ผู้ที่จะเห็นธรรม (คือเห็นอริยสัจ ๔) หรือมีดวงตาเห็นธรรมได้อย่างแท้จริงนั้น จะต้องเป็นนักปฏิบัติ (คือปฏิบัติเพื่อพ้นทุกข์) ที่มีใจเป็นกลาง (มีอุเบกขา) จึงจะฟัง (หรืออ่าน) ธรรมะที่แท้จริงแล้วเกิดดวงตาเห็นธรรมได้
คำว่า นักปฏิบบัตินี้หมายถึงมีการปฏิบัติสมาธิและวิปัสสนาด้วย คือต้องมีการฝึกสมาธิมาอย่างเพียงพอ และมีการเจริญวิปัสสนามาแล้วบ้าง จึงจะฟังธรรมแล้วเกิดดวงตาเห็นธรรมได้ เพราะนักปฏิบัติธรรมนี้จะมีความตั้งใจ (สนใจ ไม่ฟุ้งซ่าน) ในการฟังหรืออ่าน และไม่มีความลำเอียง (มีอุเบกขาหรือมีใจเป็นกลางไม่ลำเอียงไปในทางชอบหรือชังหรือโง่หรือกลัว) รวมทั้งยังมีความละเอียดอ่อน สุขุม รอบครอบ ใจเย็น อ่อนน้อม ไม่โอ้อวดถือตัว รับฟังความเห็นของผู้อื่น มีความจำดี มีความละเอียดถี่ถ้วน มีเหตุผล ยอมรับความจริง ฯ ซึ่งนี่คุณสมบัติ (บารมี) ของผู้ที่จะบรรลุธรรม เมื่อมีคุณสมบัติเช่นนี้พร้อมและได้ฟังหรืออ่านธรรมะที่ถูกต้องแท้จริง ก็สามารถที่จะบรรลุธรรมหรือเกิดดวงตาเห็นธรรมได้โดยง่าย (แต่ถึงแม้จะเป็นนักปฏิบัติธรรมจริง ถ้าบังเอิญไปฟังหรืออ่านธรรมะที่ไม่ถูกต้องแท้จริงเข้า ก็จะยังไม่สามารถเกิดดวงตาเห็นธรรมได้ เพราะยังไม่มีโอกาสได้ฟังหรืออ่านธรรมะที่แท้จริง)
แต่ว่าถ้าไม่ใช่นักปฏิบัติธรรม คือเป็นแค่เพียงคนอ่านที่ไม่มีสมาธิ (ขณะอ่านไม่มีสมาธิ) จิตใจก็จะฟุ้งซ่าน กวัดแกว่ง จึงไม่มีความสนใจในการอ่านหรือฟังอย่างแท้จริง และยังถูกกิเลสพวกอคติ (ความลำเอียง) ครอบงำอีก ก็จะทำให้จิตหยาบกระด้าง ถือว่าตัวเก่งกว่าคนอื่น ดูหมิ่นผู้อื่น ใจร้อน ไม่ระมัดระวัง ขาดความละเอียดถี่ถ้วน จำสิ่งที่อ่านไม่ค่อยได้ ไม่มีเหตุผล ไม่ยอมรับความจริง ฯ ก็จะทำให้ไม่เกิดดวงตาเห็นธรรมได้ แม้จะฟังหรืออ่านธรรมะที่แม้จะถูกต้องแท้จริงมามากมายสักเท่าใดก็ตาม
สรุปว่า ผู้จะมีดวงตาเห็นธรรมจะต้องเป็นนักปฏิบัติอย่างแท้จริง แล้วมาได้ฟังหรืออ่านธรรมะที่แท้จริงด้วย จึงจะมีดวงตาเห็นธรรมได้จริง ส่วนผู้ที่ไม่ใช่นักปฏิบัติธรรมมาก่อน แม้จะได้ฟังหรืออ่านธรรมะที่แท้จริงมากมากมายสักเท่าใดก็ตาย ก็จะไม่มีวันได้ดวงตาเห็นธรรม ยิ่งถ้าได้ไปฟังหรืออ่านธรรมะที่ผิดเพี้ยนหรือไม่ถูกต้องแท้จริงเข้าด้วย ก็จะยิ่งห่างไกลการมีดวงตาเห็นธรรม
