“พันธมิตรไทย สหรัฐมองย้อนอดีต มุ่งสู่อนาคต” กรมอเมริกาและแปซิฟิกใต้จัดในโอกาสสถาปนากระทรวงการต่างประเทศครบ 150 ปี แบ่งปันประสบการณ์ความรู้จากผู้มีประสบการณ์ตรงในการดำเนินความสัมพันธ์ไทย-สหรัฐ ซึ่งในช่วงที่ไทยเผชิญเหตุการณ์ที่ยากลำบากตามชายแดนกัมพูชา ก็ได้สหรัฐยืนเคียงข้างไทย

เมื่อ 30 พฤษภาคม 2025 วีระศักดิ์ ฟูตระกูล อดีตรัฐมนตรีช่วยกระทรวงการต่างประเทศและอดีตเอกอัครราชทูตไทยประจำสหรัฐ กล่าวช่วงหนึ่งว่า สมัยตนเป็นปลัดกระทรวงต่างประเทศ (ปี 2007-2009) เกิดเหตุการณ์ที่ชายแดนติดกับกัมพูชาเหมือนกับปัจจุบัน ทางกัมพูชาจะนำเรื่องเหตุการณ์ที่ชายแดนไปบรรจุในวาระของคณะมนตรีความมั่นคงแห่งสหประชาชาติ (UNSC) ซึ่งหากเรื่องใดอยู่ในวาระของ UNSC แล้ว การจะถอนวาระออกมานั้นลำบากมาก แล้วกัมพูชาเตรียมการมาเป็นอย่างดี สร้างสถานการณ์ที่ชายแดน

กัมพูชาเลือกจังหวะที่เวียดนามเป็นประธาน UNSC และก็ได้ระดมทั้งรัสเซีย ฝรั่งเศสที่เคยครอบครองกัมพูชารวมกันผลักดันที่จะให้เรื่องสถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชาอยู่ในวาระของคณะมนตรี หากไม่ได้สหรัฐวีโต้ หรือใช้สิทธิยับยั้งในครั้งนั้น “เราก็เสร็จเขา”  

ซึ่งทูตฝรั่งเศสเล่าให้ตนฟังว่า เขามีเสียงมากพอที่จะเอาประเด็นนี้เข้า UNSC แต่ไม่สามารถนำเข้าได้ เพราะสหรัฐไม่ยินยอม

พื้นฐานความร่วมมือด้านความมั่นคงระหว่างไทยและสหรัฐ คือแถลงการณ์ถนัด-รัสก์ ซึ่งขยายจาก SEATO (องค์การสนธิสัญญาป้องกันภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้) จากความร่วมมือพหุภาคี เป็นทวิภาคี

อดีตทูตวีระศักดิ์ต้องการชี้ให้เห็นว่า ความสัมพันธ์ 200 ปีไทย-สหรัฐมีทั้งขึ้นและลง ทุกครั้งที่มีวิกฤต สหรัฐยืนข้างไทย และในปัจจุบันกระแสเปลี่ยนแปลงไป ทุกคนยังไม่รู้ว่า ระเบียบโลกเก่าที่ถูกกัดกร่อนไปนั้น จะมีอะไรเข้ามาแทนที่ และปัจจุบันกฎหมายระหว่างประเทศถูกท้าทาย และหากโลกไม่ได้ปกครองด้วยกฎหมายระหว่างประเทศ ก็จะเป็นไปตามสุภาษิตกรีก ที่ว่า “คนที่มีอำนาจจะทำตามอำนาจที่มี ส่วนคนที่มีอำนาจน้อยกว่าต้องยอมจำนน ต้องทำในสิ่งที่ต้องทำ” และเมื่อกฎหมายระหว่างประเทศถูกท้าทาย กลไกระหว่างประเทศที่ช่วยไทยได้คือ การสร้างดุลแห่งอำนาจระหว่างมหาอำนาจ (Balance of Power) ซึ่งเป็นนโยบายต่างประเทศของไทยมาอย่างยาวนานตั้งแต่โบราณสมัยสมเด็จพระนารายณ์

ดังนั้นบทบาทของสหรัฐในการสร้างดุลแห่งอำนาจจึงสำคัญ เมื่อมองความสัมพันธ์ไทย-สหรัฐในกว่า 200 ปีที่ผ่านมา (นับตั้งแต่ปี 1818 ก่อนการสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูต) ทุกครั้งที่มีวิกฤต สหรัฐยืนอยู่ข้างเรา แม้ปัจจุบันเราอาจรู้สึกทางลบ เนื่องจากถูกกดดันด้านเศรษฐกิจการค้าในสมัยประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ขอย้ำว่าหากไม่มีสหรัฐจึงยากที่จะมีดุลยภาพในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้นี้ได้

190 ปี ไทย-สหรัฐสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตตามสนธิสัญญาไมตรีและพาณิชย์ ไทยเป็นชาติแรกในเอเชียที่สถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตกับสหรัฐ

