ในยุคที่ผู้คนหันมาใส่ใจสุขภาพมากขึ้น การเข้าใจอักษรย่อผลการตรวจเลือดจึงเป็นทักษะสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม
เพราะการตรวจเลือดไม่เพียงแต่ช่วยคัดกรองโรคเท่านั้น
แต่ยังสะท้อนภาพรวมสุขภาพของเราได้อย่างแม่นยำ
วันนี้พี่หมอฝั่งธน..จะมาให้ความรู้ 
18 อักษรย่อผลการตรวจเลือดที่พบบ่อย เข้าใจง่ายใน 5 นาที
ความสำคัญของการอ่านอักษรย่อผลการตรวจเลือด
การตรวจเลือดเป็นหนึ่งในเครื่องมือวินิจฉัยที่สำคัญที่สุดในวงการแพทย์
เพราะเลือดทำหน้าที่ขนส่งสารอาหาร ออกซิเจน และของเสียทั่วร่างกาย การเข้าใจค่าต่าง ๆ
ในผลตรวจเลือดจึงเหมือนการอ่านแผนที่สุขภาพของตัวเอง
ช่วยให้เราสามารถดูแลตัวเองได้ตรงจุดและปรึกษาแพทย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
1. CBC (Complete Blood Count)
การตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือดเป็นการตรวจพื้นฐานที่สำคัญ
เพราะสามารถบ่งชี้ภาวะซีด ภูมิคุ้มกัน หรือการติดเชื้อได้ ค่า CBC ประกอบด้วยการตรวจนับเม็ดเลือดทั้งสามชนิด
ได้แก่ เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว และเกล็ดเลือด ซึ่งแต่ละค่ามีความสำคัญแตกต่างกันไป
2. BUN (Blood Urea Nitrogen)
หากคุณเคยสงสัยว่าไตของคุณทำงานได้ดีแค่ไหน ค่า BUN คือหนึ่งในตัวชี้วัดสำคัญ เ
พราะเป็นการวัดปริมาณไนโตรเจนในเลือดที่มาจากยูเรีย ซึ่งเป็นของเสียที่ไตต้องกำจัดออก
การเพิ่มขึ้นของค่านี้อาจบ่งบอกถึงการทำงานของไตที่ผิดปกติ หรือภาวะขาดน้ำในร่างกาย
3. FBS (Fasting Blood Sugar)
น้ำตาลในเลือดเป็นดัชนีสำคัญที่บ่งบอกความเสี่ยงของโรคเบาหวาน
การตรวจ FBS จะต้องงดอาหารและเครื่องดื่มที่มีแคลอรี่อย่างน้อย 8 ชั่วโมง
เพื่อให้ได้ค่าที่แม่นยำที่สุด ค่าปกติควรอยู่ระหว่าง 70-100 mg/dL
หากสูงกว่านี้อาจเป็นสัญญาณเตือนของภาวะเบาหวาน
การแปลผลค่าการทำงานของตับ 4. SGPT/ALT (Serum Glutamic Pyruvic Transaminase)
การตรวจวัดเอนไซม์ตัวนี้ให้ข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับสุขภาพตับ เพราะเมื่อเซลล์ตับถูกทำลาย
เอนไซม์นี้จะรั่วไหลเข้าสู่กระแสเลือด ทำให้ค่าสูงขึ้น ภาวะนี้อาจเกิดจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบ
การดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป หรือการใช้ยาบางชนิด
5. SGOT/AST (Serum Glutamic Oxaloacetic Transaminase)
คู่กับ SGPT เอนไซม์ SGOT ช่วยให้แพทย์ประเมินความเสียหายของตับได้ละเอียดขึ้น
แต่ค่านี้ไม่จำเพาะกับตับเท่า SGPT เพราะพบได้ในกล้ามเนื้อหัวใจและกล้ามเนื้อลาย