ต้องเป็นนักปฏิบัติที่มีใจเป็นกลาง(มีอุเบกขา)จึงจะฟัง(หรืออ่าน)ธรรมะที่แท้จริงแล้วเกิดดวงตาเห็นธรรม
คำว่า นักปฏิบบัตินี้หมายถึงมีการปฏิบัติสมาธิและวิปัสสนาด้วย คือต้องมีการฝึกสมาธิมาอย่างเพียงพอ และมีการเจริญวิปัสสนามาแล้วบ้าง จึงจะฟังธรรมแล้วเกิดดวงตาเห็นธรรมได้ เพราะนักปฏิบัติธรรมนี้จะมีความตั้งใจ (สนใจ ไม่ฟุ้งซ่าน) ในการฟังหรืออ่าน และไม่มีความลำเอียง (มีอุเบกขาหรือมีใจเป็นกลางไม่ลำเอียงไปในทางชอบหรือชังหรือโง่หรือกลัว) รวมทั้งยังมีความละเอียดอ่อน สุขุม รอบครอบ ใจเย็น อ่อนน้อม ไม่โอ้อวดถือตัว รับฟังความเห็นของผู้อื่น มีความจำดี มีความละเอียดถี่ถ้วน มีเหตุผล ยอมรับความจริง ฯ ซึ่งนี่คุณสมบัติ (บารมี) ของผู้ที่จะบรรลุธรรม เมื่อมีคุณสมบัติเช่นนี้พร้อมและได้ฟังหรืออ่านธรรมะที่ถูกต้องแท้จริง ก็สามารถที่จะบรรลุธรรมหรือเกิดดวงตาเห็นธรรมได้โดยง่าย (แต่ถึงแม้จะเป็นนักปฏิบัติธรรมจริง ถ้าบังเอิญไปฟังหรืออ่านธรรมะที่ไม่ถูกต้องแท้จริงเข้า ก็จะยังไม่สามารถเกิดดวงตาเห็นธรรมได้ เพราะยังไม่มีโอกาสได้ฟังหรืออ่านธรรมะที่แท้จริง)
แต่ว่าถ้าไม่ใช่นักปฏิบัติธรรม คือเป็นแค่เพียงคนอ่านที่ไม่มีสมาธิ (ขณะอ่านไม่มีสมาธิ) จิตใจก็จะฟุ้งซ่าน กวัดแกว่ง จึงไม่มีความสนใจในการอ่านหรือฟังอย่างแท้จริง และยังถูกกิเลสพวกอคติ (ความลำเอียง) ครอบงำอีก ก็จะทำให้จิตหยาบกระด้าง ถือว่าตัวเก่งกว่าคนอื่น ดูหมิ่นผู้อื่น ใจร้อน ไม่ระมัดระวัง ขาดความละเอียดถี่ถ้วน จำสิ่งที่อ่านไม่ค่อยได้ ไม่มีเหตุผล ไม่ยอมรับความจริง ฯ ก็จะทำให้ไม่เกิดดวงตาเห็นธรรมได้ แม้จะฟังหรืออ่านธรรมะที่แม้จะถูกต้องแท้จริงมามากมายสักเท่าใดก็ตาม
สรุปว่า ผู้จะมีดวงตาเห็นธรรมจะต้องเป็นนักปฏิบัติอย่างแท้จริง แล้วมาได้ฟังหรืออ่านธรรมะที่แท้จริงด้วย จึงจะมีดวงตาเห็นธรรมได้จริง ส่วนผู้ที่ไม่ใช่นักปฏิบัติธรรมมาก่อน แม้จะได้ฟังหรืออ่านธรรมะที่แท้จริงมากมากมายสักเท่าใดก็ตาย ก็จะไม่มีวันได้ดวงตาเห็นธรรม ยิ่งถ้าได้ไปฟังหรืออ่านธรรมะที่ผิดเพี้ยนหรือไม่ถูกต้องแท้จริงเข้าด้วย ก็จะยิ่งห่างไกลการมีดวงตาเห็นธรรม