#สานุวาสีเถรเปตวัตถุ...ว่าด้วยเปรตญาติพระสานุวาสีเถระ
[๑๑๒] พระเถระชาวกุณฑินครรูปหนึ่ง อยู่ที่ภูเขาสานุวาสี มีนามว่า โปฏฐปาทะ เป็นสมณะผู้มีอินทรีย์ อันอบรมดีแล้ว
มารดาบิดาและพี่ชายของท่านเกิดในยมโลก
เสวยทุกขเวทนาเพราะทำกรรมลามก
จึงไปจากโลกนี้สู่เปตโลก เปรตเหล่านั้นถึงทุคติ มีช่องปากเท่ารูเข็ม ลำบากยิ่งนัก เปลือยกายซูบผอม มีความเกรงกลัวสะดุ้งหวาดเสียวมาก
มีการงานทารุณ ไม่อาจแสดงตนแก่พระเถระได้
เปรตผู้เป็นพี่ชายของท่าน ตนเดียว เปลือยกาย รีบไปนั่งคุกเข่าประนมมือแสดงตนแก่พระเถระ
พระเถระไม่ใส่ใจถึง เป็นผู้นิ่งเดินเลยไป
เปรตนั้นจึงบอกให้พระเถระ รู้ว่า ข้าพเจ้า(เป็น)พี่ชายของท่าน ไปแล้วสู่เปตโลก
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ มารดา บิดาของท่าน เกิดในยมโลกเสวยทุกข์ เพราะทำบาปกรรม จึงไปจากโลกนี้สู่เปตโลก
เปรตผู้เป็นมารดาบิดาของท่านทั้งสองนั้น มีช่องปากเท่ารูเข็ม ลำบากมาก เปลือยกาย ซูบผอม มีความเกรงกลัวสะดุ้งหวาดเสียวมาก มีการงานทารุณ
ไม่อาจแสดงตนแก่ท่าน
ขอท่าน จงเป็นผู้มีความกรุณา อนุเคราะห์แก่มารดาบิดา จงให้ทานแล้วอุทิศส่วนกุศลไปให้พวกเรา
พวกเราผู้มีการงานอันทารุณ จักยังอัตภาพให้เป็นไปได้ เพราะทานอันท่านให้แล้ว พระเถระกับภิกษุอื่นอีก ๑๒ รูป
เที่ยวไปบิณฑบาตแล้ว กลับมาประชุมในที่เดียวกัน เพราะเหตุแห่งภัตกิจ
พระเถระจึงกล่าวกะภิกษุทั้งหมดนั้นว่า
ขอท่านทั้งหลาย จงให้ภัตตาหารที่ท่านได้แล้วแก่ผมเถิด ผมจักทำสังฆทานเพื่ออนุเคราะห์ญาติทั้งหลาย
ภิกษุเหล่านั้น จึงมอบถวายพระเถระ
พระเถระนิมนต์สงฆ์ถวายสังฆทาน แล้วอุทิศส่วนกุศลไปให้มารดาบิดาและพี่ชาย
ด้วยอุทิศเจตนาว่า ขอทานนี้จงสำเร็จแก่ญาติทั้งหลายของเรา ขอญาติทั้งหลาย จงมีความสุขเถิด
ในลำดับที่อุทิศให้นั่นเอง โภชนะอันประณีต สมบูรณ์
มีแกงและกับหลายอย่าง เกิดขึ้นแก่เปรตเหล่านั้น
ภายหลัง เปรตผู้เป็นพี่ชาย มีผิวพรรณดี มีกำลัง มีความสุข ได้ไปแสดงตนแก่พระเถระ
แล้วกล่าวว่า ข้าแต่ท่านผู้เจริญ โภชนะอันมากมายที่พวกข้าพเจ้าได้แล้ว
แต่ขอท่าน จงดูข้าพเจ้าทั้งหลายยังเป็นคนเปลือยกายอยู่
ขอท่านจงพยายามให้ข้าพเจ้าทั้งหลายได้ผ้านุ่งผ้าห่มด้วยเถิด
พระเถระเลือกเก็บผ้าจากกองหยากเยื่อเอามาทำจีวรแล้ว ถวายสงฆ์อันมาแล้วจากจาตุรทิศ
