โรคเลือดคืออะไร? อาการแบบไหนที่ควรรีบพบแพทย์

.

ระบบเลือดของร่างกายไม่เพียงแค่ลำเลียงออกซิเจน แต่ยังเป็นระบบที่ซับซ้อนเกี่ยวข้องกับระบบภูมิคุ้มกัน การแข็งตัวของเลือด และการขนส่งสารต่าง ๆ เมื่อเกิดความผิดปกติแม้เพียงเล็กน้อย อาจนำไปสู่โรคเลือดที่ส่งผลต่อสุขภาพในระยะยาว

.

หลายคนอาจไม่รู้ว่า “ซีดเรื้อรัง เหนื่อยง่าย มีจ้ำเลือดตามตัว เลือดออกง่าย หรือติดเชื้อง่าย” เหล่านี้อาจเป็นสัญญาณของโรคเลือดที่ไม่ควรมองข้าม

.

โรคเลือด คือความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับส่วนประกอบของเลือด เช่น เม็ดเลือดแดง เม็ดเลือดขาว เกล็ดเลือด หรือแม้กระทั่งไขกระดูก ซึ่งเป็นแหล่งสร้างเม็ดเลือดหลักของร่างกาย โดยอาจเป็นความผิดปกติแต่กำเนิด หรือเกิดขึ้นภายหลังจากโรคเรื้อรัง,การติดเชื้อ หรือการได้รับสารเคมีต่าง ๆ

.

-โรคโลหิตจาง (Anemia): ซีด ใจสั่น เหนื่อยง่าย หน้ามืดบ่อย

-ธาลัสซีเมีย (Thalassemia): โรคเลือดทางพันธุกรรมที่พบบ่อยในคนไทย

-เกล็ดเลือดต่ำ (Thrombocytopenia): มีจ้ำเลือด ฟกช้ำง่าย เลือดออกง่าย

-ฮีโมฟีเลีย (Hemophilia) ภาวะเลือดออกผิดปกติแต่กำเนิด

-ลูคีเมีย (Leukemia): มะเร็งเม็ดเลือดขาว

.

-ซีดเรื้อรัง ใจสั่น เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย

-เลือดออกง่าย หรือหยุดยาก (เลือดกำเดา เลือดออกตามไรฟัน เลือดประจำเดือนมากผิดปกติ)

-มีจ้ำเลือดหรือฟกช้ำเกิดขึ้นเองโดยไม่ทราบสาเหตุ

-ติดเชื้อง่าย เป็นไข้เรื้อรัง หรือมีต่อมน้ำเหลืองโตตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกาย

-มีประวัติโรคธาลัสซีเมีย โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว โรคมะเร็งต่อมน้ำเหลืองในครอบครัว

หากมีอาการเหล่านี้ต่อเนื่อง ควรรีบพบแพทย์เพื่อตรวจเลือดและวินิจฉัยโรคอย่างละเอียด

.

มีทั้งการตรวจพื้นฐานและเฉพาะทาง เช่น:

-ตรวจความสมบูรณ์ของเม็ดเลือด (CBC)

-ตรวจหา Hb Typing สำหรับธาลัสซีเมีย

-ตรวจระดับธาตุเหล็ก วิตามิน B12 และโฟเลต

-การวิเคราะห์ชนิดของเซลล์เม็ดเลือด (Flowcytometry)

-ตรวจโครโมโซมของเซลล์เม็ดเลือด (Chromosome Study)

-Bone Marrow Aspiration / Biopsy (ในกรณีจำเป็น)

.

-ให้ยารับประทานหรือฉีดยาเพื่อเพิ่มระดับเม็ดเลือด

-การให้เลือดในกรณีโลหิตจางรุนแรง

-ให้ยาเคมีบำบัดหรือยารักษาจำเพาะในลูคีเมีย

-แนะนำการปลูกถ่ายไขกระดูกในกรณีจำเป็น

.

โรคเลือดเป็นกลุ่มโรคที่ซับซ้อน ต้องการการวินิจฉัยที่แม่นยำและการดูแลระยะยาวโดยผู้มีความรู้เฉพาะด้าน การพบแพทย์เฉพาะทางโรคเลือดจึงมีความสำคัญมาก เพราะ:

-ช่วยให้การวินิจฉัยโรคแม่นยำ ไม่พลาดอาการสำคัญ

-วางแผนการรักษาที่เหมาะสมกับชนิดของโรคและผู้ป่วยแต่ละราย

-ลดภาวะแทรกซ้อน เช่น เลือดออก ติดเชื้อ หรือภาวะเลือดจางรุนแรง

-ให้คำปรึกษาเชิงลึกสำหรับผู้ที่มีพาหะธาลัสซีเมียหรือวางแผนครอบครัว

-ติดตามผลการรักษาอย่างต่อเนื่อง ปรับการรักษาให้ได้ผลดีที่สุด

การดูแลจากแพทย์เฉพาะทางโรคเลือดจึงไม่เพียงแค่ช่วยควบคุมโรค แต่ยังช่วยให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นในระยะยาว

.

Q: โรคเลือดอันตรายไหม?
A: ขึ้นอยู่กับชนิดของโรค บางชนิดสามารถควบคุมได้ด้วยการรักษาและติดตามผลอย่างสม่ำเสมอ แต่บางชนิด เช่น ลูคีเมีย อาจต้องการการรักษาเฉพาะทางที่ถูกต้องและรวดเร็ว

.

Q: โรคเลือดเกิดจากอะไร?
A: สาเหตุมีทั้งพันธุกรรม การขาดสารอาหาร ภูมิคุ้มกันทำลายตัวเอง หรือการติดเชื้อไวรัสบางชนิด หรือ การได้รับสารเคมีต่าง ๆ

.

Q: ซีดเรื้อรัง ควรพบหมออะไร?
A: ควรพบแพทย์เฉพาะทางอายุรศาสตร์โรคเลือด เพื่อตรวจวินิจฉัยอย่างเจาะจง

.

Q: พาหะธาลัสซีเมียต้องรักษาไหม?
A: พาหะไม่ต้องรักษา แต่ควรได้รับคำปรึกษาการวางแผนมีบุตร เพื่อป้องกันการถ่ายทอดสู่ลูก

.

ตรวจเลือด วินิจฉัย และดูแลโดยแพทย์เฉพาะทางโรคเลือดหากคุณหรือคนใกล้ชิดมีอาการผิดปกติของระบบเลือด ไม่ว่าจะเป็นซีด ฟกช้ำง่าย หรือติดเชื้อง่าย ขอแนะนำให้พบแพทย์เฉพาะทางโรคเลือดโดยเร็ว

.

บทความโดย
นพ.สุเมธ ตติรณสวัสดิ์
แพทย์เฉพาะทางอายุรศาสตร์โรคเลือด