การเพิ่มขึ้นของค่านี้จึงอาจบ่งชี้ถึงปัญหาในอวัยวะอื่น ๆ ด้วย
การตรวจไขมันในเลือด 6. TC (Total Cholesterol)
อักษรย่อผลการตรวจเลือดที่เกี่ยวกับไขมันมักได้รับความสนใจเป็นพิเศษ
เพราะเป็นปัจจัยเสี่ยงสำคัญของโรคหัวใจและหลอดเลือด TC คือปริมาณคอเลสเตอรอลรวมในเลือด
ซึ่งควรมีค่าไม่เกิน 200 mg/dL
7. TG (Triglycerides)
ไตรกลีเซอไรด์เป็นไขมันอีกชนิดที่ต้องเฝ้าระวัง โดยเฉพาะในผู้ที่รับประทานอาหารหวานและแป้งมากเกินไป
ค่าปกติควรต่ำกว่า 150 mg/dL หากสูงกว่านี้ควรปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการรับประทานอาหารและออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
8. HDL-C (High-Density Lipoprotein Cholesterol)
HDL หรือที่เรียกว่า “ไขมันดี” มีหน้าที่พาคอเลสเตอรอลกลับไปทำลายที่ตับ ยิ่งค่า HDL สูง
ยิ่งดีต่อสุขภาพหัวใจและหลอดเลือด ค่าที่เหมาะสมควรมากกว่า 40 mg/dL ในผู้ชาย และมากกว่า 50 mg/dL ในผู้หญิง
การออกกำลังกายสม่ำเสมอช่วยเพิ่มระดับ HDL ได้
9. LDL-C (Low-Density Lipoprotein Cholesterol)
LDL หรือ “ไขมันไม่ดี” เป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดการสะสมของไขมันในผนังหลอดเลือด
นำไปสู่โรคหลอดเลือดแดงแข็ง ค่าที่เหมาะสมควรน้อยกว่า 100 mg/dL
และอาจต้องต่ำกว่านี้ในผู้ที่มีความเสี่ยงสูงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด
10. Non-HDL-C (Non-High-Density Lipoprotein Cholesterol)
เป็นค่าที่คำนวณจาก Total Cholesterol ลบด้วย HDL-C
ใช้ประเมินความเสี่ยงของโรคหัวใจและหลอดเลือดได้แม่นยำกว่าการดูแค่ค่า LDL เพียงอย่างเดียว
ค่าที่เหมาะสมควรน้อยกว่า 130 mg/dL
การตรวจการทำงานของไต 11. Cr (Creatinine)
การตรวจครีเอทินินในเลือดเป็นมาตรฐานสำคัญในการประเมินการทำงานของไต
ครีเอทินินเป็นของเสียที่เกิดจากการสลายตัวของกล้ามเนื้อ ในภาวะปกติ
ไตจะกรองและขับครีเอทินินออกจากร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพ ค่าที่สูงผิดปกติอาจบ่งชี้ถึงการทำงานของไตที่บกพร่อง
12. UA (Uric Acid)
กรดยูริคเป็นอักษรย่อผลการตรวจเลือดที่มักพบค่าผิดปกติในผู้ที่ชอบรับประทานอาหารประเภทเครื่องในสัตว์
เนื้อสัตว์แดง หรือเบียร์ ค่าที่สูงเกินอาจนำไปสู่โรคเก๊าท์ซึ่งทำให้เกิดการอักเสบที่ข้อต่อ และเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดนิ่วในไต
การตรวจภูมิคุ้มกันและการอักเสบ 13. CRP (C-Reactive Protein)
เป็นโปรตีนที่ร่างกายสร้างขึ้นเมื่อมีการอักเสบ การตรวจค่า CRP
ช่วยให้แพทย์ประเมินการอักเสบในร่างกายได้ ไม่ว่าจะเป็นการติดเชื้อ โรคออโตอิมมูน