ครั้นถวายแล้วได้อุทิศส่วนกุศลให้มารดาบิดาและพี่ชาย ด้วยอุทิศเจตนาว่า
ขอทานนี้จงสำเร็จแก่ญาติทั้งหลาย ขอพวกญาติของเรา จงมีความสุขเถิด
ในลำดับแห่งการอุทิศนั่นเอง ผ้าทั้งหลายได้เกิดขึ้นแก่เปรตเหล่านั้น
ภายหลัง เปรตเหล่านั้นนุ่งห่มผ้าเรียบร้อยแล้ว
ได้มาแสดงตนแก่พระเถระกล่าวว่า
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลายมีผิวพรรณดี มีกำลัง มีความสุข มีผ้านุ่งผ้าห่ม มากกว่าผ้าที่มีในแคว้นของพระเจ้านันทราช
ผ้านุ่งผ้าห่มทั้งหลายของพวกเรา ไพบูลย์และมีค่ามาก คือ ผ้าไหม ผ้า
ขนสัตว์ ผ้าเปลือกไม้ ผ้าฝ้าย ผ้าป่าน ผ้าด้ายแกมไหม ผ้าเหล่านั้น
แขวนอยู่ในอากาศ
ข้าพเจ้าทั้งหลายเลือกนุ่งห่มแต่ผืนที่พอใจ
(แต่ว่าพวกข้าพเจ้ายังไม่มีบ้านเรือนอยู่)
ขอท่าน จงพยายามให้พวกข้าพเจ้าได้บ้านเรือนเถิด พระเถระสร้างกุฎีอันมุงด้วยใบไม้ แล้วได้ถวายสงฆ์ซึ่งมาแต่จาตุรทิศ
ครั้นแล้วได้อุทิศส่วนกุศลให้มารดาบิดาและพี่ชาย
ด้วยอุทิศเจตนาว่า ขอผลแห่งการถวายกุฎีนี้ จงสำเร็จแก่พวกญาติของเรา ขอพวกญาติของเราจงมีความสุขเถิด
ในลำดับแห่งการอุทิศนั่นเอง เรือนทั้งหลาย คือ ปราสาทและเรือนอย่างอื่นๆ อันบุญกรรมกำหนดแบ่งไว้เป็นส่วนๆ เกิดขึ้นแล้วแก่เปรตเหล่านั้น
เรือนของพวกเรา ในเปตโลกนี้ ไม่เป็นเช่นกับเรือนในมนุษยโลก เรือนของพวกเราในเปตโลกนี้ งามรุ่งเรืองสว่างไสวไปทั่วทั้ง ๘ ทิศ
เหมือนเรือนในเทวโลก
แต่พวกเรายังไม่มีน้ำดื่ม ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ขอท่านจงพยายามให้
พวกข้าพเจ้าได้ดื่มน้ำด้วยเถิด
พระเถระจึงตักน้ำเต็มธรรมกรก แล้วถวายสงฆ์ซึ่งมาแต่จาตุรทิศ ครั้นแล้วได้อุทิศส่วนกุศลให้มารดาบิดาและพี่ชาย
ด้วยอุทิศเจตนาว่า ขอผลทานนี้จงสำเร็จแก่พวกญาติของเรา ขอพวกญาติของเราจงมีความสุขเถิด
ในลำดับแห่งการอุทิศนั่นเอง น้ำดื่มคือสระโบกขรณี กว้าง ๔ เหลี่ยม ลึก มีน้ำเย็น มีท่าราบเรียบดี
น้ำเย็น มีกลิ่นหอมหาที่เปรียบมิได้ ดารดาษด้วยกอปทุมและอุบล
เต็มด้วยละอองเกสรบัวอันล่วงบนวารี ได้เกิดขึ้น
เปรตเหล่านั้นอาบและดื่มกินในสระนั้นแล้ว ไปแสดงตนแก่พระเถระแล้วกล่าวว่า
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ น้ำดื่มของพวกข้าพเจ้ามากเพียงพอแล้ว บาปย่อมเผล็ดผลเป็นทุกข์แก่พวกข้าพเจ้า
