ในความคิดของเรา ตัวละครหลักในเรื่องทุกคนก็คือ "ราก" ไม่ว่าจะเป็นแม้นเมือง มิ่งหล้า เจ้าหน่อเมือง หรือ แม้แต่เจ้าศุขวงศ์ก็ตามที ล้วนเป็นรากของบ้านเมืองด้วยวิถีทางที่แตกต่าง

แม้นเมือง รู้ว่าตัวเองมีหน้าที่อะไรและยอมทำหน้าที่นั้นไป หากก็มีความข้ดแย้งในใจเมื่อเห็นโลกกว้าง เริ่มคิดว่าการเป็นรากอย่างที่ตัวเองได้รับการสั่งสอนให้เป็นจะช่วยบ้านเมืองได้จริงหรือไม่ การเป็นไม้ใหญ่ต้านลมในเวลาเช่นนี้ เป็นสิ่งที่ถูกต้องหรือเปล่า แต่สุดท้ายก็ไม่มีทางใดให้เลือกเดินอีกต่อไปแล้ว

มิ่งหล้า ไม่ได้เตรียมใจมาเพื่อจะเป็นรากฐานของบ้านเมือง คือการบ้านการเมืองก็ไม่ได้อยู่ในหัว แต่ภายใต้ความไม่รู้มิ่งหล้าถูกส่งไปเป็นรากฐานของเมืองตัวเองอย่างแนบเนียน

เจ้าหน่อเมือง ได้รับการสอนสั่งให้รักษาบ้านเมือง มีแนวคิดเข้มข้นสุดโต่งว่าบ้านเมืองจะต้องเป็นอิสระไม่ขึ้นกับใคร เจ้าหน่อเมืองถึงได้พยายามสุดใจให้บ้านเมืองดำรงคงอยู่แบบนั้นไม่เปลี่ยนแปลง

เจ้าน้อยศุขวงศ์ เพื่อรักษาบ้านเมืองแล้ว ยอมเปลี่ยนแปลงตัวเอง เก็บเกี่ยวความรู้ เข้าสู่โลกกว้าง ถึงแม้จะถูกมองด้วยสายตาเหยียดหยามว่าแปรพักตร์ อาจจะเจ็บปวดที่ถูกมองด้วยสายตาเคลือบแคลงสงสัย หรือ กระทั่งถูกตราหน้าว่าทรยศ หากเจ้าตัวก็รู้ที่ทำไปวันนี้ก็เพื่อดอกผลที่จะงอกงามในวันหน้า ไม่มีการเสียเลือดเนื้อเกินควร บ้านเมืองจะอยูได้ต่อไปในระยะยาว

ตัวละครแต่ละตัว ต่างเป็นรากค้ำจุนบ้านเมือง ในแนวความคิดที่ผิดแผกกันออกไป ยากจะบอกว่าความคิดใครที่ผิดหรือถูก รู้แต่ว่าพวกเขาเหล่านั้นต้องเสียสละมากมาย แลกมาด้วยหลายสิ่งอย่างให้บ้านเมืองดำรงคงไว้ คน ๆ ต้องทอดทิ้งชีวิต และ การทอดทิ้งชีวิตนั้นจะยอมให้ใครล่วงรู้ก็ไม่ได้ แม้แต่หลุมศพก็ไม่อาจมีป้ายชื่อ คน ๆ นึงทรมานทั้งร่างกายและจิตใจ และแม้จะรอดชีวิตแต่ก็ต้องอยู่ในนามของคนอื่นจนกว่าจะหมดลมหายใจ อีกคนหนึ่งสูญสิ้นศักดิ์ศรีโดนตราหน้าเป็นกบฏบ้านเมืองล่มสลายเพราะการตัดสินใจของตัวเอง และ อีกคนหนึ่งสูญเสียคนที่รักไม่อาจเก็บร่องรอยของคน ๆ นั้นเอาไว้ได้ พูดกับใครก็ไม่ได้ บอกแม้กระทั่งเลือดเนื้อเชื้อไขตัวเองก็ไม่ได้ ต้องเก็บความลับนั้นให้ตายไปกับตัว

ความเสียสละเหล่านี้ไม่อาจเปิดเผย เพราะเป็นภัยต่อบ้านเมือง และ เมื่อไม่เปิดเผย ใครเล่าจะเข้าใจการกระทำ เข้าใจความทุกข์ยาก ใครเล่าจะมาเห็นใจ แต่พวกเขาก็ยังทำ ถึงแม้จะรู้ว่าปลายทางเป็นเช่นไร เพราะ เข้าใจถึงสถานะของความเป็นรากของแผ่นดิน เป็นรากของนครา