สีเขียว สีแห่งความตาย ในยุควิคตอเรียน

ในยุควิกตอเรียน แฟชั่นสีเขียวอ่อนได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก
สีเขียวสดใสที่รู้จักกันในชื่อ Scheele's green ยังเป็นเครื่องหมายของความร่ำรวย ความหรูหรา และความทันสมัย

สีเขียว Scheele ถือกำเนิดขึ้นในราวปี 1778 เมื่อ Carl Scheele นักเคมีชาวสวีเดน เป็นคนแรกที่เริ่มผสมสาร copper arsenite ลงไปเพื่อช่วยให้สีเขียวมีความสว่างขึ้นกว่าเฉดปกติ ซึ่ง copper arsenite เป็นสารประกอบของสารหนูที่มีความเป็นพิษอยู่สูงมาก

ปี 1862 Dr. Thomas Orton ศัลยแพทย์ชื่อดังประจำเกาะอังกฤษ ถูกเชิญมารักษาอาการป่วยของ Ann Amelia Turner ลูกสาววัย 3 ขวบของตระกูลมั่งมีในกรุงลอนดอน แอนน์เพิ่งเสียพี่น้องอีก 3 คนไปด้วยอาการป่วยปริศนา พ่อและแม่กลัวเหลือเกินว่าแอนน์ตัวน้อยจะกลายเป็นเหยื่อรายต่อไป

พี่น้องของแอนน์ได้รับการวินิจฉัยโดยศัลยแพทย์ท้องถิ่นว่าเสียชีวิตด้วยโรคคอตีบ โรคยอดนิยมของเด็กในศตวรรษที่ 19 แต่การเสียชีวิตติดต่อกันของบุตรทั้งสามในเวลาเพียง 2 เดือนสร้างความสงสัยให้ครอบครัวเทอร์เนอร์เป็นอย่างมาก

ที่น่าสงสัยคือในละแวกเดียวกันกลับไม่พบเด็กคนไหนป่วยเป็นโรคคอตีบเลย

ออร์ตันดำเนินการรักษาตามอาการ ก่อนจดโน้ตถึงลักษณะที่พักของตระกูลเทอร์เนอร์ไว้แนบท้าย

‘อาคารที่พักมีอากาศถ่ายเทดี ระบบระบายน้ำใช้ได้ตามปกติ ในห้องนอนประดับวอลล์เปเปอร์สีเขียวสดใส’

แอนน์เสียชีวิตในอีกไม่กี่วันให้หลัง หมอออร์ตันขอให้มีการชันสูตรศพและพบว่าสาเหตุของการเสียชีวิตเกิดจากสารหนู…

หลังรายงานแพร่ออกไป Dr. Letheby นักเคมีประจำโรงพยาบาลลอนดอน ก็ได้ออกมาให้การสนับสนุนว่า แอนน์น่าจะเสียชีวิตเพราะวอลล์เปเปอร์สีเขียวในห้องนอน เนื่องจากสีเขียวอ่อนมักมีสารหนูเป็นส่วนประกอบจำนวนมาก

“สีเขียวแบบนี้ไม่ว่าจะอยู่ในภาพวาด วอลล์เปเปอร์ หรือแม้กระทั่งเสื้อผ้า ก็สามารถฆ่าคนตายได้ทั้งนั้น” ดอกเตอร์เลเทอบีย์กล่าว

วอลเปเปอร์

หนึ่งในสิ่งของที่สะท้อนรสนิยมและความร่ำรวยของเจ้าบ้านคือ วอลล์เปเปอร์ โดยเฉพาะวอลล์เปเปอร์ที่เลือกติดไว้ในห้องรับแขก (drawing room) ยิ่งมีลวดลายมากและมีสีสันสดใสเท่าไหร่ยิ่งหมายถึงราคาที่มากตามไปด้วย และมีแต่บ้านคนรวยเท่านั้นที่จะมีแสงสว่างจากไฟฟ้ามากพอที่จะนำเสนอลวดลายและสีสันที่สวยงามของวอลล์เปเปอร์ในแต่ละห้อง

หนังสือแนะนำสีสำหรับวอลล์เปเปอร์และเสื้อผ้าในยุคนั้นเห็นตรงกันว่า สีเขียวเป็นสีที่เหมาะสมที่สุดเพราะสบายตา ทำให้ผู้พบเห็นรู้สึกสดชื่น มีความสุข และเป็นเครื่องหมายของการมีสุขภาพดี ตรงกันข้ามกับสีส้มหรือสีเหลืองโทนแดงที่เป็นตัวแทนของความหยาบกระด้างและชนชาติด้อยพัฒนาป่าเถื่อน

ในบรรดาสีเขียวมากมาย สีเขียว Scheele เป็นโทนสีเขียวที่ได้รับความนิยมมาก เหตุผลเพราะความสดใสและคุณสมบัติของมันที่ไม่ซีดจางหรือลอกง่าย ในช่วงที่ Scheele’s green ได้รับความนิยมสูงสุด ผู้มีอันจะกินนิยมใช้สีนี้ผสมทุกอย่าง ตั้งแต่เสื้อผ้า พรม ของเล่นเด็ก และเทียนไข