พวกข้าพเจ้า พากันเที่ยวไปลำบากในภูมิภาคอันมีก้อนกรวดและหน่อหญ้าคา ขอท่านพยายามให้พวกข้าพเจ้าได้ยานอย่างใดอย่างหนึ่งเถิด
พระเถระได้รองเท้าแล้ว ถวายสงฆ์ซึ่งมาแต่จาตุรทิศ
ครั้นแล้วอุทิศส่วนกุศลให้มารดาบิดาและพี่ชาย
ด้วยอุทิศเจตนาว่า ขอผลทานนี้จงสำเร็จแก่พวกญาติของเรา ขอพวกญาติของเราจงมีความสุขเถิด
ในลำดับแห่งการอุทิศนั่นเอง เปรตทั้งหลายได้พากันมาแสดงตน
ให้ปรากฏด้วยรถ แล้วกล่าวว่า
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ พวกข้าพเจ้าเป็นผู้อันท่านอนุเคราะห์แล้ว
ด้วยการให้ข้าว ผ้านุ่งผ้าห่ม เรือน น้ำดื่ม และ ยาน
เพราะฉะนั้น ข้าพเจ้าทั้งหลายจึงมาเพื่อจะไหว้ท่านผู้เป็นมุนี
มีความกรุณาในโลก.
------------------------------------------------------
จบ สานุวาสีเถรเปตวัตถุที่ ๒.
พระไตรปิฎก ไทย (ฉบับหลวง) เล่มที่ ๒๖
สุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย วิมาน-เปตวัตถุ เถร-เถรีคาถา
หน้าที่ ๑๖๕ ข้อที่ ๑๑๒
ปล. พระพุทธเจ้าทรงกล่าวว่า เราทุกคน ล้วนมีญาติที่ตายแล้ว ไปเกิดเป็นเปรต
พระไตรปิฏกพูดเรื่องเปรต มีพระเถระเล่าในบันทึกแบบนี้
[๑๑๒] พระเถระชาวกุณฑินครรูปหนึ่ง อยู่ที่ภูเขาสานุวาสี มีนามว่า โปฏฐปาทะ เป็นสมณะผู้มีอินทรีย์ อันอบรมดีแล้ว
มารดาบิดาและพี่ชายของท่านเกิดในยมโลก
เสวยทุกขเวทนาเพราะทำกรรมลามก
จึงไปจากโลกนี้สู่เปตโลก เปรตเหล่านั้นถึงทุคติ มีช่องปากเท่ารูเข็ม ลำบากยิ่งนัก เปลือยกายซูบผอม มีความเกรงกลัวสะดุ้งหวาดเสียวมาก
มีการงานทารุณ ไม่อาจแสดงตนแก่พระเถระได้
เปรตผู้เป็นพี่ชายของท่าน ตนเดียว เปลือยกาย รีบไปนั่งคุกเข่าประนมมือแสดงตนแก่พระเถระ
พระเถระไม่ใส่ใจถึง เป็นผู้นิ่งเดินเลยไป
เปรตนั้นจึงบอกให้พระเถระ รู้ว่า ข้าพเจ้า(เป็น)พี่ชายของท่าน ไปแล้วสู่เปตโลก
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ มารดา บิดาของท่าน เกิดในยมโลกเสวยทุกข์ เพราะทำบาปกรรม จึงไปจากโลกนี้สู่เปตโลก
เปรตผู้เป็นมารดาบิดาของท่านทั้งสองนั้น มีช่องปากเท่ารูเข็ม ลำบากมาก เปลือยกาย ซูบผอม มีความเกรงกลัวสะดุ้งหวาดเสียวมาก มีการงานทารุณ
ไม่อาจแสดงตนแก่ท่าน
