องค์ธรรมของ นาม-รูป ตามนัยะของปฏิจจสมุปบาท คืออะไร ?

วิญญาณปจฺจยา นามรูปํ สมฺภวติ
(เจตสิกที่ประกอบโลกียวิปาก และกัมมชรูป ย่อมปราฏเกิดขึ้นเพราะอาศัย กัมมวิญาณและวิปากวิญญาณเป็นเหตุ)

วิญญาณที่เป็นเหตุให้  นามรูปเกิด มี 2 คือ

1. วิปากวิญญาณ (ภพนี้)
ได้แก่ โลกียวิปากจิต 32
(ภพนี้มี ปฏิสนธิวิญญาณ 19 และ ปวัตติวิปากวิญญาณ 32)

2.กัมมวิญญาณ (ภพก่อน)
ได้แก่ อกุศลจิต 12 มหากุศลจิต 8
รูปาวจรกุศลจิต 5 ที่ประกอบกุศล, อกุศล เจตนาในอดีตภพ
(เว้น อรูปกุศลเจตนา 4 เพราะไม่เป็นปัจจัยให้เกิดรูป)


นามรูป  ที่เป็นผลจากวิญญาณเป็นเหตุ

นาม เจตสิก 35 ที่ประกอบโลกียวิปากจิต 32 ทั้งปฏิสนธิกาลและปวัตติกาล
รูป
1. ปฏิสนธิกัมมชรูป   เกิดพร้อมกับ  ปฏิสนธิวิญญาณ  ในภพนี้
2. ปวัตติกัมมชรูป     เกิดจากกัมมวิญญาณ 25 ในภพก่อน
3. จิตตชรูป             เกิดจาก ปวัตติวิปากวิญญาณ 18 ในภพนี้

หมายเหตุ โลกียวิปากวิญญาณ 32         ได้แก่ อเหตุกวิปากจิต 15, มหาวิปากจิต 8, รูปวิปากจิต 5, อรูปวิปากจิต 4
                                                    ( ทวิปัญจวิญญาณจิต 10   เกิดในปัญจโวการภูมิ    มีนามอย่างเดียว
                                                     อรูปวิปากจิต 4               เกิดในอรูปภูมิ             มีนามอย่างเดียว)

              ปวัตติวิญญาณ 18    ได้แก่  สัมปฏิจฉนจิต 2 สันตีรณจิต 3 มหาวิปากจิต 8 รูปวิปากจิต 5  มีรูปและนามทั้งสอง
                                          เกิดในปัญจโวการภูมิ

              ปฏิสนธิจิต 19   ได้แก่ สัณตีรณอกุศลจิต 1, สัณตีรณกุศลจิต 1, มหาวิปากจิต 8, รูปวิปากจิต 5,  อรูปวิปากจิต 4
                                           (ปัญจโวการปฏิสนธิ 15 มีรูปและนามทั้งสอง
                                             อรูปวิปากจิต 4     มีนามอย่างเดียว)

--------------------------------------------------------------------------------------------

นามรูปปจฺจยา  สฬายตนํ สมฺภวนฺติ
อัชฌัติกายตนะ 6 มีจักขายตนะ เป็นต้น ย่อมปรากฏเกิดขึ้น เพราะอาศัย นามรูปเป็นเหตุ

ในที่นี้  นาม  ได้แก่   เจตสิก 35 ที่ประกอบกับโลกียวิปากจิต 32
          รูป    ได้แก่   กัมมชรูป 16 คือ อวินิพโภครูป 8 ปสาทรูป 5 ภาวรูป 1 หทยรูป 1 ชีวิตรูป 1


สฬายตนะ  ได้แก่  จักขายตนะ โสตายตนะ ฆานายตนะ ชิวหายตนะ กายายตนะ และ  มนายตนะ คือ โลกียวิปากจิต 32


การสงเคราะห์ปัจจัย 24 เข้าใน นามรูปปจฺจยา  สฬายตนํ

1.  นาม -----> นาม (มนายตนะ)
ปฏิสนธิกาล   เกิดพร้อมกันกับตน  เป็นสหชาตปัจจัย
ปวัตติกาล     เป็นเหตุเป็นผลซึ่งกันและกัน  อัญญมัญญปัจจัย,


2.  นาม ------>รูป (ปัญจายตนะ)  
ปฏิสนธิกาล      เกิดพร้อมกัน    สหชาตปัจจัย
ปวัตติกาล  นามหลังๆช่วยรูปที่เกิดก่อนๆ    ปัจฉาชาตปัจจัย


3.  รูป  -----> นาม (มนายตนะ)
หทยวัตถุ  ----->  มนายตนะ (ปัญจโวการปฏิสนธิจิต 15)  ปฏิสนธิกาล      เกิดพร้อมกัน    สหชาตปัจจัย
หทยวัตถุ  ----->  มนายตนะ (ปัญจโวการวิปากจิต 18 ทวิปัญจวิญญาณจิต 10) ปวัตติกาล  รูปที่เกิดก่อนๆช่วยนามที่เกิดหลังๆ  วัตถุปุเรชาตปัจจัย
ปัญจวัตถุ  ----->  มนายตนะ (ทวิปัญจวิญญาณจิต 10)  ปวัตติกาล  รูปที่เกิดก่อนๆช่วยนามที่เกิดหลังๆ  วัตถุปุเรชาตปัจจัย


4.  รูป  -----> รูป (ปัญจายตนะ)
กัมมชมหาภูตรูป 4 -----> ปัญจายตนะ  ปฏิสนธิกาลและปวัตติกาล  ตั้งอยู่ในกลาปเดียวกันกับตน   สหชาตปัจจัย
รูปชีวิตตินทรีย์      -----> ปัญจายตนะ  ปฏิสนธิกาลและปวัตติกาล  ตั้งอยู่ในกลาปเดียวกันกับตน   รูปชีวิตินทริยปัจจัย
กัมมโอชา           -----> ปัญจายตนะ  ปวัตติกาล  ตั้งอยู่ในกลาปเดียวกันกับตน   และในกลาปอื่นๆ  อาหารปัจจัย

เจริญในธรรมคะ