[คติธรรม] บุคคลพึงเปล่งวาจาดีงามเท่านั้น ไม่พึงเปล่งวาจาชั่วเลย

28. กลฺยาณิเมว มุญฺเจยฺย  น หิ มุญฺเจยฺย ปาปิกํ
      โมกฺโข กลฺยาณิยา สาธุ  มุตฺวา ตปฺปติ ปาปิกํ

บุคคลพึงเปล่งวาจาดีงามเท่านั้น ไม่พึงเปล่งวาจาชั่วเลย
การเปล่งวาจาดีงามยังประโยชน์ให้สำเร็จ ผู้เปล่งวาจาชั่วย่อมเดือดร้อน

[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้ประโยคที่ว่า "บุคคลพึงเปล่งวาจาดีงามเท่านั้น ไม่พึงเปล่งวาจาชั่วเลย" หมายถึง การที่เราควรมีสติและเจตนาในการพูดทุกครั้ง ให้เลือกใช้คำพูดที่ประกอบด้วยคุณธรรม 4 ประการ ที่เรียกว่า วจีสุจริต 4 ได้แก่:
     - ไม่พูดเท็จ (มุสาวาทา): พูดความจริงเสมอ ไม่โกหกเพื่อหลอกลวงผู้อื่น
     - ไม่พูดส่อเสียด (ปิสุณาวาจา): ไม่พูดจาที่ยุยงให้คนอื่นแตกแยก หรือนินทาว่าร้ายผู้อื่นลับหลัง
     - ไม่พูดคำหยาบ (ผรุสวาจา): ไม่พูดคำหยาบคาย ด่าทอ หรือใช้ถ้อยคำที่ทำให้ผู้อื่นเจ็บช้ำน้ำใจ
     - ไม่พูดเพ้อเจ้อ (สัมผัปปลาปะ): ไม่พูดเรื่องไร้สาระที่ไม่เป็นประโยชน์ หรือพูดมากจนเกินไป
การปฏิบัติตามหลักนี้ก็คือการฝึกฝนตนเองให้มี สติ และ ปัญญา ก่อนจะพูดอะไรออกไปครับ

ส่วนประโยคที่ว่า "การเปล่งวาจาดีงามยังประโยชน์ให้สำเร็จ ผู้เปล่งวาจาชั่วย่อมเดือดร้อน" อธิบายได้ตามหลัก กฎแห่งกรรม ครับ
     การเปล่งวาจาดีงามยังประโยชน์ให้สำเร็จ: เมื่อเราพูดดี มีแต่คำพูดที่สร้างสรรค์ จริงใจ และให้กำลังใจ จะช่วยให้เราสร้างมิตร สร้างความไว้วางใจ และได้รับความเมตตาตอบแทน ทำให้ชีวิตการงาน ความสัมพันธ์ หรือสิ่งต่างๆ ที่ทำนั้นราบรื่นและประสบความสำเร็จ เหมือนกับเราปลูกเมล็ดพันธุ์ที่ดี ก็ย่อมได้ผลผลิตที่ดีครับ
     ผู้เปล่งวาจาชั่วย่อมเดือดร้อน: ในทางกลับกัน เมื่อเราพูดโกหก นินทา หรือใช้คำหยาบคาย สิ่งเหล่านี้จะย้อนกลับมาทำร้ายเราเองครับ อาจทำให้เสียมิตร ขาดความน่าเชื่อถือ หรือแม้กระทั่งสร้างศัตรู ทำให้เกิดความขัดแย้งและความทุกข์ใจทั้งต่อตัวเองและผู้อื่นในที่สุด เหมือนกับเราปลูกเมล็ดพันธุ์ที่ไม่ดี ก็ย่อมได้ผลผลิตที่ไม่ดีเช่นกันครับ

สรุปแล้ว คำสอนนี้เน้นย้ำให้เห็นถึง พลังของคำพูด ว่าสามารถเป็นได้ทั้งอาวุธและเครื่องมือสร้างสรรค์ คำพูดทุกคำที่เราเปล่งออกมาล้วนมีผลกระทบต่อทั้งตัวเราเองและผู้อื่น ดังนั้น การมี สติ ในการพูดจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งตามหลักพระพุทธศาสนาครับ

บุคคลพึงเปล่งถ้อย........ดีงาม
อย่าเปล่งวาจาทราม......ต่ำช้า
พูดดีประโยชน์ความ......สำเร็จ
พูดชั่วเท็จเหมือนบ้า......เดือดร้อนห่อนดี

วจีไพเราะพ้น................หยาบคาย
ดีเลิศประเสริฐหมาย......สัตย์แท้
จริงใจใคร่เกื้อสหาย.......คลายปลอบ
คำกล่าวชอบกาลแล้......สุขแท้เจริญธรรม

คำหยาบส่อเสียดเพ้อ....นินทา
คำประชดโกรธมุสา.......ชั่วร้าย
เดือดร้อนทุกข์กลับมา....กรรมส่ง ผลนอ
ก่อบาปให้ใจคล้าย........ทุกข์ล้ำกรรมสนอง.


บุคคลพึง เปล่งวจี เพราะดีงาม
อย่ากล่าวคำ ต่ำทราม พล่ามชั่วช้า
วาจาดี มีประโยชน์ สมเจตนา
แม้นวาจา ชั่วไคล้ ทุกข์ไม่วาย

คำพูดคือ เครื่องมือ สื่อถึงใจ
สัมผัสแฝง แสดงนัย ใคร่ดังป้าย
เป็นดุจมิตร หรือศัตรู รู้ง่ายดาย
สื่อความหมาย เมื่อเผย เอ่ยวาจา

หากพูดดี มีคน อยากใกล้ชิด
สัมพันธ์มิตร สนิทห้อม ล้อมมากกว่า
เชิงสร้างสรรค์ ตราตรึง ซึ้งอุรา
ดุจน้ำทิพย์ ชโลมมา พาชุ่มเย็น

หากเป็นคำ ชั่วร้าย คล้ายศัตรู
บาดจิตใจ และใบหู อยู่ไม่เว้น
เหมือนคมมีด กรีดเข้า ทุกเช้าเย็น
คล้ายก่อเวร เข็ญภัย ให้ตามมา

คนพูดดี เป็นศรี ชีวิตตัว
คนพูดชั่ว ทุกข์ร้อน ค่อนหนักหนา
จงมีสติ ที่จะพูด ใช้ปัญญา
เพราะวาจา คติแฝง กฏแห่งกรรม.