บทความของ อ.สมเกียรติ โอสถสภา ใน คห.2 ดูจะมีความเคลื่อนอยู่หลายประเด็น และเหมือนจะเอาอารมณ์ส่วนตัวใส่เข้าไปมากครับ

เท่าที่ตรวจสอบหลักฐานคือมีการยกเลิกการศึกษาระดับชั้นมัธยมปลายชั้น ม.๗ ม.๘ ในแผนการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.๒๔๗๙ (เดิมมัธยมปลายเรียน ม.๕-ม.๘) เปลี่ยนเป็นมัธยมปลาย ม.๔-ม.๖ อย่างในปัจจุบัน เพื่อย่นระยะเวลาให้กระชับขึ้น โดยตั้งสถาบันเตรียมอุดมศึกษาในจุฬาลงกรณ์มารองรับการสอนแทน เป็นการปฏิรูประบบการศึกษาไม่ใช่การปิดชั้นมัธยมปลายครับ (เพราะ ม.ปลายกลายเป็น ม.๔-๖)

แต่เนื่องจากผ่านไปสิบปีแล้วพบว่ามีการเรียกร้องเปิดการสอนชั้นเตรียมอุดมศึกษาในโรงเรียนเพิ่มเมื่อ พ.ศ.๒๔๘๙ จึงได้มีการเปิดขึ้นเพื่อรองรับความต้องการ ดังนั้นที่ยกเลิกแล้วเปิดใหม่มันคือชั้นเรียนเตรียมอุดมศึกษา (คือ ม.๗-๘ ที่ยกเลิกไปตามการปฏิรูป) คนละความหมายกับการปิดโรงเรียนมัธยมปลายทั้งประเทศสิบปีอย่างที่ผู้เขียนกล่าวครับ


นอกจากนี้หากพิจารณาตามหลักฐานแล้วพบว่ารัฐบาลคณะราษฎรให้ความสำคัญการการศึกษาอย่างมาก และพบว่ายิ่งเวลาผ่านไปสถานศึกษายิ่งเพิ่ม

พบว่ามีการเร่งรัดให้กระจายสถานศึกษากระจายตัวไปในพื้นที่ต่างๆ จนใน พ.ศ.๒๔๗๗ มีการขยายตัวของโรงเรียนมัธยมศึกษาตอนต้นครบทั้งประเทศ และ พ.ศ.๒๔๗๘ มีการกระจายตัวของสถานศึกษาครบ ๔,๙๐๐ ตำบลทั่วประเทศ ใน พ.ศ.๒๔๘๐ มีจังหวัดที่มีการศึกษาระดับมัธยมบริบูรณ์ (มัธยมศึกษาปีที่ ๖) จำนวน ๕๐ จังหวัด ต่อมาใน พ.ศ.๒๔๘๑ เพิ่มเป็น ๕๙ จังหวัด พ.ศ.๒๔๘๒ เพิ่มเป็น ๖๓ จังหวัด แล้วครบทุกจังหวัดใน พ.ศ.๒๔๘๓

นอกจากนี้พบว่ามีสถิติการขยายตัวเชิงปริมาณของสถานศึกษาอย่างมากนับแต่ พ.ศ.๒๔๗๕ เป็นต้นมา คือ

หนึ่ง จำนวนโรงเรียนใน พ.ศ.๒๔๗๕ มีจำนวนรวม ๗,๖๓๘ แห่ง พ.ศ.๒๔๘๐ มีจำนวน ๑๐,๙๑๗ แห่ง และ พ.ศ.๒๔๘๕ มีจำนวน ๑๙,๖๒๙ แห่ง

สอง จำนวนนักเรียนชั้นประถมสามัญใน พ.ศ.๒๔๗๕ มีจำนวนรวม ๗๖๐,๘๗๖ คน พ.ศ.๒๔๘๐ มีจำนวน ๑,๒๔๙,๒๗๕ คน และ พ.ศ.๒๔๘๕ มีจำนวน ๑,๗๒๐,๓๗๐ คน

สาม จำนวนเด็กที่เข้าเรียนใน พ.ศ.๒๔๗๕ เข้าเรียนร้อยละ ๕๒.๗๓ พ.ศ.๒๔๘๐ เข้าเรียนร้อยละ ๖๕.๑๕ และ พ.ศ.๒๔๘๕ เข้าเรียนร้อยละ ๙๓.๒๓

สี่ จำนวนครู ใน พ.ศ.๒๔๗๔ มีครูรวม ๑๗,๔๐๒ คน พ.ศ.๒๔๘๐ มีจำนวน ๓๔,๒๕๑ คน และ พ.ศ.๒๔๘๕ มีจำนวน ๖๖,๘๙๗ คน

นอกจากนี้ตามนโยบายการศึกษาภาคบังคับของรัฐบาลในสมัยนั้น จึงปรากฏว่าทำให้มีการขยายตัวของนักเรียนระดับมัธยมศึกษาสายสามัญอย่างมาก โดย พ.ศ.๒๔๗๕ มีจำนวน ๓๒,๑๖๖ คน เพิ่มขี้นใน พ.ศ.๒๔๘๐ เป็น ๗๒,๐๔๐ คน และใน พ.ศ.๒๔๘๕ มีจำนวน ๑๑๓,๐๓๒ คน

และยังพบหลักฐานการขยายตัวในรูปแบบอื่นอีกคือการเพิ่มของสถานศึกษาและนักเรียนในระดับอาชีวะศึกษาหรือมัธยมศึกษาสายวิสามัญ โรงเรียนราษฎร์ (โรงเรียนเอกชน) ระดับอดุมศึกษา (จากเดิมที่มีเพียงจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยแห่งเดียว) คือมีมหาวิทยาลัยเปิดอย่างธรรมศาสตร์และการเมือง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ มหาวิทยาลัยแพทยศาสตร์ และมหาวิทยาลัยศิลปากร นอกจากนี้ยังรวมไปถึงการศึกษาผู้ใหญ่ที่เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องเช่นเดียวกัน

อย่างไรก็ตายการขยายตัวของสถานศึกษาก็ควบคู่ไปกับการควบคุมของรัฐที่พยายามปลูกฝังค่านิยมที่สอดคล้องกับระบอบใหม่ไปด้วย โดยพยายามเผยแพร่อดุมการเรื่องรัฐธรรมนูญและการปลูกฝังค่านิยมในการเป็นพลเมืองที่ดีต่อรัฐไปพร้อมกันครับ