การเมืองเรื่องอำนาจในอาณาจักรลาวล้านช้าง   ก็ไม่ต่างจากกรุงศรีอยุธยาเท่าไหร่   มีการแก่งแย่งชิงราชสมบัติศึกสายเลือดหรือศึกระหว่างราชวงศ์กับขุนนางอยู่เนืองๆ .....ต่อมาถึงขั้นเคยแบ่งอาณาจักรออกเป็นสามส่วน  หลวงพระบาง  เวียงจันท์  และจำปาสัก


หลังยุครุ่งเรืองในรัชสมัยพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชแล้ว   ก็มาถึงสมเด็จพระสุริยวงศาธรรมิกราช   ซึ่งถือว่าเป็นยุคทองโดยแท้จริง   ทั้งในด้านวรรณกรรม ศาสนา และการต่างประเทศ   พระองค์ทรงเป็นกษัตริย์ที่ปกครองลาวอย่างยาวนานถึง57ปี!!   ทรงถือทศพิศราชธรรมปกครองลาวล้านช้างอย่างยุติธรรม     ที่สำคัญทรงตรากฏหมายด้วยยึดศีลห้าเป็นหลัก   แบ่งออกเป็น5 หมวดหลัก   หมวดปาณา   หมวดอทินา   หมวดกาเม  หมวดมุสา  และหมวดสุรา   แล้วซอยปลีกย่อยของแต่ละหมวดๆ ออกไป  เช่นว่าการทะเลาะวิวาท ก็อยู่ในหมวดมุสา เป็นต้น     พระองค์ทรงเป็นที่แสร้ซ้องสรรเสริญเมื่อทรงตัดสินประหารชีวิตราชโอรสในกรณีที่ราชโอรสของพระองค์ไปเป็นชู้กับหญิงชาวบ้าน    นั่นเป็นเหตุให้พระองค์ไม่มีคนสืบราชสมบัติเลย



ตรงนี้ก็ให้นึกถึงเหตุการณ์ที่สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศทรงตัดสินประหารชีวิตราชโอรสคือเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศเหมือนกัน  ในกรณีคล้ายๆ กันนั่นก็คือลอบเป็นชู้กับพระสนมของราชบิดา  แต่ขุนนางมหาอำมาตย์ขอไว้   จึงทรงลดโทษเหลือโบยร้อยที   แต่เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศทนพิษบาดแผลไม่ไหวก็สิ้นพระชนม์เมื่อถูกโบยไม่ถึงห้าสิบครั้ง     ตรงนี้  ผมก็อดที่จะตั้งคำถามขึ้นไม่ได้แหละว่า   หากเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศ(หรือที่รู้จักกันดีในหมู่นักกวีว่า “เจ้าฟ้ากุ้ง”)ไม่สิ้นพระชนม์เสียแล้ว   ท่านคงต้องได้ขึ้นครองราชย์     และถ้าหากพระองค์ทรงนำรบกับพม่าแล้ว     เราจะเสียกรุงครั้งที่สองหรือไม่  อันนี้คิดไปเรื่อยเปื่อยของผมนะ    เพราะเจ้าฟ้ากุ้งนั้นมีพระทัยห้าวหาญพอตัว......เจ้าสามกรมที่ถือว่ากร่างและวางอำนาจใหญ่โตในยุคนั้น   โดนเจ้าฟ้ากุ้งเรียกตัวไปปรับทัศนะคติถึงกับเลิกกร่างไปเลย   พระองค์เป็นพระโอรสองค์โตในพระมเหสีของพระเจ้าบรมโกศ  ซึ่งมีเจ้าฟ้าธรรมาธิเบศ  เจ้าฟ้าเอกทัศน์  เจ้าฟ้าอุทุมพร



ย้อนกลับมาที่ล้านช้าง   ในยุคสมัยของสมเด็จพระเจ้าสุรยิวงศาธรรมิกราช   มีบาทหลวงจากอินโดนีเซียเดินทางล่องขึ้นน้ำโขงเข้าล้านช้างเป็นครั้งแรกในรัชสมัยของพระองค์   และได้พรรณาถึงความงดงามของเมืองเวียงจันท์ไว้ในจดหมายเหตุ  ตลอดระยะเวลา57 ปี   พระองค์ทรงปกครองประชาราษฏรด้วยพื้นฐานของศีลห้าอันเป็นกฏหมายสูงสุด   และเป็นยุ่งที่รุ่งเรืองที่สุดยุคหนึ่งของอาณาจักรลาวล้านช้างทีเดียว  

เห็นและติดตามแป๊ะ  บอวอนสัก  ร่างกฏหมายรัฐธรรมนูญแล้ว   นึกอยากจะนิมนต์ท่านเจ้าคุณพิพิธฯ ไปให้ศีลแก่บอวอนสักสักที   แต่ก็เกรงว่าท่านเจ้าคุณฯ จะโดนหักเก็บภาษีอีกแระ....เฮ้อ!   สิเฮ็ดจั๋งได๋??
๑. ปาณาติปาตา เวรมณี
๒. อทินนาทานา เวรมณี
๓. กาเมสุ มิจฉาจารา เวรมณี
๔. มุสาวาทา เวรมณี
๕. สุราเมรยมัชชปมาทัฏฐานา เวรมณี