทางลาดให้สอดคล้องกับ
เส้นทางเดินบนตลิ่ง
เวลาม้าลากเรือขึ้น/ลง
บนทางลาดเพื่อข้ามสะพาน
เพื่อลากเรือไปตามเป้าหมายปลายทาง
 
สะพานหลายแห่ง
จะมีทางเดินลอดผ่านใต้สะพาน  แต่ถ้าไม่มีอุโมงค์ใต้สะพาน
หรือไม่มีทางลอดผ่าน
ม้าจะถูกปลดเชือก
ที่เชื่อมโยงกับเรือสินค้าออกก่อน
แล้วลากจูงม้าให้เดินไปข้างหน้า
หรือสับเปลี่ยนกับม้าอีกชุดหนึ่ง

ส่วนคนเรือจะถูกบังคับให้ใช้ ขา
ดันเรือสินค้าผ่านอุโมงค์ ด้วยการนอนราบหรือนอนหงายบนเรือ
แล้วใช้ขายัน/ดัน ด้านบนผนังอุโมงค์
หรือด้านข้างสะพาน ทั้งนี้เพื่อผลักดันเรือให้เดินไปทางข้างหน้า การใช้ขายัน/ดันให้เรือเดินหน้า
เป็นเรื่องที่อันตราย/ยากลำบากมาก
 เจ้าของเรือสินค้าส่วนใหญ่
จึงมักจะจ้างคนงานมืออาชีพ
ที่ชำนาญการเรื่องนี้ทำงานแทน ยิ่งอุโมงค์ยิ่งยาวไกล
ยิ่งต้องจ้างมืออาชีพทำงานแทน
.

.
สะพานที่มีทางลอดไว้เดินภายใน
Credit : Ronald Saunders / Flickr
.

ในประเทศเนเธอร์แลนด์
การคมนาคมบนคลอง สำคัญมากกับเรือลากจูงสินค้าต่าง ๆ
มีการดำเนินการมานานกว่า
ศตวรรษก่อนหน้าอังกฤษ
คนในท้องถิ่นเรียกว่า Trekschuit
 Trekschuit สายแรกเริ่มต้นในปีค.ศ.1632  ระหว่าง Amsterdam กับ Haarlem  สามารถบรรทุกคนโดยสารได้ 30 คน
คลองถูกขุดเป็นเส้นตรง
เพื่อให้ระยะทางสั้นที่สุด
แต่ผู้โดยสารต้องเปลี่ยนเรือกลางทาง
การหยุดพักกลางทางเพื่อรอเปลี่ยนเรือ
กลายเป็นชื่อเรียกว่า Halfweg
หรือ halfway หรือ ครึ่งทาง 
Trekschuit ประสบความสำเร็จอย่างมาก
ในอีกสองทศวรรษต่อมา ก็มีคลองระหว่าง Haarlem กับ Leiden  เพิ่มอีกหนึ่งเส้นทางเดินเรือ
.

.

หมายเหตุประเทศไทย

ที่สงขลา
มี จุดพักครึ่งทาง
ราว ๆ 6 กม. จากระยะทางรวม 12 กม.
ใช้มาตรวัดยุคโบราณ Analog
ด้วยการเดินเท้าพอเหนื่อยพอดี
เส้นทางระหว่างตำบลปาดังเบซาร์
กับ ที่ว่าการอำเภอสะเดา
ชาวบ้านเรียกชื่อกันว่า
โปโลเตี่ยม(ปั้วโหล่วเตี้ยม)
อยู่ที่บ้านทับโกบ อำเภอสะเดา
ปั้ว=ครึ่ง โหล่ว=ทาง เตี้ยม=ที่พัก/โรงเตี้ยม

สมัยก่อนในอดีตเป็นจุดกึ่งกลาง
เพื่อรอสายข่าวตรวจสอบสภาพ
ประเมินสถานการณ์ภายในภายนอก
แบบรู้เขารู้เราก่อนจะทำการเคลื่อนไหว
หลัก ๆ จะต้องรู้จุดที่ตั้ง/ซุ่มจับ/เวลาพัก
ของบรรดานายด่านศุลกากร/ตำรวจ

ก่อนที่จะขนสินค้าชายแดน(หนีภาษี)
ประเภทหลัก ๆ ของสองฝั่งประเทศ
ของไทยก็พวกข้าวสาร น้ำตาล เกลือ แร่ดีบุก
ผ่านทางอำเภอสะเดาเข้าปาดังเบซาร์
ของมาเลย์ก็พวกเหล้า บุหรี่ เครื่องใช้ไฟฟ้า แอปเปิล ของกินต่างด้าว
จากปาดังเบซาร์ผ่านสะเดาเข้าหาดใหญ่

โดยคาราวานกองทัพมด
ที่เป็นชาวบ้านรายย่อย
ต่างคนต่างมาทำงานกัน
มีคนงานจำนวนมากเหมือนฝูงมด
ในการแบกขนลำเลียงสินค้าชายแดน
ทั้งเดินเท้า จักรยาน รถเครื่อง รถยนต์
ทำให้การซุ่มจับของเจ้าหน้าที่
มักจะจับได้เพียงไม่กี่ราย
ที่เหลือเล็ดรอดไปได้มากกว่ามาก
.

.

เมื่อถึงช่วงเปลี่ยนศตวรรษที่ 18
เครือข่ายการให้บริการเรือ Trekschuit
และเรือข้ามฟาก ได้เชื่อมโยงเมืองสำคัญทั้งหมด
ตามชายฝั่งทะเลของประเทศเนเธอร์แลนด์  
การเดินทางโดย Trekschuit
มีความน่าเชื่อถือ สะดวกสบาย ราคาถูก
มีความเร็วประมาณ 7 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
ซึ่งเร็วกว่าการเดินเท้ามาก
และสะดวกสบายกว่า
การนั่งโดยรถโค้ชที่ใช้ม้าลากรถ
 ระบบนี้กลายเป็นที่นิยมกันอย่างแพร่หลาย
และมีการขุดคลองแบบเดียวกันที่
Ohio กับ Erie Canal ในสหรัฐฯในยุค 1820

แต่การถือกำเนิดของรถไฟ
ม้าลากเรือกลายเป็นธุรกิจที่ล้าสมัย
แต่ยังมีอยู่ในสถานที่ท่องเที่ยวหลายแห่ง
ในสหราชอาณาจักร เช่นที่
Foxton, Godalming, Tiverton, Ashton-under-Lyne, Newbury และ Llangollen
.

เรียบเรียง/ที่มา

.
https://bit.ly/2QhJ1Z5
https://bit.ly/2qnowyO
.

.
4.