ตามความเข้าใจของผมคิดว่าสภาพแวดล้อมไม่เอื้อให้เด็กพูดไทยและใช้ภาษาไทยหรือเปล่าอย่างเช่น ไปที่บ้านก็พูดยาวี ไปซื้อของก็พูดยาวี เล่นกับเพื่อนในโรงเรียนก็พูดยาวี ครูสอนก็พูดยาวีอีก ได้ใช้ภาษาไทยแค่ในบทเรียน เพราะมองมาในภาคเหนือที่ผมอยู่ เด็กใช้ภาษา2-3ภาษาทั้ง ภาษาไทย คำเมือง เป็นหลัก อาจจะมีเสริมคือ คำยอง คำไต ภาษาจีน ซึ่งผมว่ามันอยู่สภาพแวดล้อม และโอกาศในการใช้ภาษามากกว่า ผมว่าเด็กในตัวเมือง3จังหวัดคงใช้ภาษาไทยได้ดีเพราะมีโอกาศได้ใช้ แต่เด็กในพื้นที่รอบนอกไม่ค่อยได้ใชเดลยใช้ภาษาไทยไม่ค่อยดี