เสาหลักสำคัญของความสัมพันธ์ คือการทหารและความมั่นคง การฝึกคอบร้าโกลด์กว่า 40 ปี เป็นการฝึกร่วมที่ใหญ่ที่สุดในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ด้านเศรษฐกิจ สหรัฐเป็นคู่ค้าอันดับสองและตลาดส่งออกอันดับ 1 ของไทย และไทยไปลงทุนในสหรัฐในอันดับต้น ๆ และมีการลงทุนเพิ่มขึ้นต่อเนื่องจนปัจจุบันมีมูลค่ากว่า 1.7 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ นอกจากนี้ ในมิติความสัมพันธ์ประชาชนกับประชาชน สหรัฐเป็นที่ตั้งชุมชนไทยที่ใหญ่ที่สุดในโลก

ที่มา

สหรัฐไม่ใช่แค่ช่วยเหลือไทย  แต่ทำในสิ่งที่ถูกต้องเสมอ

สหรัฐรู้มาตลอด  ว่าไทยกำลังเจอกับอิทธิพลของมหาอำนาจในภูมิภาคนี้  ก็คือ  ฝรั่งเศส

โดยใช้กัมพูชา  ลาว  เวียดนาม  ที่เป็นอดีตอาณานิคมเป็นเครื่องมือทางการเมือง  ในการดำรงอิทธิพลของตนเอง

หากสหรัฐไม่เข้ามาช่วยเหลือไทย  อิทธิพลของฝรั่งเศสและอดีตอาณานิคม  จะบังคับให้ไทยเลือกข้างในสักวันหนึ่ง

แต่ไทยก็มีสหรัฐอยู่เคียงข้างเสมอมา  อย่างไรก็ตาม  เราเป็นอิสระ  มีเสรีภาพ

มีจุดยืนที่เป็นกลาง  แต่ในความเป็นจริง  เรารู้มาตลอดว่าอะไรคือสิ่งที่ถูกต้อง

แม้แต่ในรัฐบาลทหารในอดีตที่ผ่านมาของไทย  สหรัฐส่ง  CIA  มาผ่านที่ปรึกษาทางการทหาร

ใครกันที่วางรากฐานเศรษฐกิจ  อุตสาหกรรม  พัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน  การทหาร  และอาวุธต่างๆให้ไทย

จากการต่อต้านภัยก่อการร้ายคอมมิวนิสต์  >  Cobra  Gold  การฝึกทางทหารที่ใหญ่ที่สุดในภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก  >  ช่วยชีวิต  13  หมูป่า

>  ช่วยกู้เรือหลวงสุโขทัย  >  มาจนถึงเหตุการณ์กู้ภัยอาคารสำนักงานตรวจเงินแผ่นดินถล่มจากแผ่นดินไหว

คหสต  เราในฐานะประชาชน  ก็ต้องทำในสิ่งที่ถูกต้องเช่นเดียวกัน  นั่นก็คือให้ความช่วยเหลือสหรัฐในยามที่ยากลำบาก

ในสิ่งที่เราพอจะสนับสนุน  ผลักดันรัฐบาลของเรา  สามารถช่วยเหลือเพื่อนที่ดีและทำในสิ่งที่ถูกต้องแบบนี้ได้

จขกท  ยังเสียใจที่รัฐบาลเราไม่ได้ไปช่วยสหรัฐในเหตุการณ์ไฟไหม้ป่าและเมืองที่รัฐแคลิฟอร์เนีย

จากใจ  ที่จะบอกก็คือ  ที่เราจะต้องช่วยสหรัฐหากจำเป็น  มันไม่ใช่เพราะเราหรือใครก็ตามมามีบุญคุณต่อกัน  

แต่มันคือสิ่งที่ถูกต้องที่เราจะต้องทำ  และเพราะนั่นคือสหรัฐที่ทำในสิ่งที่ถูกต้อง

สหรัฐจำเป็นต้องทำบางอย่าง  และเราเองก็เช่นกัน  ไม่ใช่แค่เพื่อตัวของเราเอง  

แต่เพื่อความเป็นอิสระและเสรีภาพของโลกเสรี

และโลกนี้ไม่มีความเท่าเทียมที่แท้จริง  มีแต่ความเสมอภาคเท่านั้น  ในโลกความเป็นจริง

หากไม่มีสหรัฐประเทศไทยจะไม่มี  ชาติ  ศาสนา  พระมหากษัตริย์  อย่างทุกวันนี้

ไทยไม่โดนอิทธิพลจากคอมมิวนิสต์  ก็เจอกับอิทธิพลของมหาอำนาจอื่นอยู่ดี

ความสัมพันธ์กว่า  200  ปี  และการทำในสิ่งที่ถูกต้องของ  พญาครุฑ  กับ  พญาอินทรี

การปลุกระดมของฝ่ายซ้ายในไทย  NGO  อิสระ  ของยุโรปที่เคยและยังคงปลุกระดมในไทยจนถึงในปัจจุบัน

รวมถึงการแทรกแซงของคอมมิวนิสต์กับกลุ่มหัวรุนแรง

จะไม่สามารถทำลายความสัมพันธ์ระหว่างไทยสหรัฐที่เราผ่านมาด้วยกันได้