น่าสนใจว่าเมื่อสีเขียวถูกใช้แพร่หลาย เหตุการณ์การตายลึกลับของเด็กจำนวนมากก็เริ่มปรากฏ แต่ความเข้าใจในยุคนั้นยังคิดกันว่าเด็กๆ น่าจะเป็นโรคอื่นอย่างคอตีบ หรืออหิวาต์ ซึ่งเป็นโรคที่ระบาดมากในอังกฤษ


ในปี 1856 คู่แต่งงานในเบอร์มิงแฮมไปพบหมอด้วยอาการแสบตา ปวดหัว และเจ็บคออย่างรุนแรง แม้แต่นกแก้ว สัตว์เลี้ยงของพวกเขา ก็มีอาการป่วยคล้ายกัน หมอแนะนำให้คู่แต่งงานเดินทางไปพักตากอากาศในสถานที่เปิดโล่ง พวกเขาตัดสินใจไปทะเล แล้วอาการที่ว่าก็หายไปเองอย่างน่าประหลาด พวกเขาเริ่มสงสัยว่ามีอะไรบางอย่างที่เป็นพิษอย่างมากอยู่ในบ้าน หมอเดินทางไปเยี่ยมบ้านของคู่แต่งงานและพบว่าพวกเขาใช้สีเขียว Scheele เป็นสีวอลล์เปเปอร์ในห้องถึง 2 ห้อง

ถึงตอนนี้พอมีกระแสมากๆ เข้า ข่าวลือว่าสีเขียวอาจเป็นภัยถึงชีวิตก็เริ่มฮิตเป็นกระแสและถูกนำมาเล่าในข่าวตามหน้าหนังสือพิมพ์ นักวาดการ์ตูนชื่อดังอย่าง John Leech ก็เคยวาดภาพล้อเลียนเป็นโครงกระดูกชาย-หญิงสวมชุดราตรีสีเขียวสดใสในงานเต้นรำ เพื่อตอกย้ำความโง่เขลาของสังคมผู้ดีที่วางยาพิษตัวเองด้วยเสื้อผ้าและเครื่องประดับสีเขียวผสมสารหนู



สมาคมแพทย์และนักวิทยาศาสตร์เริ่มตั้งคำถามถึงความไม่ปลอดภัยของสารประกอบในสีวอลล์เปเปอร์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อพวกเขาพบว่าวอลล์เปเปอร์ที่ต้องสงสัยหรือได้รับการพิสูจน์ว่ามีสารหนูเป็นส่วนประกอบถูกแบนห้ามจัดจำหนายในประเทศเยอรมนี แม้ว่าหมอและนักข่าวจะร่วมมือกันขอให้รัฐบาลอังกฤษทำอะไรสักอย่าง แต่ผู้ผลิตในระบบอุตสาหกรรมก็รวมตัวกันปฏิเสธ กระทั่งกล่าวว่าจะลองกินวอลล์เปเปอร์ให้ดูเพื่อพิสูจน์ว่ากระบวนการผลิตปลอดภัย



จนแล้วจนรอดกว่ารัฐสภาอังกฤษจะออกมายืนยันความจริงข้อนี้อย่างจริงจังก็ปาเข้าไปตั้งปี 1903 ถึงตอนนั้นสีเขียวก็ถูกพบจนเป็นปกติทั้งในแสตมป์ โปสต์การ์ด กระทั่งในอาหาร! (ใช้พ่นผักให้มีสีเขียวน่ารับประทาน) ส่วนเหตุที่รัฐบาลเพิ่งมาตัดสินใจเอาได้ตอนนี้เป็นเพราะควีนวิกตอเรียเองก็มีห้องสีเขียว Scheele เหมือนกัน

พระองค์ทรงเคยต้อนรับราชทูตและให้พระราชอาคันตุกะอาศัยอยู่ในห้องสีเขียว ก่อนที่ราชทูตจะป่วยหนักในเช้าวันต่อมา เขากล่าวโทษว่าห้องสีเขียวแบบนี้เป็นสาเหตุ ทำให้ควีนวิกตอเรียเริ่มสนใจและได้ค้นคว้าด้วยตัวเองจนพบว่ามีข่าวแบบนี้เกิดขึ้นมากมาย พระองค์ทรงพบว่ามีการแบนสีเขียวผสมสารหนูในหลายประเทศนอกเกาะอังกฤษ



น่าสนใจว่า Scheele’s green ไม่เคยถูกห้ามใช้จริงจังผ่านกฎหมาย แต่ผู้บริโภคก็เริ่มตาสว่างและหันมาทำความเข้าใจเรื่องอันตรายที่มากับสี การเลิกซื้อ เลิกใช้ และเลิกสนับสนุน ผลิตภัณฑ์ต้องสงสัยว่าเกี่ยวข้องกับสารหนูกลายเป็นตัวจักรสำคัญที่ทำให้ผู้ผลิตต้องหันมาพิจารณาตัวเองเพื่อออกสินค้าใหม่ที่ใส่ใจสุขภาพ และที่สำคัญต้องไม่มีสารเคมีตัวร้ายเป็นส่วนประกอบ