การพิจารณา จริตที่เหมาะสมกับแต่ละ กรรมฐาน ๔๐ กอง และขอบเขตสูงสุดของแต่ละกรรมฐาน

            อธิบายความ ในกรรมฐานที่พระพุทธองค์ทรงตรัสสอนนั้นมีลักษณะเฉพาะของแต่ละกอง  ท่านเจ้าคุณประยุทธ์ ได้บรรยายตามตารางนี้ สรุปความได้ว่า

1.กสิณ 10
วรรณกสิณหรือกสิณสี เหมาะกับจริต โทสะจริต ขั้นความสำเร็จ ฌาน 1-4
กสิณอื่นๆ เหมาะกับจริต ทุกๆจริต ขั้นความสำเร็จ ฌาน 1-4
2.อสุภะ 10 เหมาะกับจริต ราคะจริต ขั้นความสำเร็จ ฌาน 1
3.อนุสติ 10

อนุสติ 6 ข้อแรก เหมาะกับจริต สัทธาจริต ขั้นความสำเร็จ อุปจารสมาธิ(สมาธิขั้นกลาง)
อุปสมานุสติเหมาะกับจริต พุทธจริต ขั้นความสำเร็จ อุปจารสมาธิ(สมาธิขั้นกลาง)
มรณสติเหมาะกับจริต พุทธจริต ขั้นความสำเร็จ อุปจารสมาธิ(สมาธิขั้นกลาง)
กายคตาสติเหมาะกับจริต ราคะจริต ขั้นความสำเร็จ ฌาน 1
อานาปานสติ เหมาะกับจริต โมหะจริตและวิตกจริต ขั้นความสำเร็จ ฌาน 1-4

4.อัปปมัญญา 4
เมตตา,กรุณา,มุฑิตา เหมาะกับจริต โทสะจริต ขั้นความสำเร็จ ฌาน 1-3
อุเบกขา เหมาะกับจริต โทสะจริต ขั้นความสำเร็จ ฌาน 4
5.อาหาเรปฎิกูลสัญญา เหมาะกับจริต พุทธจริต ขั้นความสำเร็จ อุปจารสมาธิ(สมาธิขั้นกลาง)
6.จตุธาตุววัฏฐาน เหมาะกับจริต พุทธจริต ขั้นความสำเร็จ อุปจารสมาธิ(สมาธิขั้นกลาง)
7. อรูปฌาน 4 เหมาะกับจริต ทุกๆจริต ขั้นความสำเร็จ เทียบเท่าฌาน4 โดยต่อยอดและละรูปนิมิต จากฌาน 4 ใน กสิณ 10 กองใดกองนึงอันเป็นไปตามลำดับ อรูปฌาน 1-4


ที่มาคำบรรยาย: หนทางสู่การปฏิบัติ