หรือโรคหัวใจและหลอดเลือด การแปลผลเลือดค่านี้ต้องพิจารณาร่วมกับอาการทางคลินิก
14. ESR (Erythrocyte Sedimentation Rate)
อัตราการตกตะกอนของเม็ดเลือดแดงเป็นการตรวจที่บ่งชี้การอักเสบในร่างกายอีกวิธีหนึ่ง
ค่าที่สูงขึ้นอาจพบได้ในโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ โรคติดเชื้อ หรือมะเร็งบางชนิด
ค่ามาตรฐานการตรวจเลือดจะแตกต่างกันตามเพศและอายุ
การตรวจฮอร์โมน 15. TSH (Thyroid Stimulating Hormone)
การทำงานของต่อมไทรอยด์มีผลต่อการเผาผลาญและระดับพลังงานในร่างกาย
อักษรย่อผลการตรวจเลือด TSH จึงมีความสำคัญในการคัดกรองโรคไทรอยด์
ค่าที่ผิดปกติอาจทำให้เกิดอาการอ่อนเพลีย น้ำหนักเปลี่ยนแปลง หรือหัวใจเต้นผิดจังหวะ
16. HbA1C (Hemoglobin A1C)
สำหรับผู้ที่เป็นเบาหวานหรือมีความเสี่ยง ผลแล็บเลือดค่า HbA1C เป็นตัวชี้วัดที่สำคัญ
เพราะสามารถบอกระดับน้ำตาลเฉลี่ยในช่วง 2-3 เดือนที่ผ่านมา
ช่วยให้แพทย์ประเมินประสิทธิภาพของการควบคุมเบาหวานได้ดียิ่งขึ้น
การตรวจคัดกรองโรคตับ 17. ALP (Alkaline Phosphatase)
เอนไซม์ ALP พบได้ในหลายอวัยวะ แต่มักใช้ในการประเมินการทำงานของตับและท่อน้ำดี
ค่าที่สูงขึ้นอาจบ่งชี้ถึงการอุดตันของท่อน้ำดี โรคตับอ่อนอักเสบ หรือมะเร็งที่แพร่กระจายมาที่กระดูก
18. GGT (Gamma-Glutamyl Transferase)
GGT เป็นเอนไซม์ที่ไวต่อการทำลายของเซลล์ตับ โดยเฉพาะจากการดื่มแอลกอฮอล์
การตรวจค่านี้จึงมักใช้ประเมินผลกระทบจากการดื่มแอลกอฮอล์ต่อตับ และช่วยแยกสาเหตุของค่า ALP ที่สูงขึ้น
การเตรียมตัวก่อนตรวจเลือด การเตรียมตัวที่ดีก่อนการตรวจเลือดมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อความแม่นยำของผล โดยทั่วไปควรปฏิบัติดังนี้
งดอาหารและเครื่องดื่มที่มีแคลอรี่ 8-12 ชั่วโมงก่อนตรวจ ดื่มน้ำเปล่าได้ตามปกติ
หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายหนักก่อนตรวจ แจ้งแพทย์หากรับประทานยาประจำ
ข้อควรรู้ในการแปลผล
การแปลผลการตรวจเลือดควรทำภายใต้คำแนะนำของแพทย์ เพราะค่ามาตรฐานอาจแตกต่างกันตาม
เพศ
อายุ
น้ำหนักตัว
โรคประจำตัว
ยาที่ใช้อยู่
การเข้าใจอักษรย่อผลการตรวจเลือดเป็นพื้นฐานสำคัญในการดูแลสุขภาพ
แม้ว่าการแปลผลที่แม่นยำต้องอาศัยความเชี่ยวชาญของแพทย์ แต่การที่เราเข้าใจความหมายของค่าต่าง ๆ
จะช่วยให้เราสามารถสังเกตความผิดปกติเบื้องต้นและปรึกษาแพทย์ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
ความรู้เพิ่มเติม
https://www.thonburihospital.com/blood-test-abbreviations/
18 อักษรย่อผลการตรวจเลือดที่พบบ่อย เข้าใจง่ายใน 5 นาที