ขอท่าน จงเป็นผู้มีความกรุณา อนุเคราะห์แก่มารดาบิดา จงให้ทานแล้วอุทิศส่วนกุศลไปให้พวกเรา
พวกเราผู้มีการงานอันทารุณ จักยังอัตภาพให้เป็นไปได้ เพราะทานอันท่านให้แล้ว พระเถระกับภิกษุอื่นอีก ๑๒ รูป
เที่ยวไปบิณฑบาตแล้ว กลับมาประชุมในที่เดียวกัน เพราะเหตุแห่งภัตกิจ
พระเถระจึงกล่าวกะภิกษุทั้งหมดนั้นว่า
ขอท่านทั้งหลาย จงให้ภัตตาหารที่ท่านได้แล้วแก่ผมเถิด ผมจักทำสังฆทานเพื่ออนุเคราะห์ญาติทั้งหลาย
ภิกษุเหล่านั้น จึงมอบถวายพระเถระ
พระเถระนิมนต์สงฆ์ถวายสังฆทาน แล้วอุทิศส่วนกุศลไปให้มารดาบิดาและพี่ชาย
ด้วยอุทิศเจตนาว่า ขอทานนี้จงสำเร็จแก่ญาติทั้งหลายของเรา ขอญาติทั้งหลาย จงมีความสุขเถิด
ในลำดับที่อุทิศให้นั่นเอง โภชนะอันประณีต สมบูรณ์
มีแกงและกับหลายอย่าง เกิดขึ้นแก่เปรตเหล่านั้น
ภายหลัง เปรตผู้เป็นพี่ชาย มีผิวพรรณดี มีกำลัง มีความสุข ได้ไปแสดงตนแก่พระเถระ
แล้วกล่าวว่า ข้าแต่ท่านผู้เจริญ โภชนะอันมากมายที่พวกข้าพเจ้าได้แล้ว
แต่ขอท่าน จงดูข้าพเจ้าทั้งหลายยังเป็นคนเปลือยกายอยู่
ขอท่านจงพยายามให้ข้าพเจ้าทั้งหลายได้ผ้านุ่งผ้าห่มด้วยเถิด
พระเถระเลือกเก็บผ้าจากกองหยากเยื่อเอามาทำจีวรแล้ว ถวายสงฆ์อันมาแล้วจากจาตุรทิศ
ครั้นถวายแล้วได้อุทิศส่วนกุศลให้มารดาบิดาและพี่ชาย ด้วยอุทิศเจตนาว่า
ขอทานนี้จงสำเร็จแก่ญาติทั้งหลาย ขอพวกญาติของเรา จงมีความสุขเถิด
ในลำดับแห่งการอุทิศนั่นเอง ผ้าทั้งหลายได้เกิดขึ้นแก่เปรตเหล่านั้น
ภายหลัง เปรตเหล่านั้นนุ่งห่มผ้าเรียบร้อยแล้ว
ได้มาแสดงตนแก่พระเถระกล่าวว่า
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ข้าพเจ้าทั้งหลายมีผิวพรรณดี มีกำลัง มีความสุข มีผ้านุ่งผ้าห่ม มากกว่าผ้าที่มีในแคว้นของพระเจ้านันทราช
ผ้านุ่งผ้าห่มทั้งหลายของพวกเรา ไพบูลย์และมีค่ามาก คือ ผ้าไหม ผ้า
ขนสัตว์ ผ้าเปลือกไม้ ผ้าฝ้าย ผ้าป่าน ผ้าด้ายแกมไหม ผ้าเหล่านั้น
แขวนอยู่ในอากาศ
ข้าพเจ้าทั้งหลายเลือกนุ่งห่มแต่ผืนที่พอใจ
(แต่ว่าพวกข้าพเจ้ายังไม่มีบ้านเรือนอยู่)
ขอท่าน จงพยายามให้พวกข้าพเจ้าได้บ้านเรือนเถิด พระเถระสร้างกุฎีอันมุงด้วยใบไม้ แล้วได้ถวายสงฆ์ซึ่งมาแต่จาตุรทิศ
ครั้นแล้วได้อุทิศส่วนกุศลให้มารดาบิดาและพี่ชาย
ด้วยอุทิศเจตนาว่า ขอผลแห่งการถวายกุฎีนี้ จงสำเร็จแก่พวกญาติของเรา ขอพวกญาติของเราจงมีความสุขเถิด
ในลำดับแห่งการอุทิศนั่นเอง เรือนทั้งหลาย คือ ปราสาทและเรือนอย่างอื่นๆ อันบุญกรรมกำหนดแบ่งไว้เป็นส่วนๆ เกิดขึ้นแล้วแก่เปรตเหล่านั้น
เรือนของพวกเรา ในเปตโลกนี้ ไม่เป็นเช่นกับเรือนในมนุษยโลก เรือนของพวกเราในเปตโลกนี้ งามรุ่งเรืองสว่างไสวไปทั่วทั้ง ๘ ทิศ
เหมือนเรือนในเทวโลก
แต่พวกเรายังไม่มีน้ำดื่ม ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ขอท่านจงพยายามให้
พวกข้าพเจ้าได้ดื่มน้ำด้วยเถิด
พระเถระจึงตักน้ำเต็มธรรมกรก แล้วถวายสงฆ์ซึ่งมาแต่จาตุรทิศ ครั้นแล้วได้อุทิศส่วนกุศลให้มารดาบิดาและพี่ชาย
ด้วยอุทิศเจตนาว่า ขอผลทานนี้จงสำเร็จแก่พวกญาติของเรา ขอพวกญาติของเราจงมีความสุขเถิด
ในลำดับแห่งการอุทิศนั่นเอง น้ำดื่มคือสระโบกขรณี กว้าง ๔ เหลี่ยม ลึก มีน้ำเย็น มีท่าราบเรียบดี
น้ำเย็น มีกลิ่นหอมหาที่เปรียบมิได้ ดารดาษด้วยกอปทุมและอุบล
เต็มด้วยละอองเกสรบัวอันล่วงบนวารี ได้เกิดขึ้น
เปรตเหล่านั้นอาบและดื่มกินในสระนั้นแล้ว ไปแสดงตนแก่พระเถระแล้วกล่าวว่า
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ น้ำดื่มของพวกข้าพเจ้ามากเพียงพอแล้ว บาปย่อมเผล็ดผลเป็นทุกข์แก่พวกข้าพเจ้า
พวกข้าพเจ้า พากันเที่ยวไปลำบากในภูมิภาคอันมีก้อนกรวดและหน่อหญ้าคา ขอท่านพยายามให้พวกข้าพเจ้าได้ยานอย่างใดอย่างหนึ่งเถิด
พระเถระได้รองเท้าแล้ว ถวายสงฆ์ซึ่งมาแต่จาตุรทิศ
ครั้นแล้วอุทิศส่วนกุศลให้มารดาบิดาและพี่ชาย
ด้วยอุทิศเจตนาว่า ขอผลทานนี้จงสำเร็จแก่พวกญาติของเรา ขอพวกญาติของเราจงมีความสุขเถิด
ในลำดับแห่งการอุทิศนั่นเอง เปรตทั้งหลายได้พากันมาแสดงตน
ให้ปรากฏด้วยรถ แล้วกล่าวว่า
ข้าแต่ท่านผู้เจริญ พวกข้าพเจ้าเป็นผู้อันท่านอนุเคราะห์แล้ว
ด้วยการให้ข้าว ผ้านุ่งผ้าห่ม เรือน น้ำดื่ม และ ยาน
เพราะฉะนั้น ข้าพเจ้าทั้งหลายจึงมาเพื่อจะไหว้ท่านผู้เป็นมุนี
มีความกรุณาในโลก.
------------------------------------------------------
จบ สานุวาสีเถรเปตวัตถุที่ ๒.
พระไตรปิฎก ไทย (ฉบับหลวง) เล่มที่ ๒๖
สุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย วิมาน-เปตวัตถุ เถร-เถรีคาถา
หน้าที่ ๑๖๕ ข้อที่ ๑๑๒
ปล. พระพุทธเจ้าทรงกล่าวว่า เราทุกคน ล้วนมีญาติที่ตายแล้ว ไปเกิดเป็